Rahim (Endometriyum) Kanseri Nedir?
Rahim kanseri, Dünyada ve Türkiye’de en sık görülen jinekolojik kanserdir. Kadın kanserleri sıralamasında ise dördüncü sıklıkta görülür. Rahim (uterus, endometriyum) kanseri, rahmin içini döşeyen tabakanın hücrelerinden kaynaklanır. Endometriyum kanserini tam olarak neyin tetiklediği bilinmemektedir. Fakat; yaş, obezite, hormonal bozukluklar ve genetik yatkınlık risk faktörleridir. Endometriyum kanseri taraması için özellikle yapılan bir işlem yoktur.
Rahim (Endometrium) Kanseri Risk Faktörleri nelerdir?
Obezite: Östrojen kaynağı, sadece overler değildir. Yağ dokusu da östrojen salgılar. Obezitede vücuttaki yağ oranının artması nedeniyle östrojen düzeyi de artıyor ve dolayısıyla kadınları endometrium kanseri için riskli gruba sokuyor. Obez kadınlarda endometrium kanseri riski 3 kat artıyor. Ancak zayıf kadınlarda da kanser görülebiliyor.
Menstrüasyon görülen sürenin uzun olması: Eğer menstrüasyon erken yaşta başlar (12 yaşından önce) veya menopoz geç yaşta olursa endometrim kanseri riski artıyor. Kadın ne kadar çok period yaşarsa, endometrium o kadar fazla östrojene maruz kalıyor.
Hiç gebe kalmamış olmak: Gebelik, endometrium kanseri riskini azaltır. Gebelikte daha fazla östrojen salınıyor ancak daha fazla da progesteron salgılanıyor. Artmış progesteron üretimi artmış östrojenin etkisini kompanse edebiliyor.
Ovülasyon düzensizliği: Ovülasyon aylık olarak yumurtanın overden atılması demektir. Bu döngü östrojen tarafından düzenleniyor. Düzensiz ovülasyon veya ovulasyonun hiç olmaması, östrojene maruziyeti artırıyor. Ovülasyon düzensizliklerinin nedenleri arasında; obezite ve polikistik over sendromu (PCOS) sayılabilir. Obezite ve PCOS tedavisinde, aylık ovülasyon ve menstrüasyon tekrar düzenleniyor. Böylece, endometrium kanseri riskinin azaltılmasına çalışılıyor.
Yağlı diyet: Bu tip diyet alışkanlığı, obeziteye yol açtığından endometrium kanseri riskini artırabilir veya yağlı besinler doğrudan östrojen metabolizmasını etkileyerek yine aynı sonuca yol açabilir.
Diyabet: Endometrium kanserine diyabetli kadınlarda daha sık rastlanıyor, çünkü obezite ile diyabet sıklıkla birlikte görülüyor. Ancak diyabetli olan zayıf kadınlarda da kanser riski yüksektir.
Östrojen replasman tedavisi: Östrojen endometrium büyümesini stimüle eder ve menopoz sonrası sadece östrojen tedavisi verilmesi kanser riskini artırır. Progesteron hormonu ile birlikte östrojenin kombine olarak verilmesi endometriumun incelme sine, dökülmesine ve endometrium kanseri riskinin azalmasına yol açar.
Over tümörleri: Overin bazı tümörleri östrojen kaynağıdır ve östrojen düzeyini arttırmaktadır.
İleri yaş: Endometrium kanserlerinin büyük bir kısmı 55 yaşından sonra görülüyor.
Meme veya over kanseri hikâyesi olması.
Tamoksifen kullanılması: Meme kanseri olup tamoksifen tedavisi alan her 500 kadından birinde endometrium kanseri görülüyor. Tamoksifenin endometrium üzerinde, östrojen benzeri etkisi vardır ve endometriumun kalınlaşmasına yol açıyor. Bu nedenle endometrium kanseri riskini artırdığından tamoksifen kullanan herkesin yıllık periodik pelvik muayenesinin yapılması gerekiyor.
Herediter Nonpolipozis Colorektal Cancer (HNPCC): Bu kalıtsal hastalıkta önemli bir DNA tamir geninde bozukluk vardır. Bu kalıtsal hastalığı olanlarda kolon kanseri ve endometrium kanseri görülme riski fazladır. Bu risk faktörlerinin bulunması endometrium kanseri olunacak anlamına gelmiyor. Ancak bu faktörler nedeniyle risk altında olunduğu ve olası bulgu ve belirtilere karşı duyarlı olunması gerektiği unutulmamalı.
Belirtiler
Birçok kadında hastalığın erken döneminde şikayetler olur. Menopoz sonrası dönemde vajinal kanama olarak tanımlanan postmenopozal kanama rahim kanserinin en sık belirtisidir. Postmenopozal dönemdeki kanama herhangi bir miktarda olabilir. Kanama doğal menopoz sürecinin herhangi bir zamanında meydana gelebilir. Meydana geliş zamanından veya miktarından bağımsız olarak, postmenopozal kanama hiçbir zaman normal bir olay gibi düşünülmemelidir. Menopoz öncesi dönem içinde, düzensiz veya yoğun adet kanamaları çoğunlukla kanser dışı nedenlerle açıklanmasına rağmen endometriyum kanserinin bir belirtisi olabilir. Endometriyum kanserinin daha nadir bulguları pelvik ağrı, şişkinlik ve kramptır. Sonuçta, rahim kanseri birçok vakada erken dönemde tespit edilir ve kesin tedavi imkânı sunar.
Tanı Yöntemleri nelerdir?
Öncelikle hastanın hikâyesi alınıyor ve fizik/pelvik muayenesi yapılıyor ve transvajinal USG uygulanıyor. Burada endometrium kalınlığı ve yapısı değerlendiriliyor. Daha sonra kesin tanı için yapılması gereken biyopsi; endometrial biyopsi şeklinde, anestezi gerektirmeden, ofis şartlarında yapılabiliyor.
Eğer yeterli doku alınamadıysa dilatasyon ve küretaj uygulanıyor. Ancak bu müdahale için ameliyathane şartları gerekebiliyor. Bu yöntemde; bütün endometrial tabakadan kazınarak örnek alınıyor ve patolojik incelemeye gönderiliyor.
Kesin tanı, bu dokuların mikroskop altında incelenmesi sonrası konuyor. Kanser tanısı konan hastaların yönlendirildiği uzman, jinekolojik onkolog oluyor. Daha sonra gerekirse, hastalığın yayılımının değerlendirilmesi için ileri tetkikler istenebiliyor.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Endometriyum kanseri tedavi seçenekleri, cerrahi, kemoterapi, Radyoterapi, hormonal tedavi veya bunların kombinasyonlarını içerir. Kesin tedavi önerisi birçok faktöre bağlıdır. Bu önerilerden en önemlileri, kanserin evresi, kadının sağlığı, gelecekte çocuk isteyip istemediğidir.
Cerrahi tedavi
Cerrahi, endometriyum kanserinin en sık tedavi şeklidir. Cerrahi, hem rahim kanserini ortadan kaldırır hem de evreyi belirler. Hastalar laparoskopik (kapalı) yöntemle ameliyat olabilir.
Son olarak rahim kanseri erken teşhis edilebilir ve erken teşhis hayat kurtarır.
Rahim kanseri, Dünyada ve Türkiye’de en sık görülen jinekolojik kanserdir. Kadın kanserleri sıralamasında ise dördüncü sıklıkta görülür. Rahim (uterus, endometriyum) kanseri, rahmin içini döşeyen tabakanın hücrelerinden kaynaklanır. Endometriyum kanserini tam olarak neyin tetiklediği bilinmemektedir. Fakat; yaş, obezite, hormonal bozukluklar ve genetik yatkınlık risk faktörleridir. Endometriyum kanseri taraması için özellikle yapılan bir işlem yoktur.
Rahim (Endometrium) Kanseri Risk Faktörleri nelerdir?
Obezite: Östrojen kaynağı, sadece overler değildir. Yağ dokusu da östrojen salgılar. Obezitede vücuttaki yağ oranının artması nedeniyle östrojen düzeyi de artıyor ve dolayısıyla kadınları endometrium kanseri için riskli gruba sokuyor. Obez kadınlarda endometrium kanseri riski 3 kat artıyor. Ancak zayıf kadınlarda da kanser görülebiliyor.
Menstrüasyon görülen sürenin uzun olması: Eğer menstrüasyon erken yaşta başlar (12 yaşından önce) veya menopoz geç yaşta olursa endometrim kanseri riski artıyor. Kadın ne kadar çok period yaşarsa, endometrium o kadar fazla östrojene maruz kalıyor.
Hiç gebe kalmamış olmak: Gebelik, endometrium kanseri riskini azaltır. Gebelikte daha fazla östrojen salınıyor ancak daha fazla da progesteron salgılanıyor. Artmış progesteron üretimi artmış östrojenin etkisini kompanse edebiliyor.
Ovülasyon düzensizliği: Ovülasyon aylık olarak yumurtanın overden atılması demektir. Bu döngü östrojen tarafından düzenleniyor. Düzensiz ovülasyon veya ovulasyonun hiç olmaması, östrojene maruziyeti artırıyor. Ovülasyon düzensizliklerinin nedenleri arasında; obezite ve polikistik over sendromu (PCOS) sayılabilir. Obezite ve PCOS tedavisinde, aylık ovülasyon ve menstrüasyon tekrar düzenleniyor. Böylece, endometrium kanseri riskinin azaltılmasına çalışılıyor.
Yağlı diyet: Bu tip diyet alışkanlığı, obeziteye yol açtığından endometrium kanseri riskini artırabilir veya yağlı besinler doğrudan östrojen metabolizmasını etkileyerek yine aynı sonuca yol açabilir.
Diyabet: Endometrium kanserine diyabetli kadınlarda daha sık rastlanıyor, çünkü obezite ile diyabet sıklıkla birlikte görülüyor. Ancak diyabetli olan zayıf kadınlarda da kanser riski yüksektir.
Östrojen replasman tedavisi: Östrojen endometrium büyümesini stimüle eder ve menopoz sonrası sadece östrojen tedavisi verilmesi kanser riskini artırır. Progesteron hormonu ile birlikte östrojenin kombine olarak verilmesi endometriumun incelme sine, dökülmesine ve endometrium kanseri riskinin azalmasına yol açar.
Over tümörleri: Overin bazı tümörleri östrojen kaynağıdır ve östrojen düzeyini arttırmaktadır.
İleri yaş: Endometrium kanserlerinin büyük bir kısmı 55 yaşından sonra görülüyor.
Meme veya over kanseri hikâyesi olması.
Tamoksifen kullanılması: Meme kanseri olup tamoksifen tedavisi alan her 500 kadından birinde endometrium kanseri görülüyor. Tamoksifenin endometrium üzerinde, östrojen benzeri etkisi vardır ve endometriumun kalınlaşmasına yol açıyor. Bu nedenle endometrium kanseri riskini artırdığından tamoksifen kullanan herkesin yıllık periodik pelvik muayenesinin yapılması gerekiyor.
Herediter Nonpolipozis Colorektal Cancer (HNPCC): Bu kalıtsal hastalıkta önemli bir DNA tamir geninde bozukluk vardır. Bu kalıtsal hastalığı olanlarda kolon kanseri ve endometrium kanseri görülme riski fazladır. Bu risk faktörlerinin bulunması endometrium kanseri olunacak anlamına gelmiyor. Ancak bu faktörler nedeniyle risk altında olunduğu ve olası bulgu ve belirtilere karşı duyarlı olunması gerektiği unutulmamalı.
Belirtiler
Birçok kadında hastalığın erken döneminde şikayetler olur. Menopoz sonrası dönemde vajinal kanama olarak tanımlanan postmenopozal kanama rahim kanserinin en sık belirtisidir. Postmenopozal dönemdeki kanama herhangi bir miktarda olabilir. Kanama doğal menopoz sürecinin herhangi bir zamanında meydana gelebilir. Meydana geliş zamanından veya miktarından bağımsız olarak, postmenopozal kanama hiçbir zaman normal bir olay gibi düşünülmemelidir. Menopoz öncesi dönem içinde, düzensiz veya yoğun adet kanamaları çoğunlukla kanser dışı nedenlerle açıklanmasına rağmen endometriyum kanserinin bir belirtisi olabilir. Endometriyum kanserinin daha nadir bulguları pelvik ağrı, şişkinlik ve kramptır. Sonuçta, rahim kanseri birçok vakada erken dönemde tespit edilir ve kesin tedavi imkânı sunar.
Tanı Yöntemleri nelerdir?
Öncelikle hastanın hikâyesi alınıyor ve fizik/pelvik muayenesi yapılıyor ve transvajinal USG uygulanıyor. Burada endometrium kalınlığı ve yapısı değerlendiriliyor. Daha sonra kesin tanı için yapılması gereken biyopsi; endometrial biyopsi şeklinde, anestezi gerektirmeden, ofis şartlarında yapılabiliyor.
Eğer yeterli doku alınamadıysa dilatasyon ve küretaj uygulanıyor. Ancak bu müdahale için ameliyathane şartları gerekebiliyor. Bu yöntemde; bütün endometrial tabakadan kazınarak örnek alınıyor ve patolojik incelemeye gönderiliyor.
Kesin tanı, bu dokuların mikroskop altında incelenmesi sonrası konuyor. Kanser tanısı konan hastaların yönlendirildiği uzman, jinekolojik onkolog oluyor. Daha sonra gerekirse, hastalığın yayılımının değerlendirilmesi için ileri tetkikler istenebiliyor.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Endometriyum kanseri tedavi seçenekleri, cerrahi, kemoterapi, Radyoterapi, hormonal tedavi veya bunların kombinasyonlarını içerir. Kesin tedavi önerisi birçok faktöre bağlıdır. Bu önerilerden en önemlileri, kanserin evresi, kadının sağlığı, gelecekte çocuk isteyip istemediğidir.
Cerrahi tedavi
Cerrahi, endometriyum kanserinin en sık tedavi şeklidir. Cerrahi, hem rahim kanserini ortadan kaldırır hem de evreyi belirler. Hastalar laparoskopik (kapalı) yöntemle ameliyat olabilir.
Son olarak rahim kanseri erken teşhis edilebilir ve erken teşhis hayat kurtarır.