Leonid Göktaşı Yağmuru
Leonid yani Aslan göktaşı yağmuru son birkaç yıldır heyecanla beklediğimiz gök olaylarından biridir. Leoniler sırasında gezegenimiz Tempel-Tuttle Kuyrukluyıldızı’nın Güneş’in çevresindeki her dönüşünde geride bıraktığı toz kuşaklarının içinden ya da yakınından geçer. Bir göktaşı yağmuru sırasında Dünya bu kuşakların tam olarak içinden geçmediğinde ki çoğunlukla böyledir gözleyebildiğimiz meteorların sayısı saatte 15 civarındadır. Ancak gezegenimiz bu kuşaklardan birinin ya da birkaçının içinden geçerse gözlenen meteor sayısında önemli bir artış olur. Geçtiğimiz birkaç yıl içinde Leonidler sırasında gözlenen meteor sayısının saatte birkaç bini bulması bu sebeple idi.
Bu yıl tahminlere göre 19 Kasım’da bu kuşaklardan ikisinin içinden geçeceğiz. Bunlar kuyrukluyıldızın 1767 ve 1866 yıllarında geçerken geride bıraktığı kuşaklar. Kuşaklardan ilkinden geçişimiz Türkiye saatine göre 04:00 ile 08:00 arasında olacak. Saat 06:00 civarında göktaşı yağmuru en yüksek sayıya ulaştığında uygun koşullarda gözlenebilecek meteor sayısının saatte 3.000 ila 5.000 olacağı tahmin ediliyor. İkinci kuşaktan saat 11:00 ile 14:00 arasında geçeceğiz ve en yüksek sayıya ulaştığı 12:30 civarında 3.000 ila 10.000 göktaşının gözlenebileceği tahmin ediliyor.
Gündüze denk geldiğinden biz ne yazık ki ikinci fırtınayı tümüyle kaçırıyoruz. Bu konuda Amerika kıtasında yaşayanlar şanslı. İlk fırtınayı da ancak yarısına kadar izleme şansımız var. Fırtına en yüksek sayıya ulaştığında yani saat 06:00 civarında hava aydınlanmaya başlamış olacak. Gözlem için en iyi zaman saat 04:00’den sonra hava aydınlanmaya başlayana kadar geçen yaklaşık iki saatlik süre.
Bu yıl gözlenebilecek Leonidler’in sayısını önemli ölçüde azaltacak etken dolunay. Ay 19 Ekim’de yani Göktaşı yağmurunun olduğu gün dolunay evresinden geçecek. Bu da hava koşullarına bağlı olarak (eğer hava kirli ve nemliyse Ay ışığı atmosferin daha çok parlamasına yol açar) gözlenebilecek göktaşlarının sayısını 2 ila 5 kez azaltacak. Ancak en yüksek sayının sabaha karşı gözlenmesi Ay’ın olumsuz etkilerinin bir miktar azalmasını sağlayacak. Çünkü bu sırada Ay batı ufku üzerinde iyice alçalmış olacak.
Gözleyebileceğiniz göktaşı sayısını artırmak için gözlem yeri olarak ışık ve hava kirliliğinden uzak bir yer seçmelisiniz. Gözlem yerinizde Ay’ı doğrudan görmenizi engelleyecek bir bina ağaç vs. varsa Ay’ın ışığı gözünüze doğrudan gelmemiş olur. Göktaşı yağmurunu izlemek için en iyisi yere uzanmak. Böylece tüm gökyüzünü rahatça izleyebilirsiniz. Leonid göktaşı yağmuru yukarıda değindiğimiz saatler dışında az sayıda olmak üzere 14-21 Kasım tarihleri arasında etkinliğini sürdürecek.
Alp Akoğlu
Dünya her yıl Kasım ayının ikinci yarısında (14 -21 Kasım) yörünge peryodu 33 yıl olan Tempel-Tuttle (Comet 55/P) kuyrukluyıldızının yörüngesinde bıraktığı eski kalıntıların içinden geçer. Bu geçiş sırasında meteorit denilen kum taneciği büyüklüğünden çakıl taşı büyüklüğüne kadar çok miktarda kuyrukluyıldız artığı Dünya atmosferine saniyede 71 km hızla girer ve yanmaya başlar. Tempel-Tuttle kuyrukluyıldızı Güneş'e en yakın en son geçişini 1998 yılında yapmıştır. Gökbilimcilerin göktaşı (meteor) yağmuru olarak isimlendirdikleri bu olay 1998 Kasım ayında tekrar yoğun bir biçimde gündeme gelmişti. Bunun nedeni Temple Tuttle kuyrukluyıldızının 1998 yılı Şubat ayında Güneşe en yakın konumundan tekrar geçerken yörüngesi üzerinde daha fazla artık bırakmasıydı.
Tıpkı 1966 yılında olduğu gibi 1998 yılında da 16 Kasım'ı 17 Kasım'a bağlayan gece neredeyse saatte 2000 tane göktaşı izlendi. Geçmiş yıllarda yapılan bu gözlemlere dayanarak her yıl göktaşı yağmurunun hangi tarihte ne zaman sağanağa dönüşeceğine dair tahminlerde bulunulmaktadır. Bu yıl tahminler göktaşı yağmurunun iki kez sağanağa dönüşeceği yolunda; ilk sağanak 17 Kasım gecesi saat 22:45 civarında gerçekleşecek. Aslan (Leo) takımyıldızı doğu ufkunda gece yarısından sonra yükseleceğinden bu sağanağın Türkiye'den izlenme şansı az. Yine de 17 -18 Kasım gecesi gece yarısından sonra hava açıksa ışık kirliliği olmayan çok karanlık yerlerde göktaşlarını gün ışıyana kadar görme şansımız var. İkinci ana sağanak ise 19 Kasım sabahı hava aydınlanmaya başladığı sırada 06:45 civarında olacak. 18 -19 Kasım gecesi de gözlem bakımından uygun bir yer seçilirse göktaşı gözleme şansı bulunabilir. Bu tarihlerde Ay'ın evresi gözlemleri etkilemeyecek durumda olacak. Göktaşı yağmurlarının en yoğun olarak izleneceği saat ve gün konusunda yapılan tahminlerde zaman zaman kaymalar olabilmektedir.
Kasım ayında göktaşlarının geliyormuş gibi görüldüğü Aslan (Leo) takım yıldızı Türkiye'de gece yarısından sonra yükselmekte. Aslan takımyıldızı İstanbul'da da Kasım geceleri gece yarısından sonra doğu-güneydoğu yönünde yükselecek. Leonids göktaşı yağmurunu Türkiye'den izlemek isteyenler için en uygun zaman 17/18 ve 18/19 Kasım geceleri gece yarısından sonra gün ışıyana kadar olan süre gözükmektedir. Hava açıksa gözlem için şehir ışıklarından olabildiğince uzak çok karanlık bir yer tercih edilmelidir. Kasım ayı gecelerinin soğuğuna karşı gerekli önlemleri de almayı unutmayınız.
Göktaşı yağmurunu görmek için gökyüzünde Leo (Aslan) takımyıldızı doğrultusuna bakmak gerekmektedir. İstanbul'da Leo takımyıldızı Kasım ayında gece yarısı 01:00'den itibaren doğu yönünde yükselmektedir. Hangi yöne bakacağınızı görmek için yukarıda verilen gök haritasının üzerine tıklayın.
Leonid yani Aslan göktaşı yağmuru son birkaç yıldır heyecanla beklediğimiz gök olaylarından biridir. Leoniler sırasında gezegenimiz Tempel-Tuttle Kuyrukluyıldızı’nın Güneş’in çevresindeki her dönüşünde geride bıraktığı toz kuşaklarının içinden ya da yakınından geçer. Bir göktaşı yağmuru sırasında Dünya bu kuşakların tam olarak içinden geçmediğinde ki çoğunlukla böyledir gözleyebildiğimiz meteorların sayısı saatte 15 civarındadır. Ancak gezegenimiz bu kuşaklardan birinin ya da birkaçının içinden geçerse gözlenen meteor sayısında önemli bir artış olur. Geçtiğimiz birkaç yıl içinde Leonidler sırasında gözlenen meteor sayısının saatte birkaç bini bulması bu sebeple idi.
Bu yıl tahminlere göre 19 Kasım’da bu kuşaklardan ikisinin içinden geçeceğiz. Bunlar kuyrukluyıldızın 1767 ve 1866 yıllarında geçerken geride bıraktığı kuşaklar. Kuşaklardan ilkinden geçişimiz Türkiye saatine göre 04:00 ile 08:00 arasında olacak. Saat 06:00 civarında göktaşı yağmuru en yüksek sayıya ulaştığında uygun koşullarda gözlenebilecek meteor sayısının saatte 3.000 ila 5.000 olacağı tahmin ediliyor. İkinci kuşaktan saat 11:00 ile 14:00 arasında geçeceğiz ve en yüksek sayıya ulaştığı 12:30 civarında 3.000 ila 10.000 göktaşının gözlenebileceği tahmin ediliyor.
Gündüze denk geldiğinden biz ne yazık ki ikinci fırtınayı tümüyle kaçırıyoruz. Bu konuda Amerika kıtasında yaşayanlar şanslı. İlk fırtınayı da ancak yarısına kadar izleme şansımız var. Fırtına en yüksek sayıya ulaştığında yani saat 06:00 civarında hava aydınlanmaya başlamış olacak. Gözlem için en iyi zaman saat 04:00’den sonra hava aydınlanmaya başlayana kadar geçen yaklaşık iki saatlik süre.
Bu yıl gözlenebilecek Leonidler’in sayısını önemli ölçüde azaltacak etken dolunay. Ay 19 Ekim’de yani Göktaşı yağmurunun olduğu gün dolunay evresinden geçecek. Bu da hava koşullarına bağlı olarak (eğer hava kirli ve nemliyse Ay ışığı atmosferin daha çok parlamasına yol açar) gözlenebilecek göktaşlarının sayısını 2 ila 5 kez azaltacak. Ancak en yüksek sayının sabaha karşı gözlenmesi Ay’ın olumsuz etkilerinin bir miktar azalmasını sağlayacak. Çünkü bu sırada Ay batı ufku üzerinde iyice alçalmış olacak.
Gözleyebileceğiniz göktaşı sayısını artırmak için gözlem yeri olarak ışık ve hava kirliliğinden uzak bir yer seçmelisiniz. Gözlem yerinizde Ay’ı doğrudan görmenizi engelleyecek bir bina ağaç vs. varsa Ay’ın ışığı gözünüze doğrudan gelmemiş olur. Göktaşı yağmurunu izlemek için en iyisi yere uzanmak. Böylece tüm gökyüzünü rahatça izleyebilirsiniz. Leonid göktaşı yağmuru yukarıda değindiğimiz saatler dışında az sayıda olmak üzere 14-21 Kasım tarihleri arasında etkinliğini sürdürecek.
Alp Akoğlu
Dünya her yıl Kasım ayının ikinci yarısında (14 -21 Kasım) yörünge peryodu 33 yıl olan Tempel-Tuttle (Comet 55/P) kuyrukluyıldızının yörüngesinde bıraktığı eski kalıntıların içinden geçer. Bu geçiş sırasında meteorit denilen kum taneciği büyüklüğünden çakıl taşı büyüklüğüne kadar çok miktarda kuyrukluyıldız artığı Dünya atmosferine saniyede 71 km hızla girer ve yanmaya başlar. Tempel-Tuttle kuyrukluyıldızı Güneş'e en yakın en son geçişini 1998 yılında yapmıştır. Gökbilimcilerin göktaşı (meteor) yağmuru olarak isimlendirdikleri bu olay 1998 Kasım ayında tekrar yoğun bir biçimde gündeme gelmişti. Bunun nedeni Temple Tuttle kuyrukluyıldızının 1998 yılı Şubat ayında Güneşe en yakın konumundan tekrar geçerken yörüngesi üzerinde daha fazla artık bırakmasıydı.
Tıpkı 1966 yılında olduğu gibi 1998 yılında da 16 Kasım'ı 17 Kasım'a bağlayan gece neredeyse saatte 2000 tane göktaşı izlendi. Geçmiş yıllarda yapılan bu gözlemlere dayanarak her yıl göktaşı yağmurunun hangi tarihte ne zaman sağanağa dönüşeceğine dair tahminlerde bulunulmaktadır. Bu yıl tahminler göktaşı yağmurunun iki kez sağanağa dönüşeceği yolunda; ilk sağanak 17 Kasım gecesi saat 22:45 civarında gerçekleşecek. Aslan (Leo) takımyıldızı doğu ufkunda gece yarısından sonra yükseleceğinden bu sağanağın Türkiye'den izlenme şansı az. Yine de 17 -18 Kasım gecesi gece yarısından sonra hava açıksa ışık kirliliği olmayan çok karanlık yerlerde göktaşlarını gün ışıyana kadar görme şansımız var. İkinci ana sağanak ise 19 Kasım sabahı hava aydınlanmaya başladığı sırada 06:45 civarında olacak. 18 -19 Kasım gecesi de gözlem bakımından uygun bir yer seçilirse göktaşı gözleme şansı bulunabilir. Bu tarihlerde Ay'ın evresi gözlemleri etkilemeyecek durumda olacak. Göktaşı yağmurlarının en yoğun olarak izleneceği saat ve gün konusunda yapılan tahminlerde zaman zaman kaymalar olabilmektedir.
Kasım ayında göktaşlarının geliyormuş gibi görüldüğü Aslan (Leo) takım yıldızı Türkiye'de gece yarısından sonra yükselmekte. Aslan takımyıldızı İstanbul'da da Kasım geceleri gece yarısından sonra doğu-güneydoğu yönünde yükselecek. Leonids göktaşı yağmurunu Türkiye'den izlemek isteyenler için en uygun zaman 17/18 ve 18/19 Kasım geceleri gece yarısından sonra gün ışıyana kadar olan süre gözükmektedir. Hava açıksa gözlem için şehir ışıklarından olabildiğince uzak çok karanlık bir yer tercih edilmelidir. Kasım ayı gecelerinin soğuğuna karşı gerekli önlemleri de almayı unutmayınız.
Göktaşı yağmurunu görmek için gökyüzünde Leo (Aslan) takımyıldızı doğrultusuna bakmak gerekmektedir. İstanbul'da Leo takımyıldızı Kasım ayında gece yarısı 01:00'den itibaren doğu yönünde yükselmektedir. Hangi yöne bakacağınızı görmek için yukarıda verilen gök haritasının üzerine tıklayın.