Kanser hastasında ağrı olasılığı erken dönemde %38 iken hastalık ilerledilçe bu oran %85’leri bulmakta ve yaşam kalitesini de bozmaktadır. Bu ağrı yakınması direkt olarak tümörün invazyonuna ve kompresyonuna (%85)bağlı olmakla birlikte %17 oranında tümörün tedavisine (posttorakotomi ağrısı, postmastektomi ağrısı, pleksus fibrozisi, miyelopati, kemoterapiye bağlı nöropati, mukozit), %9 oranında tumor hastalığı ile ilgili (herpes zoster, dekübitus, konstipasyon) ve %9 oranında da tümor dışı(migren, diyabet) nedenlere bağlıdır. Tumor hastasında hem somatik ağrı hem de nöropatik ağrı görülebilmektedir. Örneğin bir kanser hastası vertebral kemik metastazına bağlı somatik nosiseptif ağrıdan yakınırken buna ek olarak da epidural/spinal kord basısına bağlı olarak nöropatik ağrıdan yakınır.
Kanser ağrısı ya devamlı ya aralıklı ya da ani alevlenmeler (ani artan ağrı- kaçak ağrı)şeklinde olur. Kanser hastalarının 2/3’ünde görülen kaçak ağrısı özellikle yutkunma, öksürme, defekasyon-miksiyon ve hareketle ortaya çıkmaktadır ve şiddetlidir, kısa sürelidir ve kontrolü zordur. Hastanın bazal medikal tedavisine ek olarak kısa etkili ilaçlar (transdermal fentanil, SC morfin gibi..)kullanılması ağrı sağaltımını sağlayacaktır.
Kanser hastasında başarılı ağrı tedavisi için hasta-onkoloji-algoloji-hasta yakını işbirliği mutlaka gerekmektedir. Tedavide DSÖ’nün basamak prensibine uygun olarak yapılan sistemik analjezik tedavi esas olmakla birlikte uygun hastalarda girişimsel ağrı tedavisi (epidural/spinal kateter/port uygulaması, nörolitik bloklar, radyofrekans termokoagülasyon) mutlaka tedavi planına eklenmelidir.
Sistemik analjezik tedavide DSÖ’ünün önerdiği basamak prensibine göre hafif ağrıda nonopioid (NSAİİ, Parasetamol, metamizol) ile başlanmalı, orta şiddetli ağrıda zayıf opioidler (kodein kaşe-şurup, tramadol damla-kapsül-retard tablet), şiddetli ağrısa ise kuvvetli opioidler (morfin oral tablet, jurnista, transdermal-transmukozal fentanil) kullanılmalıdır. Tüm basamaklarda doz titrasyonuna dikkat edilmelidir. Sistemik analjezik tedaviye başlarken ilk 24-48 saat içinde SK veya İVkısa etkili opioidler (morfin amp) ile günlük tüketilen toplam doz bulunduktan sonra tedaviye uzun salınımlı opioid ile devam edildiği takdirde stabil analjezi sağlanabilmektedir. Bu arada ani artan ağrı tedavisinde kısa etkili opioid luzum halinde kullanılabilir. Nöropatik komponenti olan kanser ağrısında ise antikonvülzan eklenmesi unutulmamalıdır.
Kanser ağrısında girişimsel yöntemler:
İntraspinal(EP/İT) veya periferik uygulamalar sistemik analjezikler ile yeterli analjezi sağlanamıyor veya tolere edilmeyen yan etkiler olduğunda uygulanmalıdır. Nondestrüktif (intraspinal veya pleksus analjezi) ve destrüktif(sempatik gangliona veya periferik sinire radyofrekans termokoagülasyon, alkol, fenol uygulaması) analjezik yöntemler kullanılabilir.
DESTRÜKTİF YÖNTEMLER
Çölyak pleksus (üst batın tumorü
Hipogastrik pleksus alt batın
Perkütan kordotomi-spinal nöroliz
Kanser ağrısı ya devamlı ya aralıklı ya da ani alevlenmeler (ani artan ağrı- kaçak ağrı)şeklinde olur. Kanser hastalarının 2/3’ünde görülen kaçak ağrısı özellikle yutkunma, öksürme, defekasyon-miksiyon ve hareketle ortaya çıkmaktadır ve şiddetlidir, kısa sürelidir ve kontrolü zordur. Hastanın bazal medikal tedavisine ek olarak kısa etkili ilaçlar (transdermal fentanil, SC morfin gibi..)kullanılması ağrı sağaltımını sağlayacaktır.
Kanser hastasında başarılı ağrı tedavisi için hasta-onkoloji-algoloji-hasta yakını işbirliği mutlaka gerekmektedir. Tedavide DSÖ’nün basamak prensibine uygun olarak yapılan sistemik analjezik tedavi esas olmakla birlikte uygun hastalarda girişimsel ağrı tedavisi (epidural/spinal kateter/port uygulaması, nörolitik bloklar, radyofrekans termokoagülasyon) mutlaka tedavi planına eklenmelidir.
Sistemik analjezik tedavide DSÖ’ünün önerdiği basamak prensibine göre hafif ağrıda nonopioid (NSAİİ, Parasetamol, metamizol) ile başlanmalı, orta şiddetli ağrıda zayıf opioidler (kodein kaşe-şurup, tramadol damla-kapsül-retard tablet), şiddetli ağrısa ise kuvvetli opioidler (morfin oral tablet, jurnista, transdermal-transmukozal fentanil) kullanılmalıdır. Tüm basamaklarda doz titrasyonuna dikkat edilmelidir. Sistemik analjezik tedaviye başlarken ilk 24-48 saat içinde SK veya İVkısa etkili opioidler (morfin amp) ile günlük tüketilen toplam doz bulunduktan sonra tedaviye uzun salınımlı opioid ile devam edildiği takdirde stabil analjezi sağlanabilmektedir. Bu arada ani artan ağrı tedavisinde kısa etkili opioid luzum halinde kullanılabilir. Nöropatik komponenti olan kanser ağrısında ise antikonvülzan eklenmesi unutulmamalıdır.
Kanser ağrısında girişimsel yöntemler:
İntraspinal(EP/İT) veya periferik uygulamalar sistemik analjezikler ile yeterli analjezi sağlanamıyor veya tolere edilmeyen yan etkiler olduğunda uygulanmalıdır. Nondestrüktif (intraspinal veya pleksus analjezi) ve destrüktif(sempatik gangliona veya periferik sinire radyofrekans termokoagülasyon, alkol, fenol uygulaması) analjezik yöntemler kullanılabilir.
DESTRÜKTİF YÖNTEMLER
Çölyak pleksus (üst batın tumorü
Hipogastrik pleksus alt batın
Perkütan kordotomi-spinal nöroliz