Hanımlarımızı oldukça tedirgin eden klinik tablolardan birisi de adet
görememe yani tibbi ismiyle amenore’dir.
Bir kız çocuğu ,14 Yaşına geldiği halde,memelerde büyüme ve
gelişme olmaması, veya tüylenme gibi ikincil cinsiyet karekterlerinin
gelişmemesi veya 16 yaşına gelmesine rağmen,ilk adetin görülmemesi
veya normal adetlerini gören kadında 3 ay üstüste adet görülmemesi
durumunda adet görememe veya amenore durumundan söz edilir.16
yaşına kadar hiç adet görememe durumuna 'primer amenore',adet gören
kadında adetlerin kesilmesine ise 'sekonder amenore' denilmektedir.
Adet görememe şikayeti ile gelen kız çocukları veya
kadınlar,mutlaka araştırılmalı ve özellikle yumurtalık hormonları,tiroid
hormonları ve prolaktin(süt hormonu) hormonu bakılmalıdır.Daha sonra
hastada yeterli östrojen olup olmadığı test edilmelidir;bu amaçla hastaya 5
gün süreyle progesteron hormonu verlir ve 1 hafta içinde adet görüp
göremediği izlenir.Hasta 1 hafta sonra adet görürse,büyük bir
ihtimalle,hastada yumurtlama olmuyor demektir.Tabiiki erişkin hasta
ise,hamile olmadığından emin olmak gerekir.Eğer hastada yumurtlama
yoksa(anovülasyon),elbette bunun tedavisi yapılmalıdır.Eğer 5 günlük
progesteron verilmesine rağmen,kanama olmuyorsa,ya östrojen yetersiz
ya da kanama kanalları kapalı olabilir.Erişkin hanımlarda en sık
sebep,kürtajların arkasından oluşabilen rahim içi yapışıklıklarıdır.Bunu
anlamak için,hastaya östrojen+progesteron preparatları verilerek,adet
olup olmadığına bakılır,rahim içi yapışıksa adet olmaz.
Adet olamamanın yumurtalık veya beyin kökenli olduğunu anlamak
için de,yumurtalık hormonları ile birlikte, beyinden salgılanan gonodotrop
hormonlara bakılır;yumurtalık hormonları normal olduğu halde,beyinden
salgılanan hormonlar yüksek seviyelerde ise,beyinde hormon salgılayan
bir kitle olabilir veya yumurtalıklarda yetersizlik olabilir.Bazen bu durum
düzelebilir bazen de düzelmez ve erken menopoz oluşabilir.Bazı
hastalarda ise beyinden salgılanan hormonlar normal
seviyelerdedir,ancak yumurtalıkları uyaramazlar veya yumurtalıklar bu
hormonlara karşı duyarsızdırlar.
Tüm tetkikler normal çıkıyorsa,stres,üzüntü gibi psikolojik nedenler
veya hızlı kilo verme,aşırı egzersiz ve çevre ve iklim değişiklikleri gibi
nedenlerle de amenore görülebilir.
Daha iyi anlaşılması için,amenore denilen adet görememe
durumlarını şu şekilde maddeler halinde özetleyebiliriz :
gelişim bozuklukları ; doğumsal olarak rahim,tüpler ve vajenin
üst kısmının olmaması halidir,yumurtalıklar normal olduğu halde,adet
yoktur.
ascherman sendromu ; kürtajlara bağlı olarak,rahim içinin
yapışık olması durumudur.
testiküler feminizasyon ; kişi genetik olarak erkektir,ancak
erkeklik hormonuna karşı duyarsızlık olduğundan,karın içinde testisler
olmasına rağmen,dış görünüşleri kadın gibidir.
gonodal agenezis ; kişide yumurtalıklar gelişmemiştir.
over yetmezliği ; erken menopoz halidir.
radyasyon veya kemoterapi ; şua alınması veya çeşitli ilaçlara
bağlı olarak,yumurtalıklar fonksiyonlarını kaybederler.
hipofiz tümörleri ; en sık, süt hormonu salgılayan
prolaktinoma'lar görülür ve aşırı süt hormonu seviyeleri de diğer
hormonların da salınımlarını bozar.Bu durumda öncelikle tümör tedavi
edilmelidir.
stress,üzüntü,hızlı kilo verme ve çevre değişiklikleri de amenore
nedenidir.
Sonuç olarak,buluğ çağına geldiği halde hiç adet göremeyen kız
çocuklarında veya normal adet gördüğü halde,adetleri kesilen
hanımlarda,mutlaka sebep araştırılmalıdır ve buna göre de tedavi
başlatılmalıdır.
görememe yani tibbi ismiyle amenore’dir.
Bir kız çocuğu ,14 Yaşına geldiği halde,memelerde büyüme ve
gelişme olmaması, veya tüylenme gibi ikincil cinsiyet karekterlerinin
gelişmemesi veya 16 yaşına gelmesine rağmen,ilk adetin görülmemesi
veya normal adetlerini gören kadında 3 ay üstüste adet görülmemesi
durumunda adet görememe veya amenore durumundan söz edilir.16
yaşına kadar hiç adet görememe durumuna 'primer amenore',adet gören
kadında adetlerin kesilmesine ise 'sekonder amenore' denilmektedir.
Adet görememe şikayeti ile gelen kız çocukları veya
kadınlar,mutlaka araştırılmalı ve özellikle yumurtalık hormonları,tiroid
hormonları ve prolaktin(süt hormonu) hormonu bakılmalıdır.Daha sonra
hastada yeterli östrojen olup olmadığı test edilmelidir;bu amaçla hastaya 5
gün süreyle progesteron hormonu verlir ve 1 hafta içinde adet görüp
göremediği izlenir.Hasta 1 hafta sonra adet görürse,büyük bir
ihtimalle,hastada yumurtlama olmuyor demektir.Tabiiki erişkin hasta
ise,hamile olmadığından emin olmak gerekir.Eğer hastada yumurtlama
yoksa(anovülasyon),elbette bunun tedavisi yapılmalıdır.Eğer 5 günlük
progesteron verilmesine rağmen,kanama olmuyorsa,ya östrojen yetersiz
ya da kanama kanalları kapalı olabilir.Erişkin hanımlarda en sık
sebep,kürtajların arkasından oluşabilen rahim içi yapışıklıklarıdır.Bunu
anlamak için,hastaya östrojen+progesteron preparatları verilerek,adet
olup olmadığına bakılır,rahim içi yapışıksa adet olmaz.
Adet olamamanın yumurtalık veya beyin kökenli olduğunu anlamak
için de,yumurtalık hormonları ile birlikte, beyinden salgılanan gonodotrop
hormonlara bakılır;yumurtalık hormonları normal olduğu halde,beyinden
salgılanan hormonlar yüksek seviyelerde ise,beyinde hormon salgılayan
bir kitle olabilir veya yumurtalıklarda yetersizlik olabilir.Bazen bu durum
düzelebilir bazen de düzelmez ve erken menopoz oluşabilir.Bazı
hastalarda ise beyinden salgılanan hormonlar normal
seviyelerdedir,ancak yumurtalıkları uyaramazlar veya yumurtalıklar bu
hormonlara karşı duyarsızdırlar.
Tüm tetkikler normal çıkıyorsa,stres,üzüntü gibi psikolojik nedenler
veya hızlı kilo verme,aşırı egzersiz ve çevre ve iklim değişiklikleri gibi
nedenlerle de amenore görülebilir.
Daha iyi anlaşılması için,amenore denilen adet görememe
durumlarını şu şekilde maddeler halinde özetleyebiliriz :
gelişim bozuklukları ; doğumsal olarak rahim,tüpler ve vajenin
üst kısmının olmaması halidir,yumurtalıklar normal olduğu halde,adet
yoktur.
ascherman sendromu ; kürtajlara bağlı olarak,rahim içinin
yapışık olması durumudur.
testiküler feminizasyon ; kişi genetik olarak erkektir,ancak
erkeklik hormonuna karşı duyarsızlık olduğundan,karın içinde testisler
olmasına rağmen,dış görünüşleri kadın gibidir.
gonodal agenezis ; kişide yumurtalıklar gelişmemiştir.
over yetmezliği ; erken menopoz halidir.
radyasyon veya kemoterapi ; şua alınması veya çeşitli ilaçlara
bağlı olarak,yumurtalıklar fonksiyonlarını kaybederler.
hipofiz tümörleri ; en sık, süt hormonu salgılayan
prolaktinoma'lar görülür ve aşırı süt hormonu seviyeleri de diğer
hormonların da salınımlarını bozar.Bu durumda öncelikle tümör tedavi
edilmelidir.
stress,üzüntü,hızlı kilo verme ve çevre değişiklikleri de amenore
nedenidir.
Sonuç olarak,buluğ çağına geldiği halde hiç adet göremeyen kız
çocuklarında veya normal adet gördüğü halde,adetleri kesilen
hanımlarda,mutlaka sebep araştırılmalıdır ve buna göre de tedavi
başlatılmalıdır.