Glutensiz beslenme çölyak hastalığında kullanılan bir beslenme tipidir. Çölyak hastalığı; buğday, yulaf, çavdar, arpa üzere tahılların içinde bulunan glüten proteinine karşı ömür uzunluğu süren bir emilim bozukluğudur.
Buğday, yulaf, çavdar ve arpa glutelin ile prolamin eşit ölçüde bulunur. Su ile birleşince de gluten kompleksi olışturur. Lakin mısırda prolamin, pirinçte ise glutelin içeriği yüksek olduğundan yani eşit ölçüde bulunmadığından gluten kompleksi oluşmaz.
Kız çocuklarında erkeklere nazaran daha sık görülür.
Çölyak olan ailelerin 1. Derece akrabalarında görülme oranı %10dur.
İnce bağırsak mukozası olağan yapısını kaybeder, mukoza düzleşir.
Çölyak hastaları mısır, pirinç, glütensiz un yahut patates kullanabilir. Bunlardan yapılmış ekmek, makarna, kek, büskivide diyette yer alabilir.
Lakin çölyak hastası olunmamasına karşın glutene karşı süreksiz bir intolerans da geliştirilmiş olabilir. En tipik bulguları yemekten sonra öne hakikat çıkıntı yapan karın oluşumu, şişkinlik, gaz ve ishaldir. Bunun çölyak mı yoksa intolerans mı olduğunu anlamak için kişi birinci başta 2 yıl glutensiz diyete alınır. Daha sonra beslenme yavaş yavaş açılarak gluten diyete eklenmeye başlanır. 6 ay sonra benzeri bulgular ortaya çıkarsa bağırsak biyopsisi yapılır. Sonuç çölyak hastalığı bulgularına eşdeğerse kişi ömür uzunluğu glütensiz beslenmeye alınır.
Fakat günümüzde bu tıp problemler yaşanmamasına rağmen zayıflamak için glütensiz diyetlere başvurulduğu sıkça görülmekte. Lakin üsttekiler üzere bir durum kelam konusu değilse zayıflamak için glutensiz beslenilmesine gerek yoktur. Glutensiz beslenme daha çok sıhhatin korunması gayesiyle uygulanmaktadır.
Glutensiz eserler glutenli versiyonlarına nazaran daha fazla yağ içerirler. ( Son vakitlerde yağ ölçüleri azaltılmaya başlanmıştır.) Bu yağlar glutene has kıvam, esneklik ve kaynaşma özelliği yokluğunu telafi etmek için eklenir. Ayrıyeten gluten eksikliği mide boşalma suratının artmasına, hasebiyle tokluk hissinin daha kısa periyodik olmasına neden olur. Yani daha çabuk acıktırır.
Glutensiz diyetin zayıflamak için bir prosedür olarak kullanılmasının sebebi ülkemizdeki beslenme alışkanlıkların glutenli eserlerden oluşmasıdır. Bu eserleri diyetten çıkarınca zayıflamak doğal olarak kaçınılmazdır. Fakat bu durumun glutenle değil kalori alımının azalmasıyla gerçekleştiği unutulmamalıdır.
Buğday, yulaf, çavdar ve arpa glutelin ile prolamin eşit ölçüde bulunur. Su ile birleşince de gluten kompleksi olışturur. Lakin mısırda prolamin, pirinçte ise glutelin içeriği yüksek olduğundan yani eşit ölçüde bulunmadığından gluten kompleksi oluşmaz.
Kız çocuklarında erkeklere nazaran daha sık görülür.
Çölyak olan ailelerin 1. Derece akrabalarında görülme oranı %10dur.
İnce bağırsak mukozası olağan yapısını kaybeder, mukoza düzleşir.
Çölyak hastaları mısır, pirinç, glütensiz un yahut patates kullanabilir. Bunlardan yapılmış ekmek, makarna, kek, büskivide diyette yer alabilir.
Lakin çölyak hastası olunmamasına karşın glutene karşı süreksiz bir intolerans da geliştirilmiş olabilir. En tipik bulguları yemekten sonra öne hakikat çıkıntı yapan karın oluşumu, şişkinlik, gaz ve ishaldir. Bunun çölyak mı yoksa intolerans mı olduğunu anlamak için kişi birinci başta 2 yıl glutensiz diyete alınır. Daha sonra beslenme yavaş yavaş açılarak gluten diyete eklenmeye başlanır. 6 ay sonra benzeri bulgular ortaya çıkarsa bağırsak biyopsisi yapılır. Sonuç çölyak hastalığı bulgularına eşdeğerse kişi ömür uzunluğu glütensiz beslenmeye alınır.
Fakat günümüzde bu tıp problemler yaşanmamasına rağmen zayıflamak için glütensiz diyetlere başvurulduğu sıkça görülmekte. Lakin üsttekiler üzere bir durum kelam konusu değilse zayıflamak için glutensiz beslenilmesine gerek yoktur. Glutensiz beslenme daha çok sıhhatin korunması gayesiyle uygulanmaktadır.
Glutensiz eserler glutenli versiyonlarına nazaran daha fazla yağ içerirler. ( Son vakitlerde yağ ölçüleri azaltılmaya başlanmıştır.) Bu yağlar glutene has kıvam, esneklik ve kaynaşma özelliği yokluğunu telafi etmek için eklenir. Ayrıyeten gluten eksikliği mide boşalma suratının artmasına, hasebiyle tokluk hissinin daha kısa periyodik olmasına neden olur. Yani daha çabuk acıktırır.
Glutensiz diyetin zayıflamak için bir prosedür olarak kullanılmasının sebebi ülkemizdeki beslenme alışkanlıkların glutenli eserlerden oluşmasıdır. Bu eserleri diyetten çıkarınca zayıflamak doğal olarak kaçınılmazdır. Fakat bu durumun glutenle değil kalori alımının azalmasıyla gerçekleştiği unutulmamalıdır.