Hayatımıza Covid-19 virüsünün girmesiyle birlikte son bir seneyi aşkın müddette ülkecek yaşadığımız sel felaketleri, yangın ve sarsıntı ülkesi olmamamız hasebiyle yıkıcı zelzeleler bizlere epey sıkıntı vakitler yaşattı. Bu doğal afet olayları yetmezmiş üzere ülke gündemine baktığımızda (Müge Anlı’yı izliyorsanız kesinlikle görebilirsiniz) hayvanlara şiddet, bayan ve çocuklara istismar haberleriyle bayana paha vermeyen bir toplum olma yolunda travmatik yaşantılar biriktirmeye devam ediyoruz.Bunlardan yola çıkarak sizlere bu yazımda Travma Nedir?, Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?, TSSB Tedavi Yolları’ndan bahsedeceğim. Hazırsanız başlayalım…
Ruhsal Travma Nedir?
Ruhsal travma bilişsel, duygusal, davranışsal ve fizikî bütünlüğümüzü tehdit eden, günlük hayatta rutinimizi bozan, beklenmedik anda gelişen, kaygı, endişe, panik yaşadığımız ve algılama sürecimizi bozan yaşantılardır. Mevt, önemli yaralanma, doğal afet (deprem, sel, yangın vb.) cinsel akına yahut tacize uğrama ya da bunların tehdidine maruz kalmak üzere uzun periyodik bağda birinci defa tokat atmak da ruhsal travma oluşturabilir. ‘Her yaşanan olumsuz olay ruhsal travma mıdır?’Zihnimizi bir fabrika üzere düşünebiliriz. Bu fabrika yaşadığımız olayları bir anıya dönüştürmeyi amaçlayan sürece sokar ve hafızamıza işlenmiş biçimde geçer.
İşlenmeyen olay bir anıya dönüşmesi engellenir ve bu durum daima bir sorun olma haline neden olur, geçmişe gönderilemez. Travmatik olayı hatırlatan durumlar ve olaylar bizi travmatik yaşantımızı tekrar yaşamaya götürür ve o an neler hissettiysek hissetmemize sebep olur. Bu usul külfetli vakitlerde fabrikanın çalışmasını durdurmaya çalışırız, bazen de yaşadığımız ‘flashback’ler ile fabrikayı işleyemeyeceği büyüklükte girdilerle işlemeye zorlarız.
Bu yüzden yaşanılan misal olaylar her bireyde birebir tesir ve reaksiyona yol açmayabilir. Ruhsal travma, olayı kıymetlendirme ve algılayış biçimimize nazaran bireyden bireye değişiklik gösterebilir. İnsan Biyo-Psiko-Sosyal bir varlıktır. Bu yüzden tecrübelenen travmatik olayın şiddeti kadar genetik yatkınlık, toplumsal etraf ve dayanak
kaynakları, gerilimle başa çıkma yolları ve geçmiş travma ve
gerilim yaşantıları da dikkate alınmalıdır.
Yaşanılan bir duruma ruhsal travma diyebilmemiz için:
Bireyin yaşadığı olayın,
• Günlük hayatta yaşam fonksiyonuna önemli biçimde tehdit yahut
risk oluşturduğunu algılaması,
• Fizikî ziyan göreceğini yahut diğerininkine şahit
olacağını algılaması,
• Aile üyeleri ve yakın etraftan arkadaşlarının yaşadığı olayı öğrenmesi ve risk olarak anlamlandırması,
• Ve bu olay karşısında çok kaygı, çaresizlik hatta dehşete kapılma yansıları vermiş olması kelam mevzusuysa bu olay birey için ruhsal travma yaşantısıdır denilebilir.
Travma Sonrası Yansılar
Travmatik olay akabinde verilen yansılar, olağandışı yaşanan olaylara karşı verilen akut-normal reaksiyonlardır. Kişiyi sarsan bir yaşantıdan sonra
ağır hisler hissedip, yansılar vermek doğaldır.
Ekseriyetle bu yansılar vakitle birlikte hafiflemeye
başlar ve birey, hayat fonksiyonunu sürdürmeye (işe/
okula gitmek, alakalarını ve hobilerini sürdürmek
vb.) devam edebilir.
Kimi durumlarda travmatik olayın üzerinden çok
vakit akması halinde hala birtakım şikayetler kelam
konusu olabilir ve bunlar zihnimizin ve
vücudumuzun travmatik olayın tesirini azaltma
uğraşlarından olabilir.
Bazen de olayın üzerinden geçen vakit sonrası hala kişinin hayat fonksiyonunu olumsuz etkileyen ağır yansılar devam ediyor olabilir.
Fizikî Yansılar:Stresörlere karşı verilen reaksiyonlar bedenimizde sempatik ve parasempatik hudut sisteminden açığa çıkar. Birinci olarak tehlike algılandığında sempatik hudut sistemi devreye girer. Vücudu tehlikeli olayla savaşmaya yahut olaydan kaçmaya hazırlar. Bu esnada kalp atış ritmi ve nefes alıp verme hızlanır, kaslar gerilir, terleme, mide bulantısı, baş, göğüs, karın ağrısı oluşur, olayı hatırlatan her çeşit ses, imaj, his ve kokuya karşı çok irkilme ve buna eşlik eden bedensel yansılar görülür. Daha sonra tehlikeli olay sona erdiğinde yahut ortadan kalktığında parasempatik hudut sistemi çalışmaya başlar. Evvelki yaşadığımız ‘alarm’ durumunun sona ermesine yarar sağlar, bedensel belirtilerin olağan akışına dönmesini sağlar. Zihinsel yansılar;şok ve donakalma, olayla ilgili tekrar tekrar konuşma muhtaçlığı yahut konuşma istememe içe kapanma, dikkat dağınıklığı, aklını yitirdiği fikri, vefat korkusu, olayı (depremi vb.) tekrar yaşıyormuş üzere hissetme, olayla ilgili sık sık gelen manzara ve sesler, uyuyamama yahut daima ahenge gereksinimi, kabus görme, dalgınlık, hafıza sorunları ve baş karışıklığı
Davranışsal reaksiyonlar;Olay hiç olmamış üzere davranma, çok güç ve uyanıklık hali yahut hiçbir şey yapmak istememe, tahammülsüzlük, çabuk sonlanma, olayı hatırlatan ses, manzara, his ve kokulara karşı çok irkilme ve buna eşlik eden ağır bedensel yansılar, alkol ve unsur alımı, yeme problemleri.
Toplumsal Yansılar;iş-okul, arkadaşlık ve evlilik bağlarında bozulma, olayı anımsatan yer ve insanlardan kaçınma, çok yargılayıcı olma, diğerlerini yahut kendini suçlama, her şeyi denetim altında olması isteği, güvensizlik, tedirginlik, içe kapanma, yalnız kalma, kendini reddedilmiş ya da terk edilmiş sanma, uzaklaşma, önyargılı olma olarak özetlenebilir. Travmatik yaşantılar sonrası ortaya çıkan bir aydan kısa süren yansılar Akut Gerilim Bozukluğu (ASB) ve daha az ve hafif oranda görüldüklerinde ise Ahenk Bozukluğu olarak tanımlanır. Belirtiler üç aydan az sürüyorsa akut TSSB, üç aydan fazla sürüyorsa kronik TSSB ve altı aydan sonra başlıyorsa geç başlangıçlı TSSB ismini alır. ASB ve TSSB’den gerilim şiddetinin genelde daha hafif görülmesiyle ve TSSB’nin temel belirtilerinden olan yine yaşantılama belirtilerinin olmayışıyla ikisinden ayrılır.
TSSB Belirtileri Nelerdir?
Yaşanılan olayın üzerinden en az 1 ay kadar mühlet geçmesine rağmen, bu reaksiyonların bir kısmı daima olarak görülüyorsa ve bu yaşadıklarınız etrafınızla olan ilgilerinizin bozulmasına sebep oluyorsa Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu diyebiliriz. Bu durumda, profesyonel bir dayanak almakta yarar var.
Olayın üzerinden bir ay geçtikten sonra hala devam eden travmayı yine yaşantılama, olayla ilgili yerlerden ya da durumlardan kaçınma, bilişsel ve duygusal olarak inanç sisteminizde olumsuz değişimler, öfke patlamaları, huzursuzluk, çok hassasiyet, irkilme yansısı üzere çok uyarılma yansıları ve mesleksel, toplumsal yahut öteki kıymetli alanlarda fonksiyonellik kaybı görülüyorsa Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB) belirtileri olabilir. Travmatik yaşantı deneyimleyen bireylerin küçük bir kısmı TSSB geliştirir.
Epidemiyoloji
Hayat uzunluğu prevalansı %9.2 ve bir doğal afet sonrası TSSB %30-%40 ve eş vakitli ek patoloji (erkeklerde: alkol ve unsur bağımlılığı, depresyon ve davranım bozukluğu. Bayanlarda: depresyon, fobi ve alkol bağımlılığı) görülme oranı &60-80 aralığındadır.
Rastgele bir travmaya maruz kalanlarda;
• Bayanların %20,4’ü, erkeklerin, 8.1’i TSB geliştiriyor.
• Savaşa katılanlarda ve yaralananlarda %17.5-45,
• Azap görmüş kümelerde %23-54,
• Mültecilerde %50-55,
• Endüstriyel kazalarda %13.7 oranında görülmektedir (Kessler ve ark. 1995). Travma sırasında ya da öncesinde öteki ruhsal badireler yaşıyor yahut yaşamış olmak, toplumsal dayanağın az olması, travmanın öncesinde ya da sonrasında alkol yahut husus kullanımının olması sürecin olumsuz tesirler ve TSSB gelişimini takviyeler. Özetle:
Travma sonrası gerilim bozukluğu diyebilmek için bir aydan uzun müddette bireyin • Travmaya maruz kalması,
• Bu olay sonrasında tekrar yaşantılama ve olayla bağlantılı durumlardan kaçınma • Bilişsel ve duygusal olarak bireyin inanç sisteminde olumsuz değişiklikler, • Bireyde öfke patlamaları, huzursuzluk, çok irkilme yansısı üzere çok uyarılma belirtileri, • Mesleksel, toplumsal yahut öbür kıymetli alanlarda fonksiyonellik kaybı
görülmesi beklenir.
TSSB Tedavi yolları Nelerdir? Travma tedavisinde;
• İlaç tedavisi,
• Psikososyal Müdahaleler
Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi Teknikleri,
Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yine Sürece (EMDR)
üzere bir çok tedavi biçimi kullanılabilmektedir.
Psikodinamik Terapi
Gerilim Aşılama Eğitimi
Sanal Gerçeklik
Antidepresanlar kişi üzerinde farklı yan tesirleri olabileceği üzere erken bırakıldığı takdirde relaps(sıkıntıların tekrar nüksetmesi) görülmektedir. Bu yüzden uzman tabip denetiminde başlanması, sürdürülmesi ve sonlandırılması büyük değer taşır.
EMDR yaklaşımına nazaran, travma ile alakalı anılar belleğimizde uygunsuz formda saklanır ve bu geçmiş tecrübe “düğüm” olarak isimlendirilir. Düğüm, terapötik olarak çözülmesi istenen, hafıza merkezinde bulunan, biyolojik halde depolanmış olan tecrübedir. Uygun olmayan biçimde depolanan bu anılar, fonksiyonellikten uzak reaksiyonların verilmesi ve kendilik algısının zayıflamasının en temel sebebidir. Şimdiki vakitte yaşanan yaşantılar var olan işlenmemiş ve fonksiyonsuz anılarla bağlantıdadırlar ve bu anılarla beslendiklerinde uygunsuz bir yerleşim sonuçlanabilir. Birçok insanın travmatik anılarının işlenmemesi yaşanılan külfetli tecrübesi tekrar tekrar yaşamasına sebebiyet verir. Bu yüzden işlenemeyecek büyüklükteki ve fonksiyonel olmayan bir datayı ufak kesimlerle bilgi sürece koyduğumuzda ahenk sağlayacı bir çıktı elde ederiz ve bu bireye daha az zahmet verir. Bu ahenk süreci yükseldikçe güzelleşme sürecinde düzelme artar.
Travma odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi’de (BDT) birinci görüşmelerle birlikte danışanla terapötik işbirliğini kurmayı ve travma ve sonrasında ortaya çıkabilecek reaksiyonlar konusunda danışanı bilgilendiren psiko-eğitimi, dertle baş etmede gevşeme usullerini tanıtmayı ve danışanın bunları uygulaması konusunda eğitmeyi, travmaya karşı maruz bırakma ve bilişsel tekrar yapılandırma tekniklerini barındıran yapılandırılmış bir tedavi formülüdür. Uzamış Maruziyet (Prolonged Exposure)Travma hakkındaki kaygılarla yüzleşmenin ve bunları denetim etme tahsilini vurgulayan, yaşanan travmayla inançlı halde yüzleşmeyi maksatlar. Görüntüleme, yazma yahut olayın yaşandığı yerlere ziyaret üzere uygulamalar sırasında hastalara hislerini nasıl yönetim edeceği konusunda takviye sağlanır.
Hayali Maruziyet (İmaginal Exposure): Bilişsel kaçınmayı önlemeye yönelik danışanın travmayla ilgili hatırladıklarını tekrarlayan biçimde yüksek sesle anlattırmak. (Yazı yahut fotoğraf çizme yoluyla da yapılabilir.)
Gerçek ömürde Maruziyet (In vivo Maruziyet): Davranışsal kaçınmaya yönelik, travmayı hatırlattığı için kaçınılmaya çalışılan obje, kişi, durum ve ortamlarla tekrarlayıcı halde yüzleştirme.
Bilişsel Yine Yapılandırma (Cognitive Restruction):Kimi bireyler olayları olduğundan farklı formda anımsayabilirler, gerçekçi değilse bile suçluluk ve utanç duyabilirler. Makus anıların mantıklı hale dönüştürülmesi en temel gayedir.
Ruhsal Travma Nedir?
Ruhsal travma bilişsel, duygusal, davranışsal ve fizikî bütünlüğümüzü tehdit eden, günlük hayatta rutinimizi bozan, beklenmedik anda gelişen, kaygı, endişe, panik yaşadığımız ve algılama sürecimizi bozan yaşantılardır. Mevt, önemli yaralanma, doğal afet (deprem, sel, yangın vb.) cinsel akına yahut tacize uğrama ya da bunların tehdidine maruz kalmak üzere uzun periyodik bağda birinci defa tokat atmak da ruhsal travma oluşturabilir. ‘Her yaşanan olumsuz olay ruhsal travma mıdır?’Zihnimizi bir fabrika üzere düşünebiliriz. Bu fabrika yaşadığımız olayları bir anıya dönüştürmeyi amaçlayan sürece sokar ve hafızamıza işlenmiş biçimde geçer.
İşlenmeyen olay bir anıya dönüşmesi engellenir ve bu durum daima bir sorun olma haline neden olur, geçmişe gönderilemez. Travmatik olayı hatırlatan durumlar ve olaylar bizi travmatik yaşantımızı tekrar yaşamaya götürür ve o an neler hissettiysek hissetmemize sebep olur. Bu usul külfetli vakitlerde fabrikanın çalışmasını durdurmaya çalışırız, bazen de yaşadığımız ‘flashback’ler ile fabrikayı işleyemeyeceği büyüklükte girdilerle işlemeye zorlarız.
Bu yüzden yaşanılan misal olaylar her bireyde birebir tesir ve reaksiyona yol açmayabilir. Ruhsal travma, olayı kıymetlendirme ve algılayış biçimimize nazaran bireyden bireye değişiklik gösterebilir. İnsan Biyo-Psiko-Sosyal bir varlıktır. Bu yüzden tecrübelenen travmatik olayın şiddeti kadar genetik yatkınlık, toplumsal etraf ve dayanak
kaynakları, gerilimle başa çıkma yolları ve geçmiş travma ve
gerilim yaşantıları da dikkate alınmalıdır.
Yaşanılan bir duruma ruhsal travma diyebilmemiz için:
Bireyin yaşadığı olayın,
• Günlük hayatta yaşam fonksiyonuna önemli biçimde tehdit yahut
risk oluşturduğunu algılaması,
• Fizikî ziyan göreceğini yahut diğerininkine şahit
olacağını algılaması,
• Aile üyeleri ve yakın etraftan arkadaşlarının yaşadığı olayı öğrenmesi ve risk olarak anlamlandırması,
• Ve bu olay karşısında çok kaygı, çaresizlik hatta dehşete kapılma yansıları vermiş olması kelam mevzusuysa bu olay birey için ruhsal travma yaşantısıdır denilebilir.
Travma Sonrası Yansılar
Travmatik olay akabinde verilen yansılar, olağandışı yaşanan olaylara karşı verilen akut-normal reaksiyonlardır. Kişiyi sarsan bir yaşantıdan sonra
ağır hisler hissedip, yansılar vermek doğaldır.
Ekseriyetle bu yansılar vakitle birlikte hafiflemeye
başlar ve birey, hayat fonksiyonunu sürdürmeye (işe/
okula gitmek, alakalarını ve hobilerini sürdürmek
vb.) devam edebilir.
Kimi durumlarda travmatik olayın üzerinden çok
vakit akması halinde hala birtakım şikayetler kelam
konusu olabilir ve bunlar zihnimizin ve
vücudumuzun travmatik olayın tesirini azaltma
uğraşlarından olabilir.
Bazen de olayın üzerinden geçen vakit sonrası hala kişinin hayat fonksiyonunu olumsuz etkileyen ağır yansılar devam ediyor olabilir.
Fizikî Yansılar:Stresörlere karşı verilen reaksiyonlar bedenimizde sempatik ve parasempatik hudut sisteminden açığa çıkar. Birinci olarak tehlike algılandığında sempatik hudut sistemi devreye girer. Vücudu tehlikeli olayla savaşmaya yahut olaydan kaçmaya hazırlar. Bu esnada kalp atış ritmi ve nefes alıp verme hızlanır, kaslar gerilir, terleme, mide bulantısı, baş, göğüs, karın ağrısı oluşur, olayı hatırlatan her çeşit ses, imaj, his ve kokuya karşı çok irkilme ve buna eşlik eden bedensel yansılar görülür. Daha sonra tehlikeli olay sona erdiğinde yahut ortadan kalktığında parasempatik hudut sistemi çalışmaya başlar. Evvelki yaşadığımız ‘alarm’ durumunun sona ermesine yarar sağlar, bedensel belirtilerin olağan akışına dönmesini sağlar. Zihinsel yansılar;şok ve donakalma, olayla ilgili tekrar tekrar konuşma muhtaçlığı yahut konuşma istememe içe kapanma, dikkat dağınıklığı, aklını yitirdiği fikri, vefat korkusu, olayı (depremi vb.) tekrar yaşıyormuş üzere hissetme, olayla ilgili sık sık gelen manzara ve sesler, uyuyamama yahut daima ahenge gereksinimi, kabus görme, dalgınlık, hafıza sorunları ve baş karışıklığı
Davranışsal reaksiyonlar;Olay hiç olmamış üzere davranma, çok güç ve uyanıklık hali yahut hiçbir şey yapmak istememe, tahammülsüzlük, çabuk sonlanma, olayı hatırlatan ses, manzara, his ve kokulara karşı çok irkilme ve buna eşlik eden ağır bedensel yansılar, alkol ve unsur alımı, yeme problemleri.
Toplumsal Yansılar;iş-okul, arkadaşlık ve evlilik bağlarında bozulma, olayı anımsatan yer ve insanlardan kaçınma, çok yargılayıcı olma, diğerlerini yahut kendini suçlama, her şeyi denetim altında olması isteği, güvensizlik, tedirginlik, içe kapanma, yalnız kalma, kendini reddedilmiş ya da terk edilmiş sanma, uzaklaşma, önyargılı olma olarak özetlenebilir. Travmatik yaşantılar sonrası ortaya çıkan bir aydan kısa süren yansılar Akut Gerilim Bozukluğu (ASB) ve daha az ve hafif oranda görüldüklerinde ise Ahenk Bozukluğu olarak tanımlanır. Belirtiler üç aydan az sürüyorsa akut TSSB, üç aydan fazla sürüyorsa kronik TSSB ve altı aydan sonra başlıyorsa geç başlangıçlı TSSB ismini alır. ASB ve TSSB’den gerilim şiddetinin genelde daha hafif görülmesiyle ve TSSB’nin temel belirtilerinden olan yine yaşantılama belirtilerinin olmayışıyla ikisinden ayrılır.
TSSB Belirtileri Nelerdir?
Yaşanılan olayın üzerinden en az 1 ay kadar mühlet geçmesine rağmen, bu reaksiyonların bir kısmı daima olarak görülüyorsa ve bu yaşadıklarınız etrafınızla olan ilgilerinizin bozulmasına sebep oluyorsa Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu diyebiliriz. Bu durumda, profesyonel bir dayanak almakta yarar var.
Olayın üzerinden bir ay geçtikten sonra hala devam eden travmayı yine yaşantılama, olayla ilgili yerlerden ya da durumlardan kaçınma, bilişsel ve duygusal olarak inanç sisteminizde olumsuz değişimler, öfke patlamaları, huzursuzluk, çok hassasiyet, irkilme yansısı üzere çok uyarılma yansıları ve mesleksel, toplumsal yahut öteki kıymetli alanlarda fonksiyonellik kaybı görülüyorsa Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB) belirtileri olabilir. Travmatik yaşantı deneyimleyen bireylerin küçük bir kısmı TSSB geliştirir.
Epidemiyoloji
Hayat uzunluğu prevalansı %9.2 ve bir doğal afet sonrası TSSB %30-%40 ve eş vakitli ek patoloji (erkeklerde: alkol ve unsur bağımlılığı, depresyon ve davranım bozukluğu. Bayanlarda: depresyon, fobi ve alkol bağımlılığı) görülme oranı &60-80 aralığındadır.
Rastgele bir travmaya maruz kalanlarda;
• Bayanların %20,4’ü, erkeklerin, 8.1’i TSB geliştiriyor.
• Savaşa katılanlarda ve yaralananlarda %17.5-45,
• Azap görmüş kümelerde %23-54,
• Mültecilerde %50-55,
• Endüstriyel kazalarda %13.7 oranında görülmektedir (Kessler ve ark. 1995). Travma sırasında ya da öncesinde öteki ruhsal badireler yaşıyor yahut yaşamış olmak, toplumsal dayanağın az olması, travmanın öncesinde ya da sonrasında alkol yahut husus kullanımının olması sürecin olumsuz tesirler ve TSSB gelişimini takviyeler. Özetle:
Travma sonrası gerilim bozukluğu diyebilmek için bir aydan uzun müddette bireyin • Travmaya maruz kalması,
• Bu olay sonrasında tekrar yaşantılama ve olayla bağlantılı durumlardan kaçınma • Bilişsel ve duygusal olarak bireyin inanç sisteminde olumsuz değişiklikler, • Bireyde öfke patlamaları, huzursuzluk, çok irkilme yansısı üzere çok uyarılma belirtileri, • Mesleksel, toplumsal yahut öbür kıymetli alanlarda fonksiyonellik kaybı
görülmesi beklenir.
TSSB Tedavi yolları Nelerdir? Travma tedavisinde;
• İlaç tedavisi,
• Psikososyal Müdahaleler
Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi Teknikleri,
Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yine Sürece (EMDR)
üzere bir çok tedavi biçimi kullanılabilmektedir.
Psikodinamik Terapi
Gerilim Aşılama Eğitimi
Sanal Gerçeklik
Antidepresanlar kişi üzerinde farklı yan tesirleri olabileceği üzere erken bırakıldığı takdirde relaps(sıkıntıların tekrar nüksetmesi) görülmektedir. Bu yüzden uzman tabip denetiminde başlanması, sürdürülmesi ve sonlandırılması büyük değer taşır.
EMDR yaklaşımına nazaran, travma ile alakalı anılar belleğimizde uygunsuz formda saklanır ve bu geçmiş tecrübe “düğüm” olarak isimlendirilir. Düğüm, terapötik olarak çözülmesi istenen, hafıza merkezinde bulunan, biyolojik halde depolanmış olan tecrübedir. Uygun olmayan biçimde depolanan bu anılar, fonksiyonellikten uzak reaksiyonların verilmesi ve kendilik algısının zayıflamasının en temel sebebidir. Şimdiki vakitte yaşanan yaşantılar var olan işlenmemiş ve fonksiyonsuz anılarla bağlantıdadırlar ve bu anılarla beslendiklerinde uygunsuz bir yerleşim sonuçlanabilir. Birçok insanın travmatik anılarının işlenmemesi yaşanılan külfetli tecrübesi tekrar tekrar yaşamasına sebebiyet verir. Bu yüzden işlenemeyecek büyüklükteki ve fonksiyonel olmayan bir datayı ufak kesimlerle bilgi sürece koyduğumuzda ahenk sağlayacı bir çıktı elde ederiz ve bu bireye daha az zahmet verir. Bu ahenk süreci yükseldikçe güzelleşme sürecinde düzelme artar.
Travma odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi’de (BDT) birinci görüşmelerle birlikte danışanla terapötik işbirliğini kurmayı ve travma ve sonrasında ortaya çıkabilecek reaksiyonlar konusunda danışanı bilgilendiren psiko-eğitimi, dertle baş etmede gevşeme usullerini tanıtmayı ve danışanın bunları uygulaması konusunda eğitmeyi, travmaya karşı maruz bırakma ve bilişsel tekrar yapılandırma tekniklerini barındıran yapılandırılmış bir tedavi formülüdür. Uzamış Maruziyet (Prolonged Exposure)Travma hakkındaki kaygılarla yüzleşmenin ve bunları denetim etme tahsilini vurgulayan, yaşanan travmayla inançlı halde yüzleşmeyi maksatlar. Görüntüleme, yazma yahut olayın yaşandığı yerlere ziyaret üzere uygulamalar sırasında hastalara hislerini nasıl yönetim edeceği konusunda takviye sağlanır.
Hayali Maruziyet (İmaginal Exposure): Bilişsel kaçınmayı önlemeye yönelik danışanın travmayla ilgili hatırladıklarını tekrarlayan biçimde yüksek sesle anlattırmak. (Yazı yahut fotoğraf çizme yoluyla da yapılabilir.)
Gerçek ömürde Maruziyet (In vivo Maruziyet): Davranışsal kaçınmaya yönelik, travmayı hatırlattığı için kaçınılmaya çalışılan obje, kişi, durum ve ortamlarla tekrarlayıcı halde yüzleştirme.
Bilişsel Yine Yapılandırma (Cognitive Restruction):Kimi bireyler olayları olduğundan farklı formda anımsayabilirler, gerçekçi değilse bile suçluluk ve utanç duyabilirler. Makus anıların mantıklı hale dönüştürülmesi en temel gayedir.