1 Sperm Uretimi ve Spermin İletilmesiyle İlgili Sorunlar
Erkek faktorune bağlı gebe kalamama durumunda en onemli neden sperm uretimi veya uretilen spermin iletimi ile ilgili sorunlardır Oligospermi (sperm sayısının duşuk olması) ve azospermi (hic sperm olmaması) doğumsal hastalıklara bağlı gorulebileceği gibi, varikosel gibi hastalıklarda, vazektomi (erkekte aile planlaması amacıyla vaz deferens adlı kanalın bağlanması) sonrasında, karın ameliyatlarında (ornek fıtık ameliyatları) vaz deferensin istenmeden kesilmesi sonrasında da ortaya cıkabilir Erkeğin aşırı sigara ve alkol kullanması diğer onemli nedenlerdir Erkeğin erken boşalması veya ereksiyon (peniste sertleşme) kusurları da sperm uretimi olmasına karşın uretilen spermin kadına ulaşmasını engelleyerek gebe kalamama nedeni olabilir Benzer şekilde cinsel ilişki sayısının az olması da gebe kalamama nedeni olmasa da gec gebe kalma nedeni olabilmektedir
2 Oosit (yumurta hucresi) Uretimi İle İlgili Sorunlar
Kadından kaynaklanan kusurlarda en sık gorulen neden kadında dollenebilecek yumurta hucresi uretimi, yani ovulasyon (yumurtlama) olmamasıdır Bu durum polikistik over sendromu gibi kronik bir nedene bağlı olabileceği gibi, kadının yumurta hucreleri menopoz ya da premature ovaryan yetmezlik (erken menopozburada erken menopozdan kastedilen 30 yaş oncesinde oluşan menopozdur) nedeniyle tukenmiş de olabilir
Nadir gorulen bir neden de kadında yumurtalıkların hic olmamasıdır, ki bu durum kendini zaten hic adet gormemiş olma şeklinde gosterir
Menopoz, kadında yumurtalıklarda yumurtlama icin kullanılabilecek oosit (yumurta) hucrelerinin tukenmesinden kaynaklanır Erkekte omur boyu sperm uretimi devam etmesine karşın, kadın dunyaya geldiği anda belli sayıda yumurta hucresi ile doğar Yaklaşık 400 olan bu sayı tukendiğinde menopoz oluşur Menopoz Turk kadınında ortalama olarak 47 yaşında ortaya cıkar ve kalıtsal ozelliklerden etkilenir (annenizin menopoza girdiği yaş onemlidir) Halk arasında erken menopozolarak bilinen durum menopozun daha erken (3540 yaşlarında) ortaya cıkmasıdır Bu durum normalin bir varyantıdır, ceşitli nedenleri olabilmesine karşın en sık gorulen neden kalıtsal olarak belirlenen menopoz yaşının duşuk olmasıdır İleri inceleme gerektirmez
3035 yaşından once menopoza giren kadınlarda ise bunun nedenini ortaya cıkarmak icin incelemeler yapmak gerekebilir POF (premature ovarian failure premature ovaryan yetmezlik) adı verilen bu durumda yumurta hucreleri hızlı bir şekilde tukenmektedir
3 Yumurta Hucresi İle Sperm Hucresinin Karşılaşması Ve Birleşmesiyle İlgili Sorunlar
Sperm uretimi ve iletilmesinin normal olması, kadında ovulasyon (yumurtlama) yoluyla dollenebilir oosit (yumurta hucresi) sağlanması gebelik oluşumu icin yeterli değildir
Yumurtalıktan) karın boşluğuna atılan yumurta hucresi Fallop tupunun fimbriyaları (sacakları) tarafından yakalanılarak tupun icine gonderilmeli, burada yumurta hucresi spermlerle karşılaşmalı, dollenme gercekleştikten sonra dollenen zigot tupteki yolculuğuna devam etmeli ve rahim ic tabakasında kendine uygun bir yer bularak yerleşmelidir Bunun icin de dış ortamdan vajinaya, vajinadan rahimağzına, rahimağzından rahim ic tabakasına, buradan da Fallop tuplerine, Fallop tuplerinden karın boşluğuna uzanan yol tumuyle acık olmalıdır
Bu yolda engeller oluşturabilecek cok sayıda durum vardır:
Yolun en başı dış ortamdan vajinaya geciştir, en son kısmı da fimbriyalarla karın boşluğu bağlantısıdır En nadir gorulen tıkanıklıklar yolun en başında yer alanlar, en sık gorulen tıkanıklıklar da yolun en sonunda gorulenlerdir Daha net olmak gerekirse bir kadında vajina girişinde yer alan kızlık zarı doğuştan tumuyle tıkalı olabilir, vajina, raimağzı veya rahim yine doğuştan hic olmayabilir Ancak bu doğumsal kusurlara cok ender rastlanır ve kendilerini hic adet gormemiş olma şeklinde gosterirler
Tuplerin tıkanması: tek taraflı tıkanıklık gebe kalamama sorunu yaratma olasılığı duşuk bir durumken tuplerin iki taraflı olarak tıkanması kesin bir gebe kalamama nedenidir Bu tıkanıklıkların en sık gorulen nedeni daha onceden gecirilen pelvik enfeksiyonlardır (PID) Bununla birlikte endometriyozis hastalığı, tuplerde basıya neden olan miyomlar, pelvisteki yapışıklıklar tuplere dıştan bası yaparak, ya da yumurtalıktan atılan yumurta hucresinin Fallop tuplerinin sacakları tarafından yakalanmasını engelleyerek gebe kalamama nedeni olabilirler
Asherman sendromu: daha onceden gecirilen problemlikurtajlar rahim ic tabakasının belli kısımlarında yapışıklığa neden olduklarında gebelik urunu rahim icinde implantasyon (yerleşmek) icin uygun bir alan bulamayabilir
Doğumsal genital anatomik bozukluklar: Rahim (uterus) icinde yeralan septumlar (perde), rahimin şekil bozuklukları (bikorn (cift odacıklı) uterus, unikorn (tam gelişmemiş) uterus, cift uterus) gibi durumlar daha cok duşuk ya da erken doğum nedeni olsalar da infertilite oluşumuna onemli katkılarda bulunabilirler
Bilinmeyen nedenler:
Bazı ciftlerde yapılan temel incelemelerde hicbir sorun bulunmaz, ancak cift gebeliği başaramadığına gore mutlaka bir neden vardır Acıklanamayan infertilite olarak adlandırılan bu durumun en muhtemel nedeni ciftin ceşitli nedenlerle zor gebelik oluşturan grupta olmasıdır Ciftin durumu beklemeye elverişliyse belli bir sure sonunda gebelik oluşması cok buyuk bir olasılıktır
Acıklanamayan infertilitenin acıklayamadığımızkısmı bazı durumlarda sperm hucresiyumurta hucresi etkileşimi seviyesinde veya embriyo oluşumundan rahim ic tabakasında yerleşimine kadar gecen aşamalardan birinde olabilir Acıklanamayanbu durumlar tup bebek uygulaması esnasında erkeğin ve kadının hucreleri yan yana getirilmesine karşın birleşmenin gercekleşmemesiyle veya embriyonun tup bebek uygulamasında rahim icine yerleştirilmesine rağmen tutunamamasıneticesinde anlaşılabilmektedir Spermyumurta hucresi veya embriyorahim ic tabakası arasındaki bu gecimsizliğin nedenleri uzerindeki araştırmalar surmektedir
Jinekolog Operator Dr Kağan Kocatepe
Erkek faktorune bağlı gebe kalamama durumunda en onemli neden sperm uretimi veya uretilen spermin iletimi ile ilgili sorunlardır Oligospermi (sperm sayısının duşuk olması) ve azospermi (hic sperm olmaması) doğumsal hastalıklara bağlı gorulebileceği gibi, varikosel gibi hastalıklarda, vazektomi (erkekte aile planlaması amacıyla vaz deferens adlı kanalın bağlanması) sonrasında, karın ameliyatlarında (ornek fıtık ameliyatları) vaz deferensin istenmeden kesilmesi sonrasında da ortaya cıkabilir Erkeğin aşırı sigara ve alkol kullanması diğer onemli nedenlerdir Erkeğin erken boşalması veya ereksiyon (peniste sertleşme) kusurları da sperm uretimi olmasına karşın uretilen spermin kadına ulaşmasını engelleyerek gebe kalamama nedeni olabilir Benzer şekilde cinsel ilişki sayısının az olması da gebe kalamama nedeni olmasa da gec gebe kalma nedeni olabilmektedir
2 Oosit (yumurta hucresi) Uretimi İle İlgili Sorunlar
Kadından kaynaklanan kusurlarda en sık gorulen neden kadında dollenebilecek yumurta hucresi uretimi, yani ovulasyon (yumurtlama) olmamasıdır Bu durum polikistik over sendromu gibi kronik bir nedene bağlı olabileceği gibi, kadının yumurta hucreleri menopoz ya da premature ovaryan yetmezlik (erken menopozburada erken menopozdan kastedilen 30 yaş oncesinde oluşan menopozdur) nedeniyle tukenmiş de olabilir
Nadir gorulen bir neden de kadında yumurtalıkların hic olmamasıdır, ki bu durum kendini zaten hic adet gormemiş olma şeklinde gosterir
Menopoz, kadında yumurtalıklarda yumurtlama icin kullanılabilecek oosit (yumurta) hucrelerinin tukenmesinden kaynaklanır Erkekte omur boyu sperm uretimi devam etmesine karşın, kadın dunyaya geldiği anda belli sayıda yumurta hucresi ile doğar Yaklaşık 400 olan bu sayı tukendiğinde menopoz oluşur Menopoz Turk kadınında ortalama olarak 47 yaşında ortaya cıkar ve kalıtsal ozelliklerden etkilenir (annenizin menopoza girdiği yaş onemlidir) Halk arasında erken menopozolarak bilinen durum menopozun daha erken (3540 yaşlarında) ortaya cıkmasıdır Bu durum normalin bir varyantıdır, ceşitli nedenleri olabilmesine karşın en sık gorulen neden kalıtsal olarak belirlenen menopoz yaşının duşuk olmasıdır İleri inceleme gerektirmez
3035 yaşından once menopoza giren kadınlarda ise bunun nedenini ortaya cıkarmak icin incelemeler yapmak gerekebilir POF (premature ovarian failure premature ovaryan yetmezlik) adı verilen bu durumda yumurta hucreleri hızlı bir şekilde tukenmektedir
3 Yumurta Hucresi İle Sperm Hucresinin Karşılaşması Ve Birleşmesiyle İlgili Sorunlar
Sperm uretimi ve iletilmesinin normal olması, kadında ovulasyon (yumurtlama) yoluyla dollenebilir oosit (yumurta hucresi) sağlanması gebelik oluşumu icin yeterli değildir
Yumurtalıktan) karın boşluğuna atılan yumurta hucresi Fallop tupunun fimbriyaları (sacakları) tarafından yakalanılarak tupun icine gonderilmeli, burada yumurta hucresi spermlerle karşılaşmalı, dollenme gercekleştikten sonra dollenen zigot tupteki yolculuğuna devam etmeli ve rahim ic tabakasında kendine uygun bir yer bularak yerleşmelidir Bunun icin de dış ortamdan vajinaya, vajinadan rahimağzına, rahimağzından rahim ic tabakasına, buradan da Fallop tuplerine, Fallop tuplerinden karın boşluğuna uzanan yol tumuyle acık olmalıdır
Bu yolda engeller oluşturabilecek cok sayıda durum vardır:
Yolun en başı dış ortamdan vajinaya geciştir, en son kısmı da fimbriyalarla karın boşluğu bağlantısıdır En nadir gorulen tıkanıklıklar yolun en başında yer alanlar, en sık gorulen tıkanıklıklar da yolun en sonunda gorulenlerdir Daha net olmak gerekirse bir kadında vajina girişinde yer alan kızlık zarı doğuştan tumuyle tıkalı olabilir, vajina, raimağzı veya rahim yine doğuştan hic olmayabilir Ancak bu doğumsal kusurlara cok ender rastlanır ve kendilerini hic adet gormemiş olma şeklinde gosterirler
Tuplerin tıkanması: tek taraflı tıkanıklık gebe kalamama sorunu yaratma olasılığı duşuk bir durumken tuplerin iki taraflı olarak tıkanması kesin bir gebe kalamama nedenidir Bu tıkanıklıkların en sık gorulen nedeni daha onceden gecirilen pelvik enfeksiyonlardır (PID) Bununla birlikte endometriyozis hastalığı, tuplerde basıya neden olan miyomlar, pelvisteki yapışıklıklar tuplere dıştan bası yaparak, ya da yumurtalıktan atılan yumurta hucresinin Fallop tuplerinin sacakları tarafından yakalanmasını engelleyerek gebe kalamama nedeni olabilirler
Asherman sendromu: daha onceden gecirilen problemlikurtajlar rahim ic tabakasının belli kısımlarında yapışıklığa neden olduklarında gebelik urunu rahim icinde implantasyon (yerleşmek) icin uygun bir alan bulamayabilir
Doğumsal genital anatomik bozukluklar: Rahim (uterus) icinde yeralan septumlar (perde), rahimin şekil bozuklukları (bikorn (cift odacıklı) uterus, unikorn (tam gelişmemiş) uterus, cift uterus) gibi durumlar daha cok duşuk ya da erken doğum nedeni olsalar da infertilite oluşumuna onemli katkılarda bulunabilirler
Bilinmeyen nedenler:
Bazı ciftlerde yapılan temel incelemelerde hicbir sorun bulunmaz, ancak cift gebeliği başaramadığına gore mutlaka bir neden vardır Acıklanamayan infertilite olarak adlandırılan bu durumun en muhtemel nedeni ciftin ceşitli nedenlerle zor gebelik oluşturan grupta olmasıdır Ciftin durumu beklemeye elverişliyse belli bir sure sonunda gebelik oluşması cok buyuk bir olasılıktır
Acıklanamayan infertilitenin acıklayamadığımızkısmı bazı durumlarda sperm hucresiyumurta hucresi etkileşimi seviyesinde veya embriyo oluşumundan rahim ic tabakasında yerleşimine kadar gecen aşamalardan birinde olabilir Acıklanamayanbu durumlar tup bebek uygulaması esnasında erkeğin ve kadının hucreleri yan yana getirilmesine karşın birleşmenin gercekleşmemesiyle veya embriyonun tup bebek uygulamasında rahim icine yerleştirilmesine rağmen tutunamamasıneticesinde anlaşılabilmektedir Spermyumurta hucresi veya embriyorahim ic tabakası arasındaki bu gecimsizliğin nedenleri uzerindeki araştırmalar surmektedir
Jinekolog Operator Dr Kağan Kocatepe