Özgüven sorunu dünyanın her yerinde, herkeste görülebilen kişiyi, bir çok manada olumsuz etkileyen düşük benlik saygısıdır. Bu manada özgüvenin, kişinin toplumsal etrafındaki alakalarını, pozisyonunu, gücünü belirlemede değerli bir yeri vardır. Toplum içinde düşük benlik hürmetine sahip şahıslar özgüvensiz olarak etiketlenirken, yüksek benlik hürmetine sahip şahıslar özgüvenli olarak anılmaktadır. Kişinin sahip olduğu benlik hürmeti (özgüven) hayat gidişatını etkileyen en kıymetli faktörler ortasında yer almaktadır. Bunun sebebi yüksek benlik hürmetine sahip şahısların hayata daha müspet bakması, kendisine daha çok güvenmesi, hayatta kendisine amaçlar koyması ve o amaçlara ulaşmayı amaçlaması, toplumsal etrafta, iş hayatında yapacağı atılımlardan kendini geri çekmemesi üzere bir çok durumu etkilemesidir. Düşük benlik hürmetine sahip şahıslarda ise daha çok olumsuz düşünme, gayelere ulaşmaya dair olan düşük inanç, kendini pasif, bedelsiz ve yetersiz hissetme, iş hayatında kendine güvenememesinden kaynaklanan başarısızlıklar üzere kişinin hayatını olumsuz istikamette etkileyen durumlar görülmektedir.
Şahıslar Neden Özgüven Sorunu Yaşar
Her insanın ruh sıhhati için ve sağlıklı bir hayat sürdürebilmesi için özgüvenli olması yani yüksek benlik hürmetine sahip olması gerekir lakin toplumumuzda düşük benlik hürmetine sahip kişi sayısı epey fazladır. Özgüven sorunu yaşayan bireylerin toplumda fazla görülmesi, bu durumun neden, nasıl, hangi şartlarda ortaya çıkar üzere soruların sorulmasına neden olmuştur. Öz benlik hürmetin birinci oluştuğu yer kişinin annesi (bakım veren) ile olan olumlu ya da olumsuz etkileşimidir. Annenin çocuğuna bedelsiz, yetersiz, makûs bir varlıkmış üzere bakması dahi, o çocuğun ileride özgüven sorunu yaşamasına neden olabilmektedir. Bunun sebebi çocuk gelişiminde aile bireylerinin ayna misyonu göstermeleridir. Bunun manası ise çocuk kusur yaptığında ailesi tarafından cezalandırılıyorsa, yetersiz hissettiriliyorsa, daima çocuğun yaptığı yanlışları eleştiriyorsa çocuk da kendisini yetersiz, cezalandırılmaya layık, sevilmez biriymiş üzere hissetmeye başlamasıdır. Bilhassa ailelerin çok sık yaptıkları kıyaslamalar çocukları derinden üzüyor ve kendilerini başkalarının yanında daima başarısız hissetmelerine neden oluyor. ''Ağabeyin daha yeterli yapıyor, arkadaşın daha uygun not almış, bunu âlâ yapamamışsın '' stili kurulan cümleler çocuğun hayatı boyunca yaşayacağı düşük benlik hürmetine neden olmaktadır. Bunun yanı sıra bakım verenin kendisinde özgüven sorunu varsa düşük öz benlik hürmeti çocuğa sağ beyinden sağ beyne ayna nöronlar yoluyla geçecektir.
Çocukluk çağında görülen bir grup travmalarda kişinin özgüven sorunu yaşamasına neden olmaktadır. Bilhassa istismara uğramış çocukların ileri yaşlarda düşük benlik hürmetine sahip oldukları yapılan araştırmalarla ortaya konmuştur. Sözel istismar, kelamsız istismar, duygusal istismar, cinsel istismar ve şiddet üzere durumların hepsi çocukluk çağı travmalarıdır ve kişinin ileride kendisini toplumdan geri çeken bir dinamiğe sahip olmasına neden olabilmektedir. Örneğin, ailesi tarafından yüksek beklentilere maruz kalan çocuk duygusal istismar yaşayabilmektedir ya da babasının, annesinin daima berbat bakışlarına maruz kalan çocuk kelamsız istismara maruz kalabilmektedir.
Son yıllarda ebeveynlerin çocuklarına karşı çok fazla kollayıcı davranışlar sergiledikleri görülmektedir. Kelam konusu muhafazacı davranışlar, ebeveynlerin çocuğunun yerine her sorumluluğu üstlenen sağlıklı olmayan tavırların sergilenmesini kapsamaktadır ve bu davranışlar çocuğun ileride özgüven sorunu yaşamasına neden olmaktadır. Uygun ebeveynlik çocuğunun yerine her şeyi yapan ebeveyn değil çocuğuna yaşına uygun sorumluluk verebilen ebeveyndir. Örneğin, çocuğunun yerine okul çantasını taşımak, daima ödevlerini bir arada yapmak, kendi başına yemek yiyebilen çocuğun yemeğini yedirmek vs. Tüm bu gözetici davranışlar çocuğun bilinçaltına ''sen yetersizsin, sen tek başına yapamazsın bu yüzden senin yerine ben yapıyorum'' bildirisini empoze eder ve çocuk ileride de kendisini yetersiz, tek başına bir şeyi halledemeyen, daima diğerlerinden yardım isteyen özgüven sorunu yaşayan biri haline dönüşmektedir. Unutulmamalıdır ki, öz benlik hürmeti (özgüven) kişinin bir şeyler yapmaya çalışmasıyla bir arada muvaffakiyet kazandığı, muvaffakiyet hissini yaşadığı nokta da gelişim gösterir. Bu sebeple ebeveynlerin çocuklarının ufak muvaffakiyetini görmezden gelmek yerine bunu görmeleri çocuğun muvaffakiyet hissini yaşamasına ve böylelikle öz benlik hürmetini (özgüvenini) kazanmasına neden olacaktır.
Özgüven Sorununuzun Olduğunu Nasıl Anlarsınız?
Özgüven sorunu yaşayan bireylerin hayatlarında sık sık sorun yaşadıkları bilinmektedir. Şahısların karar almada yaşadıkları zahmet ve bu sebeple öbür bireylere daima olarak muhtaçlık duyma, insan münasebetlerinde hudut koyamama (hayır diyememek gibi), toplum içinde bulunmaktan ya da toplum önünde konuşma yapmaktan çekinme, iş hayatında yahut öteki alanlarda düşük beklentilere sahip olma, tenkitlere hassas olma durumundan ötürü açıkça fikirlerini beyan edememe, yakın arkadaşları tarafından ya da öteki bireyler tarafından sevildiğine dair düşük inanç, yaşanan aksiliklerden sık sık kendini suçlama, ağır değersizlik hisleri, hayatının bir çok devrinde karamsar, umutsuz ve depresif olma, asosyal davranışlar sergileme, kendisini çoğunlukla başarısız görme, fizikî görünüşünden mutlu olmama ve daima bir kusur bulma, olumlu yanlarını görememe, hayatta yaşanan olumsuz olaylardan yüksek düzeyde etkilenme vs. üzere durumlar epey kişiyi olumsuz etkileyen gerilim faktörleridir. Üst da belirtilen durumlardan bir kaçının kişinin hayatında bulunması özgüven sorununa işaret edebilmektedir.
Özgüven Eksiliğini Yenmek
Özgüven sorununu (düşük öz benlik saygısı) yenmek için, öncelikle sorunun fark edilmesi gerekmektedir. Özgüven sorunu olduğuna inanmayan bireyler için bu durumu yenmek hayli güçtür. Dolayısı ile evvel sorunun kişi tarafından fark edilmesi gerekmektedir. Özgüven, bireyin daha çok kişilik yapısı ile ilintili olması sebebiyle, ilaç ile tedavi önerilmez bunun yerine psikoterapi ile tedavi edilmesi önerilmektedir. Kişinin düşük öz benlik hürmetine sahip olması ekseriyetle aile içindeki ilgiler, travmalar ya da kişinin toplumsal ortamında yaşamış olduğu olumsuz durumlardan kaynaklanmaktadır. Özgüven sorunu yaşayan şahıslar sıklıkla etrafını, kendisini ve dünyayı hakikat değerlendirmede zahmet çeker. Örneğin, toplum önünde konuşma yapacak olan kişi, başarısız olacağını, herkesin kendisine güleceğini düşünür. Bu halde rasyonel olmayan niyetler kişinin hayatında büyük bir yer edinmiştir. Kişinin dünyayı, kendisini ve etrafını rasyonel olmayan bir halde algılayışı psikoterapide kullanılan bir grup tekniklerle tekrar çerçevelenir. Geçmişte yaşanan olumsuz olaylara maruz kalan ve travmaları olan şahısların dinamiği psikoterapide ele alınarak tekrar işlemlenir. Kısaca, gelişim evresinde yaşanan aksiliklerin kökleri psikoterapide kazınır ve onarılır böylelikle şahıslar öz benlik hürmetini (özgüven) kazanır. Özgüven sorunu yaşayan şahısların vakit kaybetmeden psikoterapi sürecine girmeleri hayli ehemmiyet arz etmektedir zira kişi düşük benlik saygısıyla ne kadar uzun yaşarsa, değişimi de o kadar güçleşecektir. Bu sebeple vakit kaybetmeden psikoterapi sürecine girmek değişim için çok değerlidir.
Şahıslar Neden Özgüven Sorunu Yaşar
Her insanın ruh sıhhati için ve sağlıklı bir hayat sürdürebilmesi için özgüvenli olması yani yüksek benlik hürmetine sahip olması gerekir lakin toplumumuzda düşük benlik hürmetine sahip kişi sayısı epey fazladır. Özgüven sorunu yaşayan bireylerin toplumda fazla görülmesi, bu durumun neden, nasıl, hangi şartlarda ortaya çıkar üzere soruların sorulmasına neden olmuştur. Öz benlik hürmetin birinci oluştuğu yer kişinin annesi (bakım veren) ile olan olumlu ya da olumsuz etkileşimidir. Annenin çocuğuna bedelsiz, yetersiz, makûs bir varlıkmış üzere bakması dahi, o çocuğun ileride özgüven sorunu yaşamasına neden olabilmektedir. Bunun sebebi çocuk gelişiminde aile bireylerinin ayna misyonu göstermeleridir. Bunun manası ise çocuk kusur yaptığında ailesi tarafından cezalandırılıyorsa, yetersiz hissettiriliyorsa, daima çocuğun yaptığı yanlışları eleştiriyorsa çocuk da kendisini yetersiz, cezalandırılmaya layık, sevilmez biriymiş üzere hissetmeye başlamasıdır. Bilhassa ailelerin çok sık yaptıkları kıyaslamalar çocukları derinden üzüyor ve kendilerini başkalarının yanında daima başarısız hissetmelerine neden oluyor. ''Ağabeyin daha yeterli yapıyor, arkadaşın daha uygun not almış, bunu âlâ yapamamışsın '' stili kurulan cümleler çocuğun hayatı boyunca yaşayacağı düşük benlik hürmetine neden olmaktadır. Bunun yanı sıra bakım verenin kendisinde özgüven sorunu varsa düşük öz benlik hürmeti çocuğa sağ beyinden sağ beyne ayna nöronlar yoluyla geçecektir.
Çocukluk çağında görülen bir grup travmalarda kişinin özgüven sorunu yaşamasına neden olmaktadır. Bilhassa istismara uğramış çocukların ileri yaşlarda düşük benlik hürmetine sahip oldukları yapılan araştırmalarla ortaya konmuştur. Sözel istismar, kelamsız istismar, duygusal istismar, cinsel istismar ve şiddet üzere durumların hepsi çocukluk çağı travmalarıdır ve kişinin ileride kendisini toplumdan geri çeken bir dinamiğe sahip olmasına neden olabilmektedir. Örneğin, ailesi tarafından yüksek beklentilere maruz kalan çocuk duygusal istismar yaşayabilmektedir ya da babasının, annesinin daima berbat bakışlarına maruz kalan çocuk kelamsız istismara maruz kalabilmektedir.
Son yıllarda ebeveynlerin çocuklarına karşı çok fazla kollayıcı davranışlar sergiledikleri görülmektedir. Kelam konusu muhafazacı davranışlar, ebeveynlerin çocuğunun yerine her sorumluluğu üstlenen sağlıklı olmayan tavırların sergilenmesini kapsamaktadır ve bu davranışlar çocuğun ileride özgüven sorunu yaşamasına neden olmaktadır. Uygun ebeveynlik çocuğunun yerine her şeyi yapan ebeveyn değil çocuğuna yaşına uygun sorumluluk verebilen ebeveyndir. Örneğin, çocuğunun yerine okul çantasını taşımak, daima ödevlerini bir arada yapmak, kendi başına yemek yiyebilen çocuğun yemeğini yedirmek vs. Tüm bu gözetici davranışlar çocuğun bilinçaltına ''sen yetersizsin, sen tek başına yapamazsın bu yüzden senin yerine ben yapıyorum'' bildirisini empoze eder ve çocuk ileride de kendisini yetersiz, tek başına bir şeyi halledemeyen, daima diğerlerinden yardım isteyen özgüven sorunu yaşayan biri haline dönüşmektedir. Unutulmamalıdır ki, öz benlik hürmeti (özgüven) kişinin bir şeyler yapmaya çalışmasıyla bir arada muvaffakiyet kazandığı, muvaffakiyet hissini yaşadığı nokta da gelişim gösterir. Bu sebeple ebeveynlerin çocuklarının ufak muvaffakiyetini görmezden gelmek yerine bunu görmeleri çocuğun muvaffakiyet hissini yaşamasına ve böylelikle öz benlik hürmetini (özgüvenini) kazanmasına neden olacaktır.
Özgüven Sorununuzun Olduğunu Nasıl Anlarsınız?
Özgüven sorunu yaşayan bireylerin hayatlarında sık sık sorun yaşadıkları bilinmektedir. Şahısların karar almada yaşadıkları zahmet ve bu sebeple öbür bireylere daima olarak muhtaçlık duyma, insan münasebetlerinde hudut koyamama (hayır diyememek gibi), toplum içinde bulunmaktan ya da toplum önünde konuşma yapmaktan çekinme, iş hayatında yahut öteki alanlarda düşük beklentilere sahip olma, tenkitlere hassas olma durumundan ötürü açıkça fikirlerini beyan edememe, yakın arkadaşları tarafından ya da öteki bireyler tarafından sevildiğine dair düşük inanç, yaşanan aksiliklerden sık sık kendini suçlama, ağır değersizlik hisleri, hayatının bir çok devrinde karamsar, umutsuz ve depresif olma, asosyal davranışlar sergileme, kendisini çoğunlukla başarısız görme, fizikî görünüşünden mutlu olmama ve daima bir kusur bulma, olumlu yanlarını görememe, hayatta yaşanan olumsuz olaylardan yüksek düzeyde etkilenme vs. üzere durumlar epey kişiyi olumsuz etkileyen gerilim faktörleridir. Üst da belirtilen durumlardan bir kaçının kişinin hayatında bulunması özgüven sorununa işaret edebilmektedir.
Özgüven Eksiliğini Yenmek
Özgüven sorununu (düşük öz benlik saygısı) yenmek için, öncelikle sorunun fark edilmesi gerekmektedir. Özgüven sorunu olduğuna inanmayan bireyler için bu durumu yenmek hayli güçtür. Dolayısı ile evvel sorunun kişi tarafından fark edilmesi gerekmektedir. Özgüven, bireyin daha çok kişilik yapısı ile ilintili olması sebebiyle, ilaç ile tedavi önerilmez bunun yerine psikoterapi ile tedavi edilmesi önerilmektedir. Kişinin düşük öz benlik hürmetine sahip olması ekseriyetle aile içindeki ilgiler, travmalar ya da kişinin toplumsal ortamında yaşamış olduğu olumsuz durumlardan kaynaklanmaktadır. Özgüven sorunu yaşayan şahıslar sıklıkla etrafını, kendisini ve dünyayı hakikat değerlendirmede zahmet çeker. Örneğin, toplum önünde konuşma yapacak olan kişi, başarısız olacağını, herkesin kendisine güleceğini düşünür. Bu halde rasyonel olmayan niyetler kişinin hayatında büyük bir yer edinmiştir. Kişinin dünyayı, kendisini ve etrafını rasyonel olmayan bir halde algılayışı psikoterapide kullanılan bir grup tekniklerle tekrar çerçevelenir. Geçmişte yaşanan olumsuz olaylara maruz kalan ve travmaları olan şahısların dinamiği psikoterapide ele alınarak tekrar işlemlenir. Kısaca, gelişim evresinde yaşanan aksiliklerin kökleri psikoterapide kazınır ve onarılır böylelikle şahıslar öz benlik hürmetini (özgüven) kazanır. Özgüven sorunu yaşayan şahısların vakit kaybetmeden psikoterapi sürecine girmeleri hayli ehemmiyet arz etmektedir zira kişi düşük benlik saygısıyla ne kadar uzun yaşarsa, değişimi de o kadar güçleşecektir. Bu sebeple vakit kaybetmeden psikoterapi sürecine girmek değişim için çok değerlidir.