Sizin çocuklarınız da sürekli atışarak ve birbirlerini yıpratarak sizi çileden çıkartıyorlar mı? Çocuklarınızın çatışmalarında kıymeti bilinmeyen arabulucu olmaktan sıkıldınız mı?
Çok tanıdık geliyor değil mi?
Yalnız değilsiniz... Kardeş kavgasının olmadığı aile yok gibidir. Anne babalar küçücük bir nedenden çıkan boğuşmalardan, uzayıp giden ciddi tartışmalara kadar çok çeşitli kardeş kaygasıyla karşılaşmaktadırlar.
Araştırmalar, anne babaları disiplin konusu dışında en çok strese sokan ve kaygılandıran sorunun kardeş ilişkilerindeki güçlükler olduğunu göstermektedir.
Çocuklar arasındaki çatışmaların anne babayı etkilemesinin pek çok sebebi vardır: Çocukların çatışmaları zaten gergin olan hayatımıza daha fazla stres katar, kendimizi başarısız hissetmemize neden olur, öfkelerinin ve saldırganlıklarının altında ne yattığını merak ederiz, kavgaların durdurulması gereken yıkıcı bir davranış olarak görürüz, ileri yıllarda da devam etmesinden endişe ederiz.
Bir gerçek var ki, kardeş çatışmaları aile hayatının olmazsa olmazıdır. Herşeyden önce rahatlayın. Bu sadece sizin ailenizin bir sorunu değildir. Kendi çocukluğunuzu düşünsenize... Siz de kardeşinizle çok kavga ediyordunuz ve bu kavgalardan yıpranmadan çıkıyordunuz. Anne babanız yorulurken siz herhalde oldukça iyiydiniz.
Peki kardeşler neden anlaşamaz ya da kavga ederler?
Kardeş kavgalarının nedenleri iki açıdan incelenebilir: Önemsiz (ve en yaygın) ve önemli nedenler.
Kavgaların Önemsiz Nedenleri
Her kavga rahatsız edici bir durum olduğunu ya da çocuklarınızın haksızlık yüzünden üzüldüğünü göstermeyebilir:
Kardeşler kavga ederler;
- Çünkü kardeştirler. İki kardeş arasında çatışma olması kaçınılmazdır. Yaş farkı ne kadar azsa kavga olasılığı o kadar büyüktür.
- Çünkü bazen bundan hoşlanırlar. Sadece eğlence olsun diye kavga ederler. Aile ortamının rahatlığı ve güveni içinde, rezil olma ve arkadaş kaybetme korkusu yaşamadan tartışmaya girer ve duygularını açığa vurular.
- Çünkü yapacak daha iyi birşeyleri yoktur. Genelde çocuklarınızın keyifli bir etkinliğe daldıklarında kavga etmedikleriniz görürsünüz. Sıkıldıkları zaman deli fişek gibi olurlar, bunun acısının nereden çıkacağını kestirmek zor olabilir.
Bir daha çocuklarınız kavga ettiği zaman üzüldüğünüzde sadece nedenlerini bunlar olabileceğini hatırlayın. Bunu bilmek olaylara daha mantıklı bir açıdan bakmanızı ve endişenizi en aza indirgemenizi sağlayabilir.
Kavgaların Önemli Nedenleri
Bazı kardeş kavgaları büyümenin doğal akışı içinde ortaya çıkan duygulardan kaynaklanıyor olabilir. Bu nedenlerin farkında olmak, yarattığı çatışmanın şiddetini azaltmak, hatta önlemek için yararlı olabilir. Bu nedenler neler olabilir?
Çocuklar anne babalarının onayını, sevgisini ve ilgisini kazanabilmek için kardeşleriyle yarışmaları gerektiği duygusuna kapılabilirler. Bu özellikle aileye yeni bir bebek geldiğinde ya da diğer kardeşin doğumgünü gibi bir organizasyonla ilgilenildiğinde belirlen kıskançlık duygularıyla ortaya çıkar.
Çocuklar oyuncaklarını, bazen kıyafetleri, bilgisayarı, televizyonu ve hatta arkadaşlarını paylaşmak zorundadır. Ancak çocuklar paylaşmayı bilemedikleri için kavga ederler. Paylaşmak çocukların çoğu için hiç kolay değildir. Özellikle de kıskançlık duyguları daha güçlü olanlar için...
Kavga ederler, çünkü sürekli adaletle ilgilenirler. Ne çok duyuyorsunuz değil mi? "Bu hiç adil değil, hep onun tarafını tutuyorsun!" Çocuklar sürekli anne babalarının kendilerine eşit davranıp davranmadıklarının sanki çetelesini tutarlar.
Kardeş kavgalarının nedenini bilmek anne babaların problemlere daha farklı bir gözle bakmasını sağlayabilir.
Kardeş kavgaları çok rahatsız edici olmalarına rağmen, çocuğunuzun gelişimine önemli bir katkı sağlar. Çocuklar gerçek hayattaki çatışmalarla nasıl başa çıkacaklarını öğrenme fırsatı bulurlar. Böylece nasıl uzlaşabileceklerini, nasıl paylaşabileceklerini, kıskançlık ve içerleme duyguları ile nasıl başedebileceklerini, problemi sözcüklerle nasıl çözebileceklerini öğrenirler.
Kardeş kavgaları ile başedebilmek için hatırlanması gereken önemli noktalar:
- Olumlu bir model olun. Çocuklar kendi hayatlarında onlara sunulan davranışları öğrenirler. Çocuklarınızın birbirine bağırmasını istemiyorsanız, siz de bağırmayın. Çocuklarınızın birbirini aşağılamalarını istemiyorsanız, siz de sözcüklerinizi dikkatlice seçin. Kendi ilişkileriniz aracılığı ile inanların birbirine nasıl davranması gerektiği konusunda bir örnek oluşturun.
Çocuklar, anne babalar olarak bizim diğer insanlarla olan ilişkilerimizden kibarlığı, işbirliğini; düşünceli, sabırlı, adil, hoşgörülü, takdir edici olmayı ve olumlu iletişim kurmayı öğrenirler.
- Düşünceli ve saygılı olmayı vurgulayan aile kurallarını belirleyin. Evinizde kabul edilebilir ve kabul edilemez davranışları netleştirin. Çocuklar bilinenin aksine adil bir kurallar bütünüyle yaşamayı gerçekten severler. Bazı kurallardan hoşlanmayabilirler ancak, tutarlı ve adil olarak uygulanacağınızı bilirlerse, saygı gösterirler. Çocuğunuzun kuralları bildiğinden emin olun gerekirse yazın ve herkesin göreceği yere asın. Kurallar evdeki herkes için geçerli olmalıdır (açık, net, kısa ve az sayıda). Örnek: "İsim takmak yok, birinin eşyasını izinsiz almak yok, vurmak, ısırmak, çimdiklemek yok. "
- Çocuklarınız iyi şeyler yaptığında onları övün. Çocuklar anne babalarının ilgisini çekmek için her yolu denerler. ("Reklamın iyisi kötüsü olmaz"). Yalnış davranışlara çok fazla dikkat göstermeyin. Önemli nokta çocukların iyi davranışlarını, birbirlerine saygılı olmalarını, özenli hareketlerini fark edip takdir etmektir. Sizin övgüleriniz, onları iyi davranışları seçmeye herşeyden daha fazla çaba sarfetmelerini sağlayacaktır. Aralarındaki anlaşmazlığı kendi başlarını başarıyla çözdükleri zaman, onları övmek için en uygun zamandır.
- Çocuklarınızın özellikle hangi konularda kavga ettiklerine, zamanına ve düzenine dikkat edin. Kavgaların çocuğu engellenemez olmasına rağmen, önceden tahmin edilebilir ve çok rahatsız edici olanları geçiştirmek ve önlemek için birçok şey yapabilirsiniz. Örnek: Akşam yemeğinden yarım saat önce huzursuzlanmalar başlyor ve problem yaşanıyorsa, büyük olasılıkla ikisi de acıkmıştır, onları besleyin. Karınları açken yetişkinler bile huzursuz olur, çocuklar neden olmasın?
- Onların kavgalarından uzak durun. Anne babaların en yaygın hatası, kardeşlerin kavgalarına çok sık ve çok erken karışmalarıdır. Erken müdahalelerde çocuklar kendi başlarına uzlaşmayı öğrenemezler. Çocuklarınız gerçekten sınır aşmadıkça (fiziksel ve sözel aşağılamalar) bırakın bir süre olayı kendileri çözmeye çalışsınlar. Onlara sorunları sözcüklerle çözme ve duygularıyla başedebilme fırsatı verin.
- Bazı durumlarda problem kolay çözülemez ve müdahale etmeniz gerekebilir. Bu durumda çocukları birbirinden ayırın ve davranışlarının sonuçlarının neler olacağını söylerek onları uyarın. Ya derhal kavgayı kesecekler ya da sahip oldukları bazı ayrıcalıkları kaybedecekler.
- Çocuklarla tartışmak yeterince moral bozucudur. Çocuklarınızın sizi dinlemesi için mantığınızı kullanarak konuşun. Çocuklarınız sizin isteklerinize uymadığı zaman tartışmayın ve yalvarmayın. Kararlılığınızı sürdürün. Sakin bir şekilde beklentinizi ifade edin ve gerekiyorsa tekrarlayın. Ateşli tartışmaların ortasında soğukkanlılığınızı korumak zorundasınız.
- Çocuklarınızın kaygılarını dinleyin. Bazen yargılanmadıkları ve şefkatli bir ortamda (bu bir aile toplantısı olabilir) aralarındaki farklılıkları ifade etme ihtiyacı duyabilirler. Bu, şikayetlerin dinlendiği bir ortam olmamalı, aksine problemin çözme için bir fırsat ortamı olmalıdır. Bu noktada önemli olan çocuğun ailedeki herkesin ciddiye alındığını ve herkesin yararına olan çözümlere ulaşılmaya çalışıldığını fark etmesidir.
Çocuklarınızın aralarındaki çatışmalar, onları hayata hazırlayan deneyimler arasındadır. Onları çözerek pek çok sosyal beceri kazandıklarını göreceksiniz. Bu deneyimler ve beceriler, çocuğunuzun aile dışındaki problemleri çözmesine de yardımcı olacaktır.
Çok tanıdık geliyor değil mi?
Yalnız değilsiniz... Kardeş kavgasının olmadığı aile yok gibidir. Anne babalar küçücük bir nedenden çıkan boğuşmalardan, uzayıp giden ciddi tartışmalara kadar çok çeşitli kardeş kaygasıyla karşılaşmaktadırlar.
Araştırmalar, anne babaları disiplin konusu dışında en çok strese sokan ve kaygılandıran sorunun kardeş ilişkilerindeki güçlükler olduğunu göstermektedir.
Çocuklar arasındaki çatışmaların anne babayı etkilemesinin pek çok sebebi vardır: Çocukların çatışmaları zaten gergin olan hayatımıza daha fazla stres katar, kendimizi başarısız hissetmemize neden olur, öfkelerinin ve saldırganlıklarının altında ne yattığını merak ederiz, kavgaların durdurulması gereken yıkıcı bir davranış olarak görürüz, ileri yıllarda da devam etmesinden endişe ederiz.
Bir gerçek var ki, kardeş çatışmaları aile hayatının olmazsa olmazıdır. Herşeyden önce rahatlayın. Bu sadece sizin ailenizin bir sorunu değildir. Kendi çocukluğunuzu düşünsenize... Siz de kardeşinizle çok kavga ediyordunuz ve bu kavgalardan yıpranmadan çıkıyordunuz. Anne babanız yorulurken siz herhalde oldukça iyiydiniz.
Peki kardeşler neden anlaşamaz ya da kavga ederler?
Kardeş kavgalarının nedenleri iki açıdan incelenebilir: Önemsiz (ve en yaygın) ve önemli nedenler.
Kavgaların Önemsiz Nedenleri
Her kavga rahatsız edici bir durum olduğunu ya da çocuklarınızın haksızlık yüzünden üzüldüğünü göstermeyebilir:
Kardeşler kavga ederler;
- Çünkü kardeştirler. İki kardeş arasında çatışma olması kaçınılmazdır. Yaş farkı ne kadar azsa kavga olasılığı o kadar büyüktür.
- Çünkü bazen bundan hoşlanırlar. Sadece eğlence olsun diye kavga ederler. Aile ortamının rahatlığı ve güveni içinde, rezil olma ve arkadaş kaybetme korkusu yaşamadan tartışmaya girer ve duygularını açığa vurular.
- Çünkü yapacak daha iyi birşeyleri yoktur. Genelde çocuklarınızın keyifli bir etkinliğe daldıklarında kavga etmedikleriniz görürsünüz. Sıkıldıkları zaman deli fişek gibi olurlar, bunun acısının nereden çıkacağını kestirmek zor olabilir.
Bir daha çocuklarınız kavga ettiği zaman üzüldüğünüzde sadece nedenlerini bunlar olabileceğini hatırlayın. Bunu bilmek olaylara daha mantıklı bir açıdan bakmanızı ve endişenizi en aza indirgemenizi sağlayabilir.
Kavgaların Önemli Nedenleri
Bazı kardeş kavgaları büyümenin doğal akışı içinde ortaya çıkan duygulardan kaynaklanıyor olabilir. Bu nedenlerin farkında olmak, yarattığı çatışmanın şiddetini azaltmak, hatta önlemek için yararlı olabilir. Bu nedenler neler olabilir?
Çocuklar anne babalarının onayını, sevgisini ve ilgisini kazanabilmek için kardeşleriyle yarışmaları gerektiği duygusuna kapılabilirler. Bu özellikle aileye yeni bir bebek geldiğinde ya da diğer kardeşin doğumgünü gibi bir organizasyonla ilgilenildiğinde belirlen kıskançlık duygularıyla ortaya çıkar.
Çocuklar oyuncaklarını, bazen kıyafetleri, bilgisayarı, televizyonu ve hatta arkadaşlarını paylaşmak zorundadır. Ancak çocuklar paylaşmayı bilemedikleri için kavga ederler. Paylaşmak çocukların çoğu için hiç kolay değildir. Özellikle de kıskançlık duyguları daha güçlü olanlar için...
Kavga ederler, çünkü sürekli adaletle ilgilenirler. Ne çok duyuyorsunuz değil mi? "Bu hiç adil değil, hep onun tarafını tutuyorsun!" Çocuklar sürekli anne babalarının kendilerine eşit davranıp davranmadıklarının sanki çetelesini tutarlar.
Kardeş kavgalarının nedenini bilmek anne babaların problemlere daha farklı bir gözle bakmasını sağlayabilir.
Kardeş kavgaları çok rahatsız edici olmalarına rağmen, çocuğunuzun gelişimine önemli bir katkı sağlar. Çocuklar gerçek hayattaki çatışmalarla nasıl başa çıkacaklarını öğrenme fırsatı bulurlar. Böylece nasıl uzlaşabileceklerini, nasıl paylaşabileceklerini, kıskançlık ve içerleme duyguları ile nasıl başedebileceklerini, problemi sözcüklerle nasıl çözebileceklerini öğrenirler.
Kardeş kavgaları ile başedebilmek için hatırlanması gereken önemli noktalar:
- Olumlu bir model olun. Çocuklar kendi hayatlarında onlara sunulan davranışları öğrenirler. Çocuklarınızın birbirine bağırmasını istemiyorsanız, siz de bağırmayın. Çocuklarınızın birbirini aşağılamalarını istemiyorsanız, siz de sözcüklerinizi dikkatlice seçin. Kendi ilişkileriniz aracılığı ile inanların birbirine nasıl davranması gerektiği konusunda bir örnek oluşturun.
Çocuklar, anne babalar olarak bizim diğer insanlarla olan ilişkilerimizden kibarlığı, işbirliğini; düşünceli, sabırlı, adil, hoşgörülü, takdir edici olmayı ve olumlu iletişim kurmayı öğrenirler.
- Düşünceli ve saygılı olmayı vurgulayan aile kurallarını belirleyin. Evinizde kabul edilebilir ve kabul edilemez davranışları netleştirin. Çocuklar bilinenin aksine adil bir kurallar bütünüyle yaşamayı gerçekten severler. Bazı kurallardan hoşlanmayabilirler ancak, tutarlı ve adil olarak uygulanacağınızı bilirlerse, saygı gösterirler. Çocuğunuzun kuralları bildiğinden emin olun gerekirse yazın ve herkesin göreceği yere asın. Kurallar evdeki herkes için geçerli olmalıdır (açık, net, kısa ve az sayıda). Örnek: "İsim takmak yok, birinin eşyasını izinsiz almak yok, vurmak, ısırmak, çimdiklemek yok. "
- Çocuklarınız iyi şeyler yaptığında onları övün. Çocuklar anne babalarının ilgisini çekmek için her yolu denerler. ("Reklamın iyisi kötüsü olmaz"). Yalnış davranışlara çok fazla dikkat göstermeyin. Önemli nokta çocukların iyi davranışlarını, birbirlerine saygılı olmalarını, özenli hareketlerini fark edip takdir etmektir. Sizin övgüleriniz, onları iyi davranışları seçmeye herşeyden daha fazla çaba sarfetmelerini sağlayacaktır. Aralarındaki anlaşmazlığı kendi başlarını başarıyla çözdükleri zaman, onları övmek için en uygun zamandır.
- Çocuklarınızın özellikle hangi konularda kavga ettiklerine, zamanına ve düzenine dikkat edin. Kavgaların çocuğu engellenemez olmasına rağmen, önceden tahmin edilebilir ve çok rahatsız edici olanları geçiştirmek ve önlemek için birçok şey yapabilirsiniz. Örnek: Akşam yemeğinden yarım saat önce huzursuzlanmalar başlyor ve problem yaşanıyorsa, büyük olasılıkla ikisi de acıkmıştır, onları besleyin. Karınları açken yetişkinler bile huzursuz olur, çocuklar neden olmasın?
- Onların kavgalarından uzak durun. Anne babaların en yaygın hatası, kardeşlerin kavgalarına çok sık ve çok erken karışmalarıdır. Erken müdahalelerde çocuklar kendi başlarına uzlaşmayı öğrenemezler. Çocuklarınız gerçekten sınır aşmadıkça (fiziksel ve sözel aşağılamalar) bırakın bir süre olayı kendileri çözmeye çalışsınlar. Onlara sorunları sözcüklerle çözme ve duygularıyla başedebilme fırsatı verin.
- Bazı durumlarda problem kolay çözülemez ve müdahale etmeniz gerekebilir. Bu durumda çocukları birbirinden ayırın ve davranışlarının sonuçlarının neler olacağını söylerek onları uyarın. Ya derhal kavgayı kesecekler ya da sahip oldukları bazı ayrıcalıkları kaybedecekler.
- Çocuklarla tartışmak yeterince moral bozucudur. Çocuklarınızın sizi dinlemesi için mantığınızı kullanarak konuşun. Çocuklarınız sizin isteklerinize uymadığı zaman tartışmayın ve yalvarmayın. Kararlılığınızı sürdürün. Sakin bir şekilde beklentinizi ifade edin ve gerekiyorsa tekrarlayın. Ateşli tartışmaların ortasında soğukkanlılığınızı korumak zorundasınız.
- Çocuklarınızın kaygılarını dinleyin. Bazen yargılanmadıkları ve şefkatli bir ortamda (bu bir aile toplantısı olabilir) aralarındaki farklılıkları ifade etme ihtiyacı duyabilirler. Bu, şikayetlerin dinlendiği bir ortam olmamalı, aksine problemin çözme için bir fırsat ortamı olmalıdır. Bu noktada önemli olan çocuğun ailedeki herkesin ciddiye alındığını ve herkesin yararına olan çözümlere ulaşılmaya çalışıldığını fark etmesidir.
Çocuklarınızın aralarındaki çatışmalar, onları hayata hazırlayan deneyimler arasındadır. Onları çözerek pek çok sosyal beceri kazandıklarını göreceksiniz. Bu deneyimler ve beceriler, çocuğunuzun aile dışındaki problemleri çözmesine de yardımcı olacaktır.