İyi Huylu Prostat Büyümesi

[SoruCevap]

Prostat bezi nerede bulunur ? Görevleri nelerdir ?

Prostat bezi, sadece erkeklerde idrar kesesinin altında bulunur ve mesaneden sonra idrarın dışarı atıldığı üretra denilen idrar yolunu çepeçevre sarar. Yetişkin erkekte prostat bezinin ağırlığı 25-30 gram civarındadır. Prostatın ana görevi ise, meninin sıvı olan kısmını oluşturarak cinsel boşalma sırasında ejekülatın dışarı atılmasına yardımcı olmaktır.

İyi huylu prostat büyümesi nedir ?

Prostat bezi 40’lı yaşlardan itibaren testosteron hormonunun etkisiyle büyümeye başlar. Yapılan birçok çalışma göstermektedir ki, 60 yaşına kadar erkeklerin %50’sinde, 80 yaşına kadar da erkeklerin %90’ında iyi huylu prostat büyümesi bulunmaktadır. Büyüme sırasında, yapısında kötü huylu hücre gelişiminin olmadığı bu duruma iyi huylu prostat büyümesi veya tıbbi adıyla benign prostat hiperplazisi (BPH) denilmektedir.

İyi huylu prostat büyümesi erkekleri neden etkiler ?

İyi huylu prostat büyümesi sonucunda idrar akışı kısmi veya tamamen engellenir. Tıkanıklığın derecesine bağlı olarak hastalarda idrar yapmayla ilgili şikayetler başlar. Eğer bu şikayetler kişinin hayat kalitesini bozuyorsa, iyi huylu prostat büyümesi mutlaka tedavi edilmek zorundadır.

İyi huylu prostat büyümesi hangi şikayetlere sebep olur ?

Tıkanmaya bağlı şikayetler

İdrar kuvvetinin ve kalınlığının azalması

İdrarı başlatmakta güçlük

Kesik kesik ve zor idrar yapma

İdrarın sonunda damlama

İdrarı tam boşaltamama hissi
İdrar kesesinin uyarılmasına bağlı şikayetler

Sık idrar yapma (gündüz ve gece)

Ani idrar yapma isteği (boşaltılamayan idrar torbasının içinde kalan idrardan dolayı)

İdrar yapma hissi oluştuğunda idrar kaçırma

İyi huylu prostat büyümesi hastalarda acil bir duruma sebep olabilir mi ?

İyi huylu prostat büyümesi, idrar yolunu tam olarak tıkayıp aniden idrar yapamamaya sebep olabilir. Bu durumdaki hastalara acilen sonda takılması gereklidir.


İyi huylu prostat büyümesinin idrar yollarında oluşturduğu etkiler nelerdir ?

İdrar yolu iltihabı : İyi huylu prostat büyümesinin idrar yolunu tıkaması ve sürekli içeride idrar kalması sebebiyle, idrar kesesinde iltihap oluşabilir. Bu durumdaki bir hastada, idrarda şiddetli yanma ve yüksek ateş görülebilir. Uygun antibiyotiklerin kullanılması ve bol su içilmesiyle beraber sorun çözülebilir ancak idrar yolunun üzerindeki bu iyi huylu prostat büyümesi etkilerinin de kaldırılması gereklidir.

Mesane (idrar torbası) fonksiyon bozuklukları : İyi huylu prostat büyümesinin idrar yolunu tıkamasına bağlı olarak tam boşalamayan mesane giderek genişler, zayıflar ve zamanla kasılma yeteneğini kaybeder. Mesanenin kasılma gücünü kaybetmesi içeride sürekli idrar kalmasına neden olur. Buradaki en önemli nokta, geç kalınmış hastalarda iyi huylu prostat büyümesi sebebiyle prostat ameliyatı yapılsa dahi, mesanede oluşan bu kalıcı bozukluk nedeniyle, operasyon fayda sağlamayabilir.

Mesane (idrar torbası) taşları : İyi huylu prostat büyümesinin yaptığı tıkanıklık nedeniyle, idrarda oluşan iltihap veya minerallerin çökmesiyle mesane taşları oluşabilir. Sıklıkla büyük mesane taşları olan hastaların aynı zamanda büyük bir prostat problemi de vardır.

Böbrek bozuklukları : İyi huylu prostat büyümesinin yaptığı baskı nedeniyle mesane içerisinde sürekli idrar kalması sonucu oluşan basınç artışı, zamanla böbreklerde genişleme ve fonksiyon bozuklukları oluşturabilir. Nadiren de olsa bazı hastalarda böbrek yetmezliği ortaya çıkabilir.

İyi huylu prostat büyümesi nasıl teşhis edilir ?

İyi huylu prostat büyümesi olduğu düşünülen hastalarda, idrar sıklığı , zor idrar yapma olup olmadığı ve gece boyunca toplam idrara çıkma sayısı mutlaka sorgulanmalıdır.
Hastanın kullandığı ilaçlar, şeker hastalığı öyküsü, geçirilmiş travma veya operasyonun olup olmadığı da mutlaka sorgulanmalıdır.

İyi huylu prostat büyümesi şüphesinde neden parmakla rektal muayene yapılıyor ?


Prostat büyüdüğü zaman hemen arkasında bulunan kalın bağırsak çıkış noktasına baskı yapar ve üroloji uzmanı, parmakla rektal muayene yaparak prostatın büyüklüğünü, kıvamını ve şeklini bu anatomik yakınlık sayesinde değerlendirebilir. İyi huylu prostat büyümesinde sadece prostatın elastik kıvamda olup olmadığı ve hacminin arttığı saptanabilir. Tamamen düzgün yapıda hissedilen bir prostat, kandaki PSA seviyesi de normalse, iyi huylu prostat büyümesi yönünde doktoru yönlendirmiş olur. Prostatta sertlik, ele gelen kapsül düzensizliği ve nodül hissedilirse prostat kanserinden şüphelenilerek, PSA’nın hangi düzeyde olduğuna bakılmaksızın hasta prostat biyopsisine yönlendirilir.


İyi huylu prostat büyümesi teşhisinde PSA testinin önemi nedir ?


Prostat bezi, meninin kıvamını oluşturması için Prostat Spesifik Antijen (PSA) denilen bir enzim üretmektedir. PSA'nın kan düzeylerinin yükselmesi; iyi huylu prostat büyümesi veya prostat enfeksiyonlarında görülebileceği gibi, klinik pratiğimizde büyük önem arz eden prostat kanserinde de sıklıkla yükselmektedir. Yaşa özgü PSA değerleri (örneğin 50 yaşından küçük olanlarda 2,5 ng/ml den az olmalı, 50-60 yaş aralığında 3.5 ng/ml den az olmalı) yüksek olduğunda ve parmakla rektal muayenede sertlik bulunduğunda mutlaka prostat biyopsisi yapılmalıdır. Her PSA yüksekliği kanser varlığı anlamına gelmeyeceği gibi, PSA’nın normal olması halinde bile, hastalarda klinik önemsiz de olsa prostat kanseri olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle iyi huylu prostat büyümesinin teşhisinde doktora en fazla yardımcı olacak parametrelerden birisi de kan PSA düzeyidir.


İyi huylu prostat büyümesinde neden işeme testi (üroflowmetri) yapılıyor ?


Normal bir erkekte maksimum idrar akış hızı saniyede 15 ml, ortalama akış hızı ise 10 ml olmalıdır. İyi huylu prostat büyümesinde, prostat idrar yolunu tıkıyorsa bu değerlerde azalma görülecek ve idrar yapma süresi uzayacaktır. Bu nedenle işeme testi, doktoru yönlendirecek en önemli parametrelerden biri olarak kabul edilmektedir.


İyi huylu prostat büyümesi ultrasonda belli olur mu ?


İyi huylu prostat büyümesinde, karın yüzeyinden (abdominal) veya rektal yoldan (transrektal) yapılan ultrason, prostatın büyüklüğü, iç yapısı ve idrar yollarında oluşturduğu değişiklikler açısından net bilgiler verecektir. İşeme sonrası mesanede kalan idrar miktarına da yine ultrasonla bakılabilmektedir.


İyi huylu prostat büyümesinde ilaçla tedavi alternatifleri nelerdir ?

a) Alfa-blokörler: Mesane boynu ve prostatta yer alan düz kas yapılarını gevşeterek idrar kanalının genişlemesine neden olurlar. Günde 1 kez ağız yoluyla alınır. Yan etkiler arasında baş ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk, halsizlik ve kan basıncında düşme görülebilir.

b)5-Alfa reduktaz inhibitörleri: Testosteronun aktif hali olan dihidrotestosteron’a (DHT) dönüşümünü engelleyerek etki ederler. Bu yolla prostatın belirli oranda küçülmesini sağladıkları ve PSA‘da %50 oranında düşme sağladıkları bildirilmektedir. Yan etkileri arasında libido kaybı, impotans (cinsel fonksiyon kaybı), memelerde büyüme ve hassasiyet sayılabilir.


İyi huylu prostat büyümesi ne zaman ameliyat edilmelidir ?

İyi huylu prostat büyümesi nedeniyle önerilen ilaç tedavisinden fayda görmeyen, sık sık tam idrar yapamama problemi yaşayan, mesane taşı olan, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geçiren ve böbrek yetmezliğine sebep olan iyi huylu prostat büyümesi olan hastalarda mutlaka prostat ameliyatı gereklidir.