Birçoğumuz bağlara anlayışlı, verici, ilgili, "olgun", yönetim eden taraf olursak o alakanın asla yıkılmayacağı ya da sorun çıkmayacağı yanılgısı içinde başlarız. Pekala bu yanlışsız mu? Bu varsayım yanlış olmasa da yetersiz denebilir. Nedenini açıklamaya çalışayım; İnsan çift kutuplu bir varlık olarak dizayn edilmiş ve buna uygun birbirine zıt çalışan hormon sitemleriyle donatılmış bir varlıktır. Örneğin vasopressin ve oksitosin üzere derin bağ ve sevgiyle ilgili hormonlar sayesinde yakın istikrarlı, sadık, uzun vadeli temaslar yaşanabilirken, dopamin başımızı döndüren nefesimizi kesen, heyecan dolu anlar yaşamamızı sağlayabilmektedir. Kimi vakit arbedeler ve istikrarsız iniş çıkışlar ve ayrılıklar dopamini tetiklemektedir.
Klasik analitik psikiyatride kelamı edilen transferans kavramı da belliki bu hormonların katkısı ile sağlanmaktadır. Sizle temas eden birini bilinçaltı "eski tanıdık modellerle" eşleştirme eğilimi diyebileceğimiz transferansla, eşimiz ya da dostlarımızı anne baba üzere çok yakınlarımızla eşleştirme eğilimine girer ve davranışlarımızla onlarıda manipüle etmeye başlarız. Sonuç daima anneniz ya da babanız üzere hissettiğiniz birisinden bir taraftan sıkılırken başka taraftan kurtulmaya çalışırsınız. Ya da geçmişte öfkeli olduğunuz babanız üzere algıladığınız birisini toparlamaya çalışarak dopamin salınımı bol bir alaka yürütüyor olabilirsiniz.
Yukarda bahsettiğimiz üzere; sadakat, yakınlık hormonlarına ne kadar gereksinim duyuyorsak, tutku üzere heyecanlı bir tarzıda öteki taraftan arıyoruz. Fakat daima oksitosin bir mühlet sonra çok badire ve uzaklaşma ya da heyecan arama isteğine neden olmakta bunun tam karşıtı olan dopaminde bir mühlet sonra bağ ya da seks bağımlılığına neden olmakta ve süratli, heyecanlı iniş çıkışlı bir bağımlılıkla hayatlar alt üst olabilmektedir.
Hormonlar davranışları tetiklemekte fakat davranışlarda belirli hormonları tetiklemektedir. Yani daha üst bir akılla, istikrarlı bir usul oluşturmak en yanlışsız yol üzere görünmektedir. Dopamini az olanlar dopamin, oxytosini az olanlarda oxytosini arttırmaya yönelik davranışlarda bulunarak bir istikrar kurmaya odaklandığında daha keyifli olma talihini arttırabilir. Fakat geçiş devirlerinde çok savrulmalar oluşabileceğinden bir uzmandan dayanak almak çok kıymetlidir.
Transferastan kurtulabilmenin yolu ise ana odaklanmak ve şahsî gelişim seviyesini arttırmakla mümkündür. Yani anda olana ve anın gereksinimlerine odaklandığınızda bağda sorun olması esasen beklenmez lakin geçmiş travmalar yarım kalmış işler ve transferans sonucunda bu mümkün olmayabilir.
Birebir kavramlar uzak doğuda yin Yang (zıt ve istikrardaki enerjiler), geştalt terapilerinde kutuplar olarak da söz edilmiştir. Yani her insanın içinde tutkulu ya da durağan, bağımlı ya da özgür kutuplar istikrar halinde varolmaktadır. Bayan erkek münasebetlerinde kişinin hangi kutupla barışık olduğu çok değerlidir. Çok dopamin bağımlısı bir eşle, çok oxytosin odaklı öteki eş bir müddetliğine birbirlerini dengeleselerde sonuçta bu mevzuda farkındalık kazanamazlarsa sorun yaşamaları kaçınılmazdır.
Klasik analitik psikiyatride kelamı edilen transferans kavramı da belliki bu hormonların katkısı ile sağlanmaktadır. Sizle temas eden birini bilinçaltı "eski tanıdık modellerle" eşleştirme eğilimi diyebileceğimiz transferansla, eşimiz ya da dostlarımızı anne baba üzere çok yakınlarımızla eşleştirme eğilimine girer ve davranışlarımızla onlarıda manipüle etmeye başlarız. Sonuç daima anneniz ya da babanız üzere hissettiğiniz birisinden bir taraftan sıkılırken başka taraftan kurtulmaya çalışırsınız. Ya da geçmişte öfkeli olduğunuz babanız üzere algıladığınız birisini toparlamaya çalışarak dopamin salınımı bol bir alaka yürütüyor olabilirsiniz.
Yukarda bahsettiğimiz üzere; sadakat, yakınlık hormonlarına ne kadar gereksinim duyuyorsak, tutku üzere heyecanlı bir tarzıda öteki taraftan arıyoruz. Fakat daima oksitosin bir mühlet sonra çok badire ve uzaklaşma ya da heyecan arama isteğine neden olmakta bunun tam karşıtı olan dopaminde bir mühlet sonra bağ ya da seks bağımlılığına neden olmakta ve süratli, heyecanlı iniş çıkışlı bir bağımlılıkla hayatlar alt üst olabilmektedir.
Hormonlar davranışları tetiklemekte fakat davranışlarda belirli hormonları tetiklemektedir. Yani daha üst bir akılla, istikrarlı bir usul oluşturmak en yanlışsız yol üzere görünmektedir. Dopamini az olanlar dopamin, oxytosini az olanlarda oxytosini arttırmaya yönelik davranışlarda bulunarak bir istikrar kurmaya odaklandığında daha keyifli olma talihini arttırabilir. Fakat geçiş devirlerinde çok savrulmalar oluşabileceğinden bir uzmandan dayanak almak çok kıymetlidir.
Transferastan kurtulabilmenin yolu ise ana odaklanmak ve şahsî gelişim seviyesini arttırmakla mümkündür. Yani anda olana ve anın gereksinimlerine odaklandığınızda bağda sorun olması esasen beklenmez lakin geçmiş travmalar yarım kalmış işler ve transferans sonucunda bu mümkün olmayabilir.
Birebir kavramlar uzak doğuda yin Yang (zıt ve istikrardaki enerjiler), geştalt terapilerinde kutuplar olarak da söz edilmiştir. Yani her insanın içinde tutkulu ya da durağan, bağımlı ya da özgür kutuplar istikrar halinde varolmaktadır. Bayan erkek münasebetlerinde kişinin hangi kutupla barışık olduğu çok değerlidir. Çok dopamin bağımlısı bir eşle, çok oxytosin odaklı öteki eş bir müddetliğine birbirlerini dengeleselerde sonuçta bu mevzuda farkındalık kazanamazlarsa sorun yaşamaları kaçınılmazdır.