İnsulin Tedavisi nedir
İnsulin Tedavisi nasıl yapılır
İnsulin, vucudumuzda midenin arka tarafında yerleşmiş bir organ olan pankreastaki beta hucrelerinden salgılanan bir hormondur Kandaki şekerin, hucre icine girmesini sağlar Boylelikle hem hucrelere yaşamlarının devamı icin enerji sağlanmış olur hem de kandaki şeker duzeyi normal seviyede tutulmuş olur İnsulinin gorevini anlayabilmek icin oncelikle, vucudumuzun yaşam fonksiyonları icin gerekli olan enerjiyi nasıl sağladığını kısaca bilmemiz gerekir Şema 1'de gorulduğu gibi yediğimiz besinler sindirime uğradıktan sonra şekere parcalanır Şeker (glukoz) kan akımı ile vucudun tum bolumlerine taşınır Vucudumuzun ana besin kaynağı olan şeker, enerji sağlayabilmek icin kandan vucut hucrelerinin (kas hucreleri, yağ hucreleri ve karaciğer hucreleri) icine girmelidir Bunu temin eden yani hucrelere glukozun girişi icin kapıyı acan anahtar insulindir
Diyabeti olmayan bir insanda, her yemek sonrasında alınan besinlerin enerji haline donuşmesini sağlamak icin pankreas insulin uretir Bu demektir ki yediklerimizden enerji olarak faydalanabilmek icin vucudumuzda insulin yeterli ve etkili olmalıdır
Diyabetlilerde ise, pankreas yeterli miktarda insulini uretemez veya uretilen insulin hedef hucreler (kas, yağ ve karaciğer hucreleri) tarafından kullanılmaz Bu durumda vucudumuz icin hayati onemi sahip olan insulini dışarıdan sağlamanız gerekmektedir
İnsulin gunumuzde halen, hap ya da tablet şeklinde kullanılamamaktadır; sıklıkla cilt altına gereğinde kasici ya da damardan enjektorle kullanmak uzere sıvı halde bulunmaktadır
İnsulin enjeksiyonu, halk arasında bilinenin aksine, sigara ve alkol gibi bağımlılık ve alışkanlık yapmaz
İnsulinin hayat kurtaran bir ilac olduğunu ve aslında kendimize enjeksiyon yapmakla daha sağlıklı bir yaşam icin gerekli olanı yaptığımızı hatırlamak; bu fikre alışmamızı kolaylaştırabilir İnsulin, diyabet tedavisindeki en onemli oğelerden biridir Fakat, insulin tek başına kan şekeri duzeyini kontrol etmekte yeterli değildir Eğer onerilen uygun diyet ve duzenli egzersiz programı icinde değilseniz; dunyadaki hicbir insulin diyabetinizi kontrol altına alamaz
İnsulin hakkında oğrenebileceğinizin en fazlasını oğrenin Buna kullandığınız insulinin tipi, etki suresi ve maksimum etki zamanı da dahil olmalıdır Gıda alımınızı ve egzersiz programınızı insulinin enjeksiyon zamanı ve dozu ile koordine etmeyi de oğrenmelisiniz
Kimler insulin enjeksiyonuna ihtiyac duyar?
Tip 1 diyabetliler (insuline bağımlı şeker hastaları)
Ağızdan şeker duşurucu haplarla kan şekeri kontrolu sağlanamayan Tip 2 diyabetliler,
Hangi tip şeker hastalığı olursa olsun, aniden şeker duzeyi yuksek saptananlar,
Akut stresi olan, kaza, yanık gibi travmaya maruz kalan, ameliyat olacak tum diyabetliler,
Gebe kalan tum diyabetliler ve hamilelikte şeker hastası olanlar,
Diyabete bağlı olarak goz, sinir sistemi ve bobreklerinde sorun gelişmiş olanlar,
Herhangi bir nedenle pankreas ameliyatı olanlar
İnsulin tedavisinin amacları nelerdir?
Kan şekerini normal duzeye getirmek
Diyabetin diğer organlarda oluşturacağı sorunları engellemek,
Onlenemeyecek duzeyde sorunlar oluşmuşsa ilerlemeyi durdurmak,
Cocuklarda buyume ve gelişmeyi sağlamak,
Hamilelik ve gebelikle ilgili komplikasyonları onlemek
İnsulin tedavi planı
İnsulinin temini ve tedavisinin kolay uygulanır olması sonucu, diyabet tedavisinde aldığı yer ve onem giderek artmıştır İnsulin uygulaması bir eksiği 'yerine koyma' tedavisidir Bu tedavi planı her diyabetliye ozel olmalı ve onun yaşam bicimine, alışkanlıklarına ve beklentilerine gore şekillendirilmelidir Bu plan kullanacağınız insulin tipini, dozajını ve enjeksiyonların zamanlamasını icermelidir
İnsulinleri birbirinden ayıran ozellikler nelerdir?
Gunumuzde tedavi amacıyla kullanılan ticari insulinlerin, bircok bakımdan birbirinden farklı ozellikleri vardır
İnsulinler:
Elde edilme bicimine gore
Hayvan (domuz, sığır) ve insan (yarı sentez, biyolojik sentez) kaynaklı olabilir Domuz ve sığır insulinlerinin yapıları vucudun urettiği (insan insulini) insuline tamamıyla benzemez Bu nedenle insan insulininden daha fazla reaksiyona sebep olabilmektedir
İdeal olan insulinine benzer insulinleri kullanmaktır Elde edilme bicimine gore iki ceşit insan insulini vardır Domuz insulininin insan insulinine benzeyecek şekilde değişime uğratılmasıyla elde edilen yarı sentetik insulinler ve insan vucudunun yaptığı insulinin yapısı ile aynı olacak şekilde genetik muhendislik teknikleri ile uretilen rekombinat (biyosentetik) insan insulini vucudumuzun urettiği insulinine tamamıyla benzer olduğu icin kullanıldığında vucudun bu insuline karşı tepki gosterme olasılığı hayvan insulinine gore cok daha azdır
Saflık derecesine gore
Monokomponent ve standart olanlar
Konsantrasyonlarına gore
Reguler (kısa etkili), orta etkili (NPH), hazır karışım (%10, 20, 30, 50, 70) olanlar
Etki bicimlerine gore (etki zamanı)
Kısa, orta ve uzun etkili olanlar
Etkilerinin başlama bicimi ve suresine gore
Bugun kullanımda olan insulinler etkileri yonunden:
Kısa etki sureli ve cabuk etki gosterenler (berrak gorunumludur),
Etkisi yavaş başlayıp orta derecede veya uzun etki sureli olanlar (bulanık gorunumludur)
Kısa etkili ve orta etkili insulinin belli oranda hazırlanmış karışımlarıyla değişik etki suresi gosterenler olarak gruplandırılır
Uygulama bicimlerine gore:
Deri altı, kas icine, damar icine uygulanabilir Damardan uygulanan insulinler yalnızca berrak olan kısa etkili insulinlerdir
Etki gucu
İnsulinin etki gucu, sıvının her mililitresindeki insulin miktarını gosterir Uzunlukları nasıl metre ya da santimetre ile olcuyorsak, insulin miktarını da 'unite' ile olceriz Turkiye'de bulunan ve enjektorle yapılan butun insulin şişelerindeki (flakon) sıvının her mililitresinde 100 unite insulin vardır Bu U100 insulin olarak adlandırılır Mililitredeki insulin miktarı, insulinin konsantrasyonudur Bir insulin şişesinde 10 ml sıvı bulunduğundan, bir şişe U100 insulin 1000 unite insulin icerir Turkiye'de bulunan ve kalem enjektorle yapılan butun insulin şişelerindeki (penfil, prefil) sıvının mililitresinde de 100 unite insulin vardır
İnsulin uygulamalarında, enjekte edilen insulinin yan etkinliğini değiştiren nedenler nelerdir?
Enjeksiyon yeriyle ilgili olanlar:
Enjeksiyonun yeri, derinliği, insulinin emilme hızı, enjeksiyon yerine masaj yapılması ve egzersiz
Enjeksiyon yeri:
Yapılan araştırmalarda en iyi emilim yerinin karın bolgesi olduğu gorulmuştur Kol, bacak ve kalca bolgesi uygulamalarında insulin etkinliği giderek azalır
Bugun kullanımda olan insulinler etkileri yonunden:
Kısa etkili sureli ve cabuk etki gosterenler (berrak gorunumludur),
Etkisi yavaş başlayıp orta derecede veya uzun etki sureli olanlar (bulanık gorunumludur)
Kısa etkili ve orta etkili insulinin belli oranda hazırlanmış karışımlarıyla değişik etki suresi gosterenler mixt (karışık) insulin olarak gruplandırılırlar İnsulini kalbe ne kadar yakın bolgeye enjekte ederseniz insulin o kadar cabuk emilir Enjeksiyon yerinin secimi kadar, insulinin uygulandığı bolgedeki deri ile kas arasında kalan yağlı dokunun (subkutan) kalınlığı da onemlidir Kısa yapılan insulin daha cabuk etki gosterir ve etkisi daha kısa surer
Emilme hızı
Kan akımının artmasını sağlayan durumlar (masaj, ısı uygulaması, gecici ısı artması, enjeksiyon yapılan yere uygulanan egzersiz gibi) emilini hızlandırır
Uygulanan insulinle ilgili olanlar:
İnsulinin tipi , dozu, elde edilme şekli, miktarı, vucuttan atılması, etkili olduğu bolgedeki alıcılar ve oluşan engelleyici faktorler
İnsulin tedavisi uygulamasındaki yontemler hangileridir?
Gunde tek doz insulin
Gunde iki kez insulin
Gunde 3 veya 4 kez insulin
Surekli cilt altı insulin verilmesi (pompa tedavisi)
En iyi yontem hangisidir?
En iyi yontem, size ozel; basit ve kolayca uyum sağlayabileceğiniz, yaşamınızı aksatmayan, tepki vermenize yol acmayan etkin kan şekeri kontrolunu sağlayan yontemdir
Tek doz insulin uygulaması
Kan şekeri kontrolu ağızdan şeker duşurucu haplarla istenilen duzeyde sağlanamayan yaşlı, sosyal sorunları olan, yalnız yaşayan, hareket kısıtlığı olan Tip 2 diyabetlilere onerilen insulin uygulamasıdır
İki doz insulin uygulaması
Genellikle tek dozun yeterli olmadığı Tip 2 diyabetlilere onerilen insulin tedavisidir, sabah ve akşam yemeklerden once olmak uzere gunde 2 kez insulin uygulaması yapılır
Gunde 3 veya 4 doz insulin uygulaması
Gunumuzde en iyi insulini yerine koyma yontemi olarak onerilmektedir Gebe diyabetikler, Tip 1 diyabetliler, gunluk yaşamı yemek ve hareket yonunden yoğun ve duzensiz olanlar icin en uygunu olup bu tip uygulama ile cok iyi bir kan şekeri kontrolu sağlanabilir
İnsulin Tedavisi nasıl yapılır
İnsulin, vucudumuzda midenin arka tarafında yerleşmiş bir organ olan pankreastaki beta hucrelerinden salgılanan bir hormondur Kandaki şekerin, hucre icine girmesini sağlar Boylelikle hem hucrelere yaşamlarının devamı icin enerji sağlanmış olur hem de kandaki şeker duzeyi normal seviyede tutulmuş olur İnsulinin gorevini anlayabilmek icin oncelikle, vucudumuzun yaşam fonksiyonları icin gerekli olan enerjiyi nasıl sağladığını kısaca bilmemiz gerekir Şema 1'de gorulduğu gibi yediğimiz besinler sindirime uğradıktan sonra şekere parcalanır Şeker (glukoz) kan akımı ile vucudun tum bolumlerine taşınır Vucudumuzun ana besin kaynağı olan şeker, enerji sağlayabilmek icin kandan vucut hucrelerinin (kas hucreleri, yağ hucreleri ve karaciğer hucreleri) icine girmelidir Bunu temin eden yani hucrelere glukozun girişi icin kapıyı acan anahtar insulindir
Diyabeti olmayan bir insanda, her yemek sonrasında alınan besinlerin enerji haline donuşmesini sağlamak icin pankreas insulin uretir Bu demektir ki yediklerimizden enerji olarak faydalanabilmek icin vucudumuzda insulin yeterli ve etkili olmalıdır
Diyabetlilerde ise, pankreas yeterli miktarda insulini uretemez veya uretilen insulin hedef hucreler (kas, yağ ve karaciğer hucreleri) tarafından kullanılmaz Bu durumda vucudumuz icin hayati onemi sahip olan insulini dışarıdan sağlamanız gerekmektedir
İnsulin gunumuzde halen, hap ya da tablet şeklinde kullanılamamaktadır; sıklıkla cilt altına gereğinde kasici ya da damardan enjektorle kullanmak uzere sıvı halde bulunmaktadır
İnsulin enjeksiyonu, halk arasında bilinenin aksine, sigara ve alkol gibi bağımlılık ve alışkanlık yapmaz
İnsulinin hayat kurtaran bir ilac olduğunu ve aslında kendimize enjeksiyon yapmakla daha sağlıklı bir yaşam icin gerekli olanı yaptığımızı hatırlamak; bu fikre alışmamızı kolaylaştırabilir İnsulin, diyabet tedavisindeki en onemli oğelerden biridir Fakat, insulin tek başına kan şekeri duzeyini kontrol etmekte yeterli değildir Eğer onerilen uygun diyet ve duzenli egzersiz programı icinde değilseniz; dunyadaki hicbir insulin diyabetinizi kontrol altına alamaz
İnsulin hakkında oğrenebileceğinizin en fazlasını oğrenin Buna kullandığınız insulinin tipi, etki suresi ve maksimum etki zamanı da dahil olmalıdır Gıda alımınızı ve egzersiz programınızı insulinin enjeksiyon zamanı ve dozu ile koordine etmeyi de oğrenmelisiniz
Kimler insulin enjeksiyonuna ihtiyac duyar?
Tip 1 diyabetliler (insuline bağımlı şeker hastaları)
Ağızdan şeker duşurucu haplarla kan şekeri kontrolu sağlanamayan Tip 2 diyabetliler,
Hangi tip şeker hastalığı olursa olsun, aniden şeker duzeyi yuksek saptananlar,
Akut stresi olan, kaza, yanık gibi travmaya maruz kalan, ameliyat olacak tum diyabetliler,
Gebe kalan tum diyabetliler ve hamilelikte şeker hastası olanlar,
Diyabete bağlı olarak goz, sinir sistemi ve bobreklerinde sorun gelişmiş olanlar,
Herhangi bir nedenle pankreas ameliyatı olanlar
İnsulin tedavisinin amacları nelerdir?
Kan şekerini normal duzeye getirmek
Diyabetin diğer organlarda oluşturacağı sorunları engellemek,
Onlenemeyecek duzeyde sorunlar oluşmuşsa ilerlemeyi durdurmak,
Cocuklarda buyume ve gelişmeyi sağlamak,
Hamilelik ve gebelikle ilgili komplikasyonları onlemek
İnsulin tedavi planı
İnsulinin temini ve tedavisinin kolay uygulanır olması sonucu, diyabet tedavisinde aldığı yer ve onem giderek artmıştır İnsulin uygulaması bir eksiği 'yerine koyma' tedavisidir Bu tedavi planı her diyabetliye ozel olmalı ve onun yaşam bicimine, alışkanlıklarına ve beklentilerine gore şekillendirilmelidir Bu plan kullanacağınız insulin tipini, dozajını ve enjeksiyonların zamanlamasını icermelidir
İnsulinleri birbirinden ayıran ozellikler nelerdir?
Gunumuzde tedavi amacıyla kullanılan ticari insulinlerin, bircok bakımdan birbirinden farklı ozellikleri vardır
İnsulinler:
Elde edilme bicimine gore
Hayvan (domuz, sığır) ve insan (yarı sentez, biyolojik sentez) kaynaklı olabilir Domuz ve sığır insulinlerinin yapıları vucudun urettiği (insan insulini) insuline tamamıyla benzemez Bu nedenle insan insulininden daha fazla reaksiyona sebep olabilmektedir
İdeal olan insulinine benzer insulinleri kullanmaktır Elde edilme bicimine gore iki ceşit insan insulini vardır Domuz insulininin insan insulinine benzeyecek şekilde değişime uğratılmasıyla elde edilen yarı sentetik insulinler ve insan vucudunun yaptığı insulinin yapısı ile aynı olacak şekilde genetik muhendislik teknikleri ile uretilen rekombinat (biyosentetik) insan insulini vucudumuzun urettiği insulinine tamamıyla benzer olduğu icin kullanıldığında vucudun bu insuline karşı tepki gosterme olasılığı hayvan insulinine gore cok daha azdır
Saflık derecesine gore
Monokomponent ve standart olanlar
Konsantrasyonlarına gore
Reguler (kısa etkili), orta etkili (NPH), hazır karışım (%10, 20, 30, 50, 70) olanlar
Etki bicimlerine gore (etki zamanı)
Kısa, orta ve uzun etkili olanlar
Etkilerinin başlama bicimi ve suresine gore
Bugun kullanımda olan insulinler etkileri yonunden:
Kısa etki sureli ve cabuk etki gosterenler (berrak gorunumludur),
Etkisi yavaş başlayıp orta derecede veya uzun etki sureli olanlar (bulanık gorunumludur)
Kısa etkili ve orta etkili insulinin belli oranda hazırlanmış karışımlarıyla değişik etki suresi gosterenler olarak gruplandırılır
Uygulama bicimlerine gore:
Deri altı, kas icine, damar icine uygulanabilir Damardan uygulanan insulinler yalnızca berrak olan kısa etkili insulinlerdir
Etki gucu
İnsulinin etki gucu, sıvının her mililitresindeki insulin miktarını gosterir Uzunlukları nasıl metre ya da santimetre ile olcuyorsak, insulin miktarını da 'unite' ile olceriz Turkiye'de bulunan ve enjektorle yapılan butun insulin şişelerindeki (flakon) sıvının her mililitresinde 100 unite insulin vardır Bu U100 insulin olarak adlandırılır Mililitredeki insulin miktarı, insulinin konsantrasyonudur Bir insulin şişesinde 10 ml sıvı bulunduğundan, bir şişe U100 insulin 1000 unite insulin icerir Turkiye'de bulunan ve kalem enjektorle yapılan butun insulin şişelerindeki (penfil, prefil) sıvının mililitresinde de 100 unite insulin vardır
İnsulin uygulamalarında, enjekte edilen insulinin yan etkinliğini değiştiren nedenler nelerdir?
Enjeksiyon yeriyle ilgili olanlar:
Enjeksiyonun yeri, derinliği, insulinin emilme hızı, enjeksiyon yerine masaj yapılması ve egzersiz
Enjeksiyon yeri:
Yapılan araştırmalarda en iyi emilim yerinin karın bolgesi olduğu gorulmuştur Kol, bacak ve kalca bolgesi uygulamalarında insulin etkinliği giderek azalır
Bugun kullanımda olan insulinler etkileri yonunden:
Kısa etkili sureli ve cabuk etki gosterenler (berrak gorunumludur),
Etkisi yavaş başlayıp orta derecede veya uzun etki sureli olanlar (bulanık gorunumludur)
Kısa etkili ve orta etkili insulinin belli oranda hazırlanmış karışımlarıyla değişik etki suresi gosterenler mixt (karışık) insulin olarak gruplandırılırlar İnsulini kalbe ne kadar yakın bolgeye enjekte ederseniz insulin o kadar cabuk emilir Enjeksiyon yerinin secimi kadar, insulinin uygulandığı bolgedeki deri ile kas arasında kalan yağlı dokunun (subkutan) kalınlığı da onemlidir Kısa yapılan insulin daha cabuk etki gosterir ve etkisi daha kısa surer
Emilme hızı
Kan akımının artmasını sağlayan durumlar (masaj, ısı uygulaması, gecici ısı artması, enjeksiyon yapılan yere uygulanan egzersiz gibi) emilini hızlandırır
Uygulanan insulinle ilgili olanlar:
İnsulinin tipi , dozu, elde edilme şekli, miktarı, vucuttan atılması, etkili olduğu bolgedeki alıcılar ve oluşan engelleyici faktorler
İnsulin tedavisi uygulamasındaki yontemler hangileridir?
Gunde tek doz insulin
Gunde iki kez insulin
Gunde 3 veya 4 kez insulin
Surekli cilt altı insulin verilmesi (pompa tedavisi)
En iyi yontem hangisidir?
En iyi yontem, size ozel; basit ve kolayca uyum sağlayabileceğiniz, yaşamınızı aksatmayan, tepki vermenize yol acmayan etkin kan şekeri kontrolunu sağlayan yontemdir
Tek doz insulin uygulaması
Kan şekeri kontrolu ağızdan şeker duşurucu haplarla istenilen duzeyde sağlanamayan yaşlı, sosyal sorunları olan, yalnız yaşayan, hareket kısıtlığı olan Tip 2 diyabetlilere onerilen insulin uygulamasıdır
İki doz insulin uygulaması
Genellikle tek dozun yeterli olmadığı Tip 2 diyabetlilere onerilen insulin tedavisidir, sabah ve akşam yemeklerden once olmak uzere gunde 2 kez insulin uygulaması yapılır
Gunde 3 veya 4 doz insulin uygulaması
Gunumuzde en iyi insulini yerine koyma yontemi olarak onerilmektedir Gebe diyabetikler, Tip 1 diyabetliler, gunluk yaşamı yemek ve hareket yonunden yoğun ve duzensiz olanlar icin en uygunu olup bu tip uygulama ile cok iyi bir kan şekeri kontrolu sağlanabilir