Obsesif kompulsif bozukluk temelde; bireyin iradesi ve öz denetimi dışında zihninde birdenbire oluşan ve zihne hakim olan, rahatsız edici, çoğunlukla tehdit edici, ısrarcı ve tekrarlayıcı, bireyin kendisine de birden fazla vakit saçma ve anlamsız gelen lakin istemli bir gayret ile zihinden uzaklaştıramadığı takıntılı fikirler (obsesyonlar) ve bireyin engelleyemediği, tekrarlayıcı, çoğunlukla obsesyonlara reaksiyon olarak, obsesyonların yarattığı korkuyu azaltmak yahut yok etmek vazifesini taşıyan, ruminatif davranış örüntülerinin (kompulsiyonlar) sebep olduğu ruhsal bir bozukluktur.
Birçok çeşidinin bulunduğu bilimsel olarak ortaya konan obsesyonlar birden fazla vakit kişinin kendisi tarafından da “anlamsız, saçma” olarak nitelendirilir. Buna karşın birey zihnine atak eden bu ısrarlı ve tekrarlayıcı fikirleri zihninden istemli bir efor ile uzaklaştıramaz. Belli bir düzeyde obsesyonlar o kadar ağır bir hale gelir ki neredeyse birey gününü obsesif kanılarına nazaran yaşamaya başlar. Obsesyonların yarattığı rahatsızlık, tehdit algısı ve korkuyu bastırabilmenin, azaltabilmenin yahut nötrleştirmenin yolunu arayan zihin çoğunlukla obsesyonlara karşı tekrar edici ve birçok vakit denetim dışı tekrarlayan davranış örüntülerini geliştirir. Tekrarlayan, rahatsız edici, dert yaratan, zihne hükümran olan ısrarcı fikirler ve bunların tesirini azaltmak, ortadan kaldırmak için yapılan yeniden tekrarlayıcı, son derece rahatsız edici hareketler kişinin artık hayatının tamamını ele geçirir ve bireye adeta özgür bir hayat alanı imkanı vermez. Bununla birlikte ortaya çıkan bu kısırdöngü bireyin şahsî, iş ve okul ile ilgili, kişilerarası tüm alanlarda önemli manada fonksiyonelliğini bozar.
İnsan ömrünün olağan akışında vakit zaman birçok faktörden kaynaklı kuşku, evham, korku ve takıntılar olabilir. Günlük yaşantı içinde hayatımıza birçok gerilim verici etkenin eşlik ediyor olması, insanoğlunun vakitle adeta hızlandırılmış bir formatta gelişen hayat akışı, geleceğin meçhullüğü üzere durumların varlığı göz önüne alındığında bunların doğal his ve kanılar olduğu açıktır ve çoğunlukla bireyler bu his ve niyetler ile baş edebilmektedirler ve sıkıntıların hayatlarını olumsuz istikamette etkilemesine müsaade vermeden çözebilirler. Fakat obsesyonlar ve bunların varlığı sonucunda ortaya çıkan kompulsiyonlar bunların çok daha ötesindedir. Kişinin şuurlu bir halde zihninden uzaklaştıramadığı ve kendini yapmaktan alıkoyamadığı ve nihayetinde kişinin tüm ömür alanında kıymetli oranda fonksiyonel bozulmalara neden olan önemli bir durumdur.
Obsesyonlar gerçekleştirilmesi mümkün yahut gerçekleştirilebilecek kanılar olabildiği üzere kimi durumlarda gerçekdışı yahut sanrısal bir boyutta da olabilmektedir. Fakat her iki şartta da birey aslında bu türlü bir şey olmayacağını ama bu kanılarını aklından uzaklaştıramadığını açık bir biçimde söz etmektedir. OKB durumlarında bireylerden sık sık “saçma olduğunu biliyorum, bu türlü bir şey olamaz biliyorum lakin ne yaparsam yapayım onları düşünmekten kendimi alıkoyamıyorum” tabirlerini duymak mümkündür. Obsesyonlar birebir vakitte birçok vakit tereddüt sözleri içerirler ve bununla birlikte hiçbir vakit kesin tabirler değillerdir. “Ya yaparsam, ya olursa, ya yaptıysam ya da yaptım mı, oldu mu?” halinde sürüp giden kanılardır.
OKB NE SIKLIKTA, HANGİ YAŞLARDA VE KİMLERDE DAHA FAZLA GÖRÜLÜR?
Son yıllarda yapılan araştırmalar incelendiğinde OKB’nin toplumumuzda görülme sıklığının ne kadar yoğunlukta olduğunu anlamak mümkün. Yapılan araştırmalar günümüzde her 100 kişinin 3-4’ünde OKB görüldüğünü ortaya koymaktadır. Son vakitlerde görülme sıklığında önemli bir artış olduğu açıkça tabir edilen OKB, çoğunlukla ergenlik devrinde başlayan, sıklıkla 20-30’lu yaşlarda sık görülen bir durum olmasına karşın her yaşta ortaya çıkması mümkün bir ruhsal bozukluktur. Erkeklerde daha erken ortaya çıktığı bilinmesine karşın bayanlarda daha sık görüldüğü ve popülasyonun büyük çoğunluğunu bayanların oluşturduğu araştırmalarca desteklenmektedir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) BELİRTİLERİ NELERDİR?
Obsesif kompulsif bozukluğu olan bir hastanın tüm belirtileri dört ana başlıkta toplanabilir:
1) Kişinin kaçınamadığı, engelleyemediği, tekrarlayıcı ve külfet verici davranışları vardır. Bunlar hastanın kompulsiyonlarıdır ve gözlenebilir davranışlardan oluşur; el yıkamak, silmek, baş sallamak, saymak üzere.
2) Kişinin kaçtığı ya da kaçındığı davranışlar vardır. Kirlenme korkusu ile bir yerlere dokunamamak, oturamamak, hatta gitmemek üzere.
3) Kişinin tekrarlayıcı ya da kaçınamadığı kanıları vardır. Bu niyetler de tekrar kompulsiyonlardır lakin dışarıdan gözlenemezler. Sayı saymak, makul kanıları içinden tekrarlamak, makul sözleri tekrarlamak üzere.
4) Kaçındığı ya da kaçmaya çalıştığı niyetleri vardır ve bunlar hastanın obsesyonlarıdır. Bu niyetlerinden kaçmaya, onları durdurmaya yahut kompulsiyonları yolu ile onları nötr hale getirme eforu vardır.
EN YAYGIN OBSESYON VE KOMPULSİYONLAR
• Kuşku Obsesyonu ve Denetim Kompulsiyonu
En sık karşımıza çıkan cinstir. Kişi ocak, kapı, doğalgaz, vana vb. bir şeyleri açık bırakmış olma ihtimalinden, arabayı kilitlememiş, birtakım eşyaları prizde takılı unutmuş olma ihtimallerinden daima, ısrarcı bir halde kuşku duyar (kuşku obsesyonu) ve emin olma gereksinimi ile daima ve tekrarlı biçimde dönüp denetim etme gereksinimi duyar (kontrol kompulsiyonu). Bu kısır döngü kişinin hayatının birçok farklı noktasında kendini gösterebilir.
• Bulaşma Obsesyonu ve Paklık Kompulsiyonu
Kişinin vücudunun, giysilerinin, konutunun yahut rastgele bir hayat alanının, eşyalarının mikrop, kir üzere birçok faktörden kirlendiğine dair duyduğu ısrarlı niyetler (bulaşma obsesyonu) ve bu ihtimallerden duyulan tasayı ortadan kaldırmak için yapılan tekrarlayıcı davranışlar (temizlik kompulsiyonu) formundaki kısır döngüdür. Kişi muhtemel bir kirlenmeye karşı daima etrafını yahut kendi vücudunu temizleme, yıkama davranışlarında bulunur.
• Cinsel İçerikli Obsesyonlar
Kendine, yaşına ve toplumsal pozisyonuna yakıştıramadığı ancak düşünmekten kendini alıkoyamadığı cinsel içerikli obsesyonlardır. Kişi uygun düşmeyecek kişi yahut şahıslara karşı cinsel içerikli ısrarlı fikirlere sahiptir. Bu kanılar sebebi ile birçok vakit bireyde toplumsal ortamlardan kaçınma, kendini bu niyetler sebebi ile cezalandırma davranışları görülebilir.
• Dini Obsesyonlar
Kişinin inançları doğrultusunda daima zihnini meşgul eden tekrarlayıcı niyetleri olabilir. Yaptığı yahut yapacağı yanlış bir aksiyon yahut niyet sebebi ile Yaratıcı tarafından cezalandırılacağı, kirlendiği, cezalandırılması gerektiğine dair ısrarlı niyetler, dini inançlarına uygun ısrarlı ritüeller, dini inançlarının gerektirdiği ritüelleri yerine getirirken ısrarlı bir biçimde zihne gelen, tekrar eden vesvese kanıları üzere.
• Simetri-düzen Obsesyon ve Kompulsiyonları
Çok sık görülen; eşyaları simetrik bir biçimde dizme, büyükten küçüğe, alfabetik sıraya nazaran düzenleme, kıyafetleri renk geçişlerine nazaran ayırma, kıyafetleri muntazam bir biçimde katlama ve yerleştirme üzere birden fazla vakit bunları gerçekleştirmediğinde kendisi yahut sevdiklerinin başına berbat bir şey geleceği tasası, gününün makus geçeceğine yahut her şeyin zıt gideceğine dair tekrarlayıcı fikirleri biçiminde giden obsesyon ve kompulsiyonlardır.
• Dokunma Kompulsiyonları
Birtakım OKB’li hastalar vakit zaman bir yere gitmeden, yola çıkmadan, yeni bir şeye başlamadan vb durumlarda kendilerine baht yahut uğur getirecekleri bir şeye dokunmadan kendilerini alamazlar.
• Sayma Kompulsiyonları
Birtakım OKB’li hastalar rastgele bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar yapmazlarsa her şeyin aksi gideceğine dair inançlar taşırlar. Yahut kimi durumlarda farklı obsesyonlarından kaynak alan telaşlarını dindirebilmek için sayma kompulsiyonları gösterirler.
• Biriktirme ve Saklama Kompulsiyonları
Sık görülen bir kompulsiyon tipidir. Kişi gerekli-gereksiz tüm eşyaları saklama, biriktirme muhtaçlığı, onlar ile vedalaşırsa başına gelebilecek felaketler konusunda ısrarcı niyetleri sebebi ile oluşan tasayı bastırma gereksinimi sebepleri ile biriktirir, istifler.
• Batıl Fikirler, Uğurlu-Uğursuz Sayılar, Eşyalar ve Renkler
Kimi OKB hastalarında uğurlu-uğursuz sayılarına nazaran alma, hareket etme, başlama, bitirme davranışları görülür. Tıpkı durum eşyalar ve renkler için de geçerlidir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) NEDENLERİ NELERDİR?
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte birçok biyolojik ve çevresel faktörün hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
• Genetik Faktörler
• Beyin Fonksiyonlarında Bozulma ve Seratonin İstikrarı
• Çocuklu Çağı Travmaları
• Kişilik Özellikleri
Üzere faktörler hastalığın gelişimi ve seyri için ele alınan nedenler ortasında sayılabilmektedir.
Kişinin ailesinde ruhsal bir hastalığın bulunması, anne-baba ve birinci derece yakınlarında OKB tanısı geçmişinin varlığı genetik faktör olarak OKB oluşumunu tetiklediği düşünülmektedir. Beynin birtakım bölgelerinde sinirsel iletimde değerli bir etken olan seratonin unsurunun düzeyindeki çok düşmenin yahut işlevselliğindeki bir bozulmanın OKB oluşumunu kolaylaştırıcı bir tesirde bulunduğu düşünülmektedir. Bunlara ek olarak çocukluk çağı travmalar; örneğin cinsel taciz, çocukluk çağı ihmal ve istismarı, şiddet üzere durumlara maruz kalan şahıslarda yetişkin periyotta ortaya çıkan OKB yahut çocukluk çağı başlangıçlı olarak çocuklarda görülen OKB gelişiminde kıymetli rol oynadığı görülmüştür. Yanı sıra kişinin kişilik özellikleri de OKB nedenleri ortasında ele alınması gerek bir faktör olarak karşımıza çıkar. Şahısta obsesif kompulsif kişilik örüntüsü, savunma sistemleri vb. dikkate alındığında OKB’ye kişilik özellikleri sebebi ile yatkın olma durumu gözlemlenebilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ? NASIL?
Obsesif kompulsif bozukluk kişinin hayat kalitesini düşüren, değerli fonksiyonellik alanlarında önemli bozulmalara yol açan, kişinin hayatını adeta kabusa çeviren ve bireyin muzdarip olduğu bir ruhsal bozukluktur.
Lakin kıymetli üzerinde durulması ve bilinmesi gereken mevzu OKB’nin kişinin yazgısı olmadığıdır. OKB tedavisi mümkün bir bozukluktur. Bireye has belirlenecek bir yaklaşım ve tedavi protokolü ile, terapist-danışan iş birliği içerisinde OKB’li hastalarda kısa müddette ve kalıcı güzelleşmeler gözlemlenebilir.
Birçok farklı ekol ve usul olmakla birlikte bilhassa Bilişsel Davranışçı Terapi ekolüne bağlı kalarak hastaya olan yaklaşım, bu bozukluğun teşhis ve tedavisi için uzun yıllardır rehberlik etmektedir. Bilişsel davranışçı terapi yaklaşımının OKB tedavisinde maksadı şahsa rahatsızlık veren, ısrarlı, tekrarlayıcı ve fonksiyonel olmayan fikirleri (obsesyon) ile hastayı karşı karşıya getirmek ve bu karşılaştırmanın oluşturduğu korkuyu azaltmak emeli ile ortaya çıkan kompulsiyonları engellemektir. Kişinin niyet yapıları, bilişsel kodları incelenip OKB’nin yarattığı kısırdöngünün özünü anlaması, birtakım yollar ile kişinin obsesyonları ile karşı karşıya gelmesi, fonksiyonel olmayan fikir kalıpları ile fonksiyonel olanların yer
değiştirmesi ve tekrar davranış şekillendirilmesi halinde ilerleyen bir tedavi ekolü bugüne kadar OKB tedavisinde bireylere önemli yol aldırmıştır.
OKB’den önemli durumda muzdarip olan şahıslar seanslara geldiğinde ekseriyetle durumun düzelebileceğine dair inançları çoklukla azdır lakin tedaviden sonra aldıkları yola kendileri de şaşırmaktadır. Bilinen kocaman bir yanlışın üstünde durmak gerekirse OKB bir son değildir, baht değildir, tedavisi mümkündür. Kıymetli olan bu noktada birinci adımı atmak ve terapist ile iş birliği içerisinde hareket edebilmektir.
Birçok çeşidinin bulunduğu bilimsel olarak ortaya konan obsesyonlar birden fazla vakit kişinin kendisi tarafından da “anlamsız, saçma” olarak nitelendirilir. Buna karşın birey zihnine atak eden bu ısrarlı ve tekrarlayıcı fikirleri zihninden istemli bir efor ile uzaklaştıramaz. Belli bir düzeyde obsesyonlar o kadar ağır bir hale gelir ki neredeyse birey gününü obsesif kanılarına nazaran yaşamaya başlar. Obsesyonların yarattığı rahatsızlık, tehdit algısı ve korkuyu bastırabilmenin, azaltabilmenin yahut nötrleştirmenin yolunu arayan zihin çoğunlukla obsesyonlara karşı tekrar edici ve birçok vakit denetim dışı tekrarlayan davranış örüntülerini geliştirir. Tekrarlayan, rahatsız edici, dert yaratan, zihne hükümran olan ısrarcı fikirler ve bunların tesirini azaltmak, ortadan kaldırmak için yapılan yeniden tekrarlayıcı, son derece rahatsız edici hareketler kişinin artık hayatının tamamını ele geçirir ve bireye adeta özgür bir hayat alanı imkanı vermez. Bununla birlikte ortaya çıkan bu kısırdöngü bireyin şahsî, iş ve okul ile ilgili, kişilerarası tüm alanlarda önemli manada fonksiyonelliğini bozar.
İnsan ömrünün olağan akışında vakit zaman birçok faktörden kaynaklı kuşku, evham, korku ve takıntılar olabilir. Günlük yaşantı içinde hayatımıza birçok gerilim verici etkenin eşlik ediyor olması, insanoğlunun vakitle adeta hızlandırılmış bir formatta gelişen hayat akışı, geleceğin meçhullüğü üzere durumların varlığı göz önüne alındığında bunların doğal his ve kanılar olduğu açıktır ve çoğunlukla bireyler bu his ve niyetler ile baş edebilmektedirler ve sıkıntıların hayatlarını olumsuz istikamette etkilemesine müsaade vermeden çözebilirler. Fakat obsesyonlar ve bunların varlığı sonucunda ortaya çıkan kompulsiyonlar bunların çok daha ötesindedir. Kişinin şuurlu bir halde zihninden uzaklaştıramadığı ve kendini yapmaktan alıkoyamadığı ve nihayetinde kişinin tüm ömür alanında kıymetli oranda fonksiyonel bozulmalara neden olan önemli bir durumdur.
Obsesyonlar gerçekleştirilmesi mümkün yahut gerçekleştirilebilecek kanılar olabildiği üzere kimi durumlarda gerçekdışı yahut sanrısal bir boyutta da olabilmektedir. Fakat her iki şartta da birey aslında bu türlü bir şey olmayacağını ama bu kanılarını aklından uzaklaştıramadığını açık bir biçimde söz etmektedir. OKB durumlarında bireylerden sık sık “saçma olduğunu biliyorum, bu türlü bir şey olamaz biliyorum lakin ne yaparsam yapayım onları düşünmekten kendimi alıkoyamıyorum” tabirlerini duymak mümkündür. Obsesyonlar birebir vakitte birçok vakit tereddüt sözleri içerirler ve bununla birlikte hiçbir vakit kesin tabirler değillerdir. “Ya yaparsam, ya olursa, ya yaptıysam ya da yaptım mı, oldu mu?” halinde sürüp giden kanılardır.
OKB NE SIKLIKTA, HANGİ YAŞLARDA VE KİMLERDE DAHA FAZLA GÖRÜLÜR?
Son yıllarda yapılan araştırmalar incelendiğinde OKB’nin toplumumuzda görülme sıklığının ne kadar yoğunlukta olduğunu anlamak mümkün. Yapılan araştırmalar günümüzde her 100 kişinin 3-4’ünde OKB görüldüğünü ortaya koymaktadır. Son vakitlerde görülme sıklığında önemli bir artış olduğu açıkça tabir edilen OKB, çoğunlukla ergenlik devrinde başlayan, sıklıkla 20-30’lu yaşlarda sık görülen bir durum olmasına karşın her yaşta ortaya çıkması mümkün bir ruhsal bozukluktur. Erkeklerde daha erken ortaya çıktığı bilinmesine karşın bayanlarda daha sık görüldüğü ve popülasyonun büyük çoğunluğunu bayanların oluşturduğu araştırmalarca desteklenmektedir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) BELİRTİLERİ NELERDİR?
Obsesif kompulsif bozukluğu olan bir hastanın tüm belirtileri dört ana başlıkta toplanabilir:
1) Kişinin kaçınamadığı, engelleyemediği, tekrarlayıcı ve külfet verici davranışları vardır. Bunlar hastanın kompulsiyonlarıdır ve gözlenebilir davranışlardan oluşur; el yıkamak, silmek, baş sallamak, saymak üzere.
2) Kişinin kaçtığı ya da kaçındığı davranışlar vardır. Kirlenme korkusu ile bir yerlere dokunamamak, oturamamak, hatta gitmemek üzere.
3) Kişinin tekrarlayıcı ya da kaçınamadığı kanıları vardır. Bu niyetler de tekrar kompulsiyonlardır lakin dışarıdan gözlenemezler. Sayı saymak, makul kanıları içinden tekrarlamak, makul sözleri tekrarlamak üzere.
4) Kaçındığı ya da kaçmaya çalıştığı niyetleri vardır ve bunlar hastanın obsesyonlarıdır. Bu niyetlerinden kaçmaya, onları durdurmaya yahut kompulsiyonları yolu ile onları nötr hale getirme eforu vardır.
EN YAYGIN OBSESYON VE KOMPULSİYONLAR
• Kuşku Obsesyonu ve Denetim Kompulsiyonu
En sık karşımıza çıkan cinstir. Kişi ocak, kapı, doğalgaz, vana vb. bir şeyleri açık bırakmış olma ihtimalinden, arabayı kilitlememiş, birtakım eşyaları prizde takılı unutmuş olma ihtimallerinden daima, ısrarcı bir halde kuşku duyar (kuşku obsesyonu) ve emin olma gereksinimi ile daima ve tekrarlı biçimde dönüp denetim etme gereksinimi duyar (kontrol kompulsiyonu). Bu kısır döngü kişinin hayatının birçok farklı noktasında kendini gösterebilir.
• Bulaşma Obsesyonu ve Paklık Kompulsiyonu
Kişinin vücudunun, giysilerinin, konutunun yahut rastgele bir hayat alanının, eşyalarının mikrop, kir üzere birçok faktörden kirlendiğine dair duyduğu ısrarlı niyetler (bulaşma obsesyonu) ve bu ihtimallerden duyulan tasayı ortadan kaldırmak için yapılan tekrarlayıcı davranışlar (temizlik kompulsiyonu) formundaki kısır döngüdür. Kişi muhtemel bir kirlenmeye karşı daima etrafını yahut kendi vücudunu temizleme, yıkama davranışlarında bulunur.
• Cinsel İçerikli Obsesyonlar
Kendine, yaşına ve toplumsal pozisyonuna yakıştıramadığı ancak düşünmekten kendini alıkoyamadığı cinsel içerikli obsesyonlardır. Kişi uygun düşmeyecek kişi yahut şahıslara karşı cinsel içerikli ısrarlı fikirlere sahiptir. Bu kanılar sebebi ile birçok vakit bireyde toplumsal ortamlardan kaçınma, kendini bu niyetler sebebi ile cezalandırma davranışları görülebilir.
• Dini Obsesyonlar
Kişinin inançları doğrultusunda daima zihnini meşgul eden tekrarlayıcı niyetleri olabilir. Yaptığı yahut yapacağı yanlış bir aksiyon yahut niyet sebebi ile Yaratıcı tarafından cezalandırılacağı, kirlendiği, cezalandırılması gerektiğine dair ısrarlı niyetler, dini inançlarına uygun ısrarlı ritüeller, dini inançlarının gerektirdiği ritüelleri yerine getirirken ısrarlı bir biçimde zihne gelen, tekrar eden vesvese kanıları üzere.
• Simetri-düzen Obsesyon ve Kompulsiyonları
Çok sık görülen; eşyaları simetrik bir biçimde dizme, büyükten küçüğe, alfabetik sıraya nazaran düzenleme, kıyafetleri renk geçişlerine nazaran ayırma, kıyafetleri muntazam bir biçimde katlama ve yerleştirme üzere birden fazla vakit bunları gerçekleştirmediğinde kendisi yahut sevdiklerinin başına berbat bir şey geleceği tasası, gününün makus geçeceğine yahut her şeyin zıt gideceğine dair tekrarlayıcı fikirleri biçiminde giden obsesyon ve kompulsiyonlardır.
• Dokunma Kompulsiyonları
Birtakım OKB’li hastalar vakit zaman bir yere gitmeden, yola çıkmadan, yeni bir şeye başlamadan vb durumlarda kendilerine baht yahut uğur getirecekleri bir şeye dokunmadan kendilerini alamazlar.
• Sayma Kompulsiyonları
Birtakım OKB’li hastalar rastgele bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar yapmazlarsa her şeyin aksi gideceğine dair inançlar taşırlar. Yahut kimi durumlarda farklı obsesyonlarından kaynak alan telaşlarını dindirebilmek için sayma kompulsiyonları gösterirler.
• Biriktirme ve Saklama Kompulsiyonları
Sık görülen bir kompulsiyon tipidir. Kişi gerekli-gereksiz tüm eşyaları saklama, biriktirme muhtaçlığı, onlar ile vedalaşırsa başına gelebilecek felaketler konusunda ısrarcı niyetleri sebebi ile oluşan tasayı bastırma gereksinimi sebepleri ile biriktirir, istifler.
• Batıl Fikirler, Uğurlu-Uğursuz Sayılar, Eşyalar ve Renkler
Kimi OKB hastalarında uğurlu-uğursuz sayılarına nazaran alma, hareket etme, başlama, bitirme davranışları görülür. Tıpkı durum eşyalar ve renkler için de geçerlidir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) NEDENLERİ NELERDİR?
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte birçok biyolojik ve çevresel faktörün hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
• Genetik Faktörler
• Beyin Fonksiyonlarında Bozulma ve Seratonin İstikrarı
• Çocuklu Çağı Travmaları
• Kişilik Özellikleri
Üzere faktörler hastalığın gelişimi ve seyri için ele alınan nedenler ortasında sayılabilmektedir.
Kişinin ailesinde ruhsal bir hastalığın bulunması, anne-baba ve birinci derece yakınlarında OKB tanısı geçmişinin varlığı genetik faktör olarak OKB oluşumunu tetiklediği düşünülmektedir. Beynin birtakım bölgelerinde sinirsel iletimde değerli bir etken olan seratonin unsurunun düzeyindeki çok düşmenin yahut işlevselliğindeki bir bozulmanın OKB oluşumunu kolaylaştırıcı bir tesirde bulunduğu düşünülmektedir. Bunlara ek olarak çocukluk çağı travmalar; örneğin cinsel taciz, çocukluk çağı ihmal ve istismarı, şiddet üzere durumlara maruz kalan şahıslarda yetişkin periyotta ortaya çıkan OKB yahut çocukluk çağı başlangıçlı olarak çocuklarda görülen OKB gelişiminde kıymetli rol oynadığı görülmüştür. Yanı sıra kişinin kişilik özellikleri de OKB nedenleri ortasında ele alınması gerek bir faktör olarak karşımıza çıkar. Şahısta obsesif kompulsif kişilik örüntüsü, savunma sistemleri vb. dikkate alındığında OKB’ye kişilik özellikleri sebebi ile yatkın olma durumu gözlemlenebilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ? NASIL?
Obsesif kompulsif bozukluk kişinin hayat kalitesini düşüren, değerli fonksiyonellik alanlarında önemli bozulmalara yol açan, kişinin hayatını adeta kabusa çeviren ve bireyin muzdarip olduğu bir ruhsal bozukluktur.
Lakin kıymetli üzerinde durulması ve bilinmesi gereken mevzu OKB’nin kişinin yazgısı olmadığıdır. OKB tedavisi mümkün bir bozukluktur. Bireye has belirlenecek bir yaklaşım ve tedavi protokolü ile, terapist-danışan iş birliği içerisinde OKB’li hastalarda kısa müddette ve kalıcı güzelleşmeler gözlemlenebilir.
Birçok farklı ekol ve usul olmakla birlikte bilhassa Bilişsel Davranışçı Terapi ekolüne bağlı kalarak hastaya olan yaklaşım, bu bozukluğun teşhis ve tedavisi için uzun yıllardır rehberlik etmektedir. Bilişsel davranışçı terapi yaklaşımının OKB tedavisinde maksadı şahsa rahatsızlık veren, ısrarlı, tekrarlayıcı ve fonksiyonel olmayan fikirleri (obsesyon) ile hastayı karşı karşıya getirmek ve bu karşılaştırmanın oluşturduğu korkuyu azaltmak emeli ile ortaya çıkan kompulsiyonları engellemektir. Kişinin niyet yapıları, bilişsel kodları incelenip OKB’nin yarattığı kısırdöngünün özünü anlaması, birtakım yollar ile kişinin obsesyonları ile karşı karşıya gelmesi, fonksiyonel olmayan fikir kalıpları ile fonksiyonel olanların yer
değiştirmesi ve tekrar davranış şekillendirilmesi halinde ilerleyen bir tedavi ekolü bugüne kadar OKB tedavisinde bireylere önemli yol aldırmıştır.
OKB’den önemli durumda muzdarip olan şahıslar seanslara geldiğinde ekseriyetle durumun düzelebileceğine dair inançları çoklukla azdır lakin tedaviden sonra aldıkları yola kendileri de şaşırmaktadır. Bilinen kocaman bir yanlışın üstünde durmak gerekirse OKB bir son değildir, baht değildir, tedavisi mümkündür. Kıymetli olan bu noktada birinci adımı atmak ve terapist ile iş birliği içerisinde hareket edebilmektir.