Şaşılık nedir?
Şaşılık, gozlerin paralelliğinin bozulduğu ve farklı yonlere baktığı bir gorsel kusurdur Bir goz duz bakarken diğeri ice, dışa, yukarı veya aşağı kayabilir
Kayma daimi olabilir ya da ara ara ortaya cıkar Bazen kayan goz duz bakıp diğeri kayma yapabilir
Şaşılık, cocuklar arasında sık gorulen bir durumdur Hayatın ileri donemlerinde de meydana gelebilir
Kadın ve erkekler arasındaki dağılımı eşittir Aynı ailede geciş ozelliği gosterebilir Buna rağmen pekcok şaşılıklı kişide, şaşılığı olan akraba tespit edilemeyebilir
Gozler birlikte nasıl calışır?
Normal gormede heriki goz aynı noktaya bakar Daha sonra beyin bu iki resmi birleştirerek ucboyutlu bir goruntu oluşturur Bu uc boyutlu goruntu bize derinlik algısı kazandırır
Bir gozde kayma olursa beyne iki farklı resim gonderilir Kucuk bir cocukta beyin, kayan gozden gelen goruntuyu ihmal eder ve sadece normal, iyi goren gozden gelen goruntuyu algılar Boylece cocuk derinlik algısını kaybetmiş olur Erişkin hastalarda şaşılık meydana geldiğinde genellikle cift gorme ortaya cıkar Cunki beyin heriki gozden gelen goruntuleri gormeye alışmıştır ve kayan gozden gelen goruntuyu ihmal edemez
Goz tembelliği
Cocukluk esnasında heriki goz paralel ise iyi bir gorme gelişmesi olur Beyin, iyi goren gozun goruntusunu algılar, tembel gozun goruntusunu ise ihmal eder Bu durum, şaşılıklı cocukların hemen hemen yarısında gorulurGoz tembelliği tedavisi: Goz tembelliğinin tedavisi 810 yaşına kadar yapılmalıdır Daha sonra tedavisi mumkun olmaz Birkac tedavi yontemi vardır Bunlardan ilki iyi olan goz kapatılıp tembel gozdeki gorme guclendirilerek yapılan tedavidir Bir başka tedavi yontemi ozel kliniklerde CAM ismi verilen aletlerle seanslar halinde yapılan tedavidir Bu tedavi şeklinde cocuk bir aletin başına oturtularak donen cizgiler uzerinden boyamalar yapması, şekil cizmesi ya da bulmaca cozmesi istenir En az 20 seanstan oluşur Ucuncu bir tedavi yontemi ilaclardır Sağlam goze atropin grubu ilac damlatılarak diğer gozun calıştırılması esasına dayanır
Tedavi geciktirilirse goz tembelliği kalıcı hale gelir Kural olarak, goz tembelliği ne kadar erken tedavi edilirse sonuc o kadar iyi olur Bunun icin cocuklar, bebekliklerinde ve daha sonra senede en az bir defa olmak uzere goz muayenesinden gecirilmelidirler
Şaşılığın tam sebebi bilinmemektedir Her bir gozun dış kısmına yapışarak hareketlerini kontrol eden altı kas mevcuttur Herbir gozde iki kas, gozu sağa veya sola ceker Diğer dort kas ise belli acılarda gozu yukarı veya aşağı hareket ettirirlerGozlerin paralel kalıp belli bir hedefe odaklanabilmeleri icin tum kasların birlikte ve belli bir denge icinde calışmaları gerekir Gozlerin birlikte hareket etmesi icin de her iki gozdeki kasların uyumlu calışması gerekir
Goz kaslarını beyin kontrol eder
· Serebral palsi (doğum esnasında oksijensiz kalıp bayılan cocuklar);
· Down sendromu;
· Hidrosefali;
· Beyin tumorleri gibi problemleri olan cocuklarda şaşılık daha sık gorulur
Katarakt veya goz yaralanmaları da gormeyi bozup şaşılığa neden olabilir
Şaşılığın belirtileri
Şaşılığın temel belirtisi duz bakmayan bir gozdur Bazen cocuklar guneşte bir gozlerini kapatır veya gozlerinin ikisini birden kullanmak icin başlarını eğerler
Şaşılık nasıl teşhis edilir?
Şaşılık tanısı goz muayenesi sonucu konurTum cocukların dort yaşına girmeden once gorme muayenesine girmeleri onerilmektedir Ailede şaşılık veya goz tembelliği hikayesi varsa daha once de gorme test edilebilir
Bebeklerin gozleri genellikle capraz gibi durur Kucuk cocukların burun koku geniş ve basık olur, ayrıca gozlerin burun kısmında bir cilt katlantısı bulunur Bunlar sanki gozlerde caprazlaşma varmış gibi gosterir Cocuk buyurken bu yalancı şaşılık durumu kaybolur Gercek şaşılığı olan bir cocuğun durumunda duzelme olmaz Goz hekimi, gercek ve yalancı şaşılığı ayırt eder
Şaşılık nasıl tedavi edilir?
Şaşılık tedavisinde amac:
· Gormeyi korumak;
· Gozleri paralelleştirmek;
· İki gozle goruşu yani derinliği sağlamaktır
Tam bir goz muayenesi sonrası goz doktoru uygun tedavi şeklini belirler
Bazı olgularda cocuğunuz icin gozluk onerilebilir Verilen gozlukle kayma tamamen veya kısmen duzelebilir Bunun dışında gozleri paralelleştirmek ya da katarakt varsa gidermek icin cerrahi gerekebilir Tembel gozu guclendirmek icin sıklıkla sağlıklı gozu kapamak gerekir
Sık gorulen şaşılık tipleri
Ice kayma (ezotropya)
Bebeklerde en sık gorulen şaşılık tipidir Ice kayması olan cocuklar iki gozu birlikte kullanamazlar Coğu olguda erken donemde cerrahi ile gozler paralelleştirilebilir
Ice kaymaya yonelik cerrahi esnasında bir veya iki gozdeki kasların gerilimi ayarlanır
Sıkı olan icteki kaslar yerinden ayrıştırılarak daha geriye alınır
Boylece gozlerin dışa bakışı sağlanır Bazen dışa baktıran kaslar kısaltılarak gerilimlerinin artırılması ve şaşılığın duzeltilmesi sağlanabilir
Cerrahinin mutlaka kayan goze yapılması gerekmez Diğer goze yapılan cerrahi de kaymayı duzeltebilir
Uyumsal ice kayma
Daha cok iki yaş veya uzerindeki hipermetrop (uzak goruşlu) cocuklarda gorulur
Cocuk yakını gormek icin gozlerini ayarlayabilir, fakat bu odaklama gayreti (uyum) gozlerin caprazlaşmasına neden olur
Gozlukler odaklama gayretini azaltarak kaymayı giderirler Bazen yakın calışma icin bifokal camlar gerekebilir Gozleri paralelleştirmek icin goz damlaları, merhemleri veya prizma denilen ozel lensler kullanılabilir
Dışa kayma
Bir başka sık gorulen kayma tipidir Cocuk, uzaktaki nesnelere bakarken meydana gelir
Dışa kayma, ozellikle cocuk hayal kurarken, hasta veya yorgunken oluşabilir Parlak guneş ışığında cocuk bir gozunu kısabilir
Şaşılık cerrahisi nasıl yapılır?
Hicbir goz cerrahisinde goz kuresi yerinden asla cıkarılmaz Goz kaslarına ulaşmak icin gozu orten beyaz zara kucuk bir kesi yapılır
Gozun kayma şekline gore belli kaslar uzerinde girişim yapılır Cerrahi bir veya her iki goz uzerinde planlanabilir
Cocuklara şaşılık cerrahisi planlandığında genel anestezi gerekir Lokal anestezi ancak erişkinlerde kullanılabilir
İyileşme hızlı olur Hastalar, birkac gun icinde normal aktivitelerine donerler
Cerrahi sonrası gozluk veya prizma gerekebilir Bazı olgularda sonraki bir donemde ikinci bir cerrahiye ihtiyac olabilir
Sabit şaşılığı olan cocuklarda erken cerrahi daha iyi sonuc verir Bu nedenle cerrahi gerekiyorsa okul doneminden once duşunulmelidir
Her cerrahide olduğu gibi goz kaslarının cerrahisi bazı riskleri beraberinde taşır Bunlar, enfeksiyon, kanama, aşırı skarlaşma ve gorme kaybına neden olabilecek diğer nadir sorunlardır
Şaşılık cerrahisi gozlerin paralelleşmesi icin genellikle etkin ve guvenilir bir tedavi şeklidir, fakat gozluklerin veya goz tembelliği tedavisinin yerini alamaz
Enjeksiyonlar
Bir kasın etkisini azaltmak icin ozel bir ilac olan botulismus toksini enjekte edilebilir Boylece karşı kasın daha gergin calışması sağlanır Beşon hafta icinde ilacın etkisinin kaybolmasına rağmen bazı olgularda kalıcı tedavi sağlanır Bazı olgularda ise enjeksiyonun tekrarlanması gerekebilir ve cerrahi kadar etkili bir tedavi şekli değildir
Şaşılık, gozlerin paralelliğinin bozulduğu ve farklı yonlere baktığı bir gorsel kusurdur Bir goz duz bakarken diğeri ice, dışa, yukarı veya aşağı kayabilir
Kayma daimi olabilir ya da ara ara ortaya cıkar Bazen kayan goz duz bakıp diğeri kayma yapabilir
Şaşılık, cocuklar arasında sık gorulen bir durumdur Hayatın ileri donemlerinde de meydana gelebilir
Kadın ve erkekler arasındaki dağılımı eşittir Aynı ailede geciş ozelliği gosterebilir Buna rağmen pekcok şaşılıklı kişide, şaşılığı olan akraba tespit edilemeyebilir
Gozler birlikte nasıl calışır?
Normal gormede heriki goz aynı noktaya bakar Daha sonra beyin bu iki resmi birleştirerek ucboyutlu bir goruntu oluşturur Bu uc boyutlu goruntu bize derinlik algısı kazandırır
Bir gozde kayma olursa beyne iki farklı resim gonderilir Kucuk bir cocukta beyin, kayan gozden gelen goruntuyu ihmal eder ve sadece normal, iyi goren gozden gelen goruntuyu algılar Boylece cocuk derinlik algısını kaybetmiş olur Erişkin hastalarda şaşılık meydana geldiğinde genellikle cift gorme ortaya cıkar Cunki beyin heriki gozden gelen goruntuleri gormeye alışmıştır ve kayan gozden gelen goruntuyu ihmal edemez
Goz tembelliği
Cocukluk esnasında heriki goz paralel ise iyi bir gorme gelişmesi olur Beyin, iyi goren gozun goruntusunu algılar, tembel gozun goruntusunu ise ihmal eder Bu durum, şaşılıklı cocukların hemen hemen yarısında gorulurGoz tembelliği tedavisi: Goz tembelliğinin tedavisi 810 yaşına kadar yapılmalıdır Daha sonra tedavisi mumkun olmaz Birkac tedavi yontemi vardır Bunlardan ilki iyi olan goz kapatılıp tembel gozdeki gorme guclendirilerek yapılan tedavidir Bir başka tedavi yontemi ozel kliniklerde CAM ismi verilen aletlerle seanslar halinde yapılan tedavidir Bu tedavi şeklinde cocuk bir aletin başına oturtularak donen cizgiler uzerinden boyamalar yapması, şekil cizmesi ya da bulmaca cozmesi istenir En az 20 seanstan oluşur Ucuncu bir tedavi yontemi ilaclardır Sağlam goze atropin grubu ilac damlatılarak diğer gozun calıştırılması esasına dayanır
Tedavi geciktirilirse goz tembelliği kalıcı hale gelir Kural olarak, goz tembelliği ne kadar erken tedavi edilirse sonuc o kadar iyi olur Bunun icin cocuklar, bebekliklerinde ve daha sonra senede en az bir defa olmak uzere goz muayenesinden gecirilmelidirler
Şaşılığın tam sebebi bilinmemektedir Her bir gozun dış kısmına yapışarak hareketlerini kontrol eden altı kas mevcuttur Herbir gozde iki kas, gozu sağa veya sola ceker Diğer dort kas ise belli acılarda gozu yukarı veya aşağı hareket ettirirlerGozlerin paralel kalıp belli bir hedefe odaklanabilmeleri icin tum kasların birlikte ve belli bir denge icinde calışmaları gerekir Gozlerin birlikte hareket etmesi icin de her iki gozdeki kasların uyumlu calışması gerekir
Goz kaslarını beyin kontrol eder
· Serebral palsi (doğum esnasında oksijensiz kalıp bayılan cocuklar);
· Down sendromu;
· Hidrosefali;
· Beyin tumorleri gibi problemleri olan cocuklarda şaşılık daha sık gorulur
Katarakt veya goz yaralanmaları da gormeyi bozup şaşılığa neden olabilir
Şaşılığın belirtileri
Şaşılığın temel belirtisi duz bakmayan bir gozdur Bazen cocuklar guneşte bir gozlerini kapatır veya gozlerinin ikisini birden kullanmak icin başlarını eğerler
Şaşılık nasıl teşhis edilir?
Şaşılık tanısı goz muayenesi sonucu konurTum cocukların dort yaşına girmeden once gorme muayenesine girmeleri onerilmektedir Ailede şaşılık veya goz tembelliği hikayesi varsa daha once de gorme test edilebilir
Bebeklerin gozleri genellikle capraz gibi durur Kucuk cocukların burun koku geniş ve basık olur, ayrıca gozlerin burun kısmında bir cilt katlantısı bulunur Bunlar sanki gozlerde caprazlaşma varmış gibi gosterir Cocuk buyurken bu yalancı şaşılık durumu kaybolur Gercek şaşılığı olan bir cocuğun durumunda duzelme olmaz Goz hekimi, gercek ve yalancı şaşılığı ayırt eder
Şaşılık nasıl tedavi edilir?
Şaşılık tedavisinde amac:
· Gormeyi korumak;
· Gozleri paralelleştirmek;
· İki gozle goruşu yani derinliği sağlamaktır
Tam bir goz muayenesi sonrası goz doktoru uygun tedavi şeklini belirler
Bazı olgularda cocuğunuz icin gozluk onerilebilir Verilen gozlukle kayma tamamen veya kısmen duzelebilir Bunun dışında gozleri paralelleştirmek ya da katarakt varsa gidermek icin cerrahi gerekebilir Tembel gozu guclendirmek icin sıklıkla sağlıklı gozu kapamak gerekir
Sık gorulen şaşılık tipleri
Ice kayma (ezotropya)
Bebeklerde en sık gorulen şaşılık tipidir Ice kayması olan cocuklar iki gozu birlikte kullanamazlar Coğu olguda erken donemde cerrahi ile gozler paralelleştirilebilir
Ice kaymaya yonelik cerrahi esnasında bir veya iki gozdeki kasların gerilimi ayarlanır
Sıkı olan icteki kaslar yerinden ayrıştırılarak daha geriye alınır
Boylece gozlerin dışa bakışı sağlanır Bazen dışa baktıran kaslar kısaltılarak gerilimlerinin artırılması ve şaşılığın duzeltilmesi sağlanabilir
Cerrahinin mutlaka kayan goze yapılması gerekmez Diğer goze yapılan cerrahi de kaymayı duzeltebilir
Uyumsal ice kayma
Daha cok iki yaş veya uzerindeki hipermetrop (uzak goruşlu) cocuklarda gorulur
Cocuk yakını gormek icin gozlerini ayarlayabilir, fakat bu odaklama gayreti (uyum) gozlerin caprazlaşmasına neden olur
Gozlukler odaklama gayretini azaltarak kaymayı giderirler Bazen yakın calışma icin bifokal camlar gerekebilir Gozleri paralelleştirmek icin goz damlaları, merhemleri veya prizma denilen ozel lensler kullanılabilir
Dışa kayma
Bir başka sık gorulen kayma tipidir Cocuk, uzaktaki nesnelere bakarken meydana gelir
Dışa kayma, ozellikle cocuk hayal kurarken, hasta veya yorgunken oluşabilir Parlak guneş ışığında cocuk bir gozunu kısabilir
Şaşılık cerrahisi nasıl yapılır?
Hicbir goz cerrahisinde goz kuresi yerinden asla cıkarılmaz Goz kaslarına ulaşmak icin gozu orten beyaz zara kucuk bir kesi yapılır
Gozun kayma şekline gore belli kaslar uzerinde girişim yapılır Cerrahi bir veya her iki goz uzerinde planlanabilir
Cocuklara şaşılık cerrahisi planlandığında genel anestezi gerekir Lokal anestezi ancak erişkinlerde kullanılabilir
İyileşme hızlı olur Hastalar, birkac gun icinde normal aktivitelerine donerler
Cerrahi sonrası gozluk veya prizma gerekebilir Bazı olgularda sonraki bir donemde ikinci bir cerrahiye ihtiyac olabilir
Sabit şaşılığı olan cocuklarda erken cerrahi daha iyi sonuc verir Bu nedenle cerrahi gerekiyorsa okul doneminden once duşunulmelidir
Her cerrahide olduğu gibi goz kaslarının cerrahisi bazı riskleri beraberinde taşır Bunlar, enfeksiyon, kanama, aşırı skarlaşma ve gorme kaybına neden olabilecek diğer nadir sorunlardır
Şaşılık cerrahisi gozlerin paralelleşmesi icin genellikle etkin ve guvenilir bir tedavi şeklidir, fakat gozluklerin veya goz tembelliği tedavisinin yerini alamaz
Enjeksiyonlar
Bir kasın etkisini azaltmak icin ozel bir ilac olan botulismus toksini enjekte edilebilir Boylece karşı kasın daha gergin calışması sağlanır Beşon hafta icinde ilacın etkisinin kaybolmasına rağmen bazı olgularda kalıcı tedavi sağlanır Bazı olgularda ise enjeksiyonun tekrarlanması gerekebilir ve cerrahi kadar etkili bir tedavi şekli değildir