Kitaplardan, toplumsal medya platformlarından ve daha birçok yerden iç sesimizi dinlemeye yönelik binlerce kelam okuyup duyuyoruz. Her birimizin iki iç sesi var. Biri olumlu, yararlı ve onaylayan bir iç ses oburu olumsuz ve yıkıcı bir iç ses. Olumlu dediğimiz iç sesimiz gerçek benliğimizi yani istek ve gayelerimizi temsil eder lakin olumsuz olarak nitelendirdiğimiz iç sesimiz benlik aksisi iç sesimiz yani eleştirel iç sesimizdir.
Hayatta her şeyin fazlası ziyanlı olduğu üzere eleştirel iç sesimize fazla kulak asmak bizim potansiyelimizi sınırlayabiliyor. Bu yüzden, eleştirel iç sesimizle diyaloğumuzu denetim altında tutmamız gerekiyor. Eleştirel iç sesimizi denetim altında tutabildiğimizde bizi güçlendirmeye yönelik bir yararını görebiliriz.
Gerçek benliğimizin eleştirel iç sesimize galip gelebilmesi için iç sesimizin nasıl çalıştığını çok âlâ anlamamız gerekiyor. Doğduğumuz andan itibaren etrafımızda maruz kaldığımız tavırlar, inançlar ve davranışlar bugün kendimizi ve diğerlerini nasıl gördüğümüzü etkiledi. Bize gösterilen sevgi, kabul yahut şefkat gerçek benliğimizi ve dünyada kim olduğumuz hakkında sahip olduğumuz olumlu hisleri besledi ancak katlandığımız eleştirel tavırlar ve olumsuz tecrübeler eleştirel iç sesimizi oluşturdu.
Ebeveynlerimizden öğrendiğimiz ve onlarla birlikte deneyim ettiğimiz hiçbir şeyi olduğu üzere kabul etmek zorunda değiliz. Bizler ebeveynlerimizden farklı bireyleriz. Münasebetiyle, inançlarımızda ve fikirlerimizde farklılaşabiliriz. Bu noktada, eleştirel iç sesimizin algılarımızı, hislerimizi ve aksiyonlarımızı epeyce ziyanlı bir biçimde şekillendirdiğinin fark etmek düzgün bir birinci adım olabilir. Zira farkında olmadan birden fazla vakit eleştirel iç sesimizi dinliyoruz.
“Çok şişman/çirkin/aptal görünüyorsun.”
“Sen bu talihle zati başaramazsın.”
“Sen bu işi beceremezsin.”
Bu cümleler size tanıdık geldi mi? Eleştirel iç sesimiz bizlere tam da üsttekiler üzere cümleler kuruyor.
İkinci olarak “en iyi” diyebileceğiniz tecrübelerinizi hatırlayın. İşler şu anda sizin istediğiniz üzere gitmiyor olabilir lakin bu her vakit bu türlü midir? Bu türlü durumlarla karşı karşıya kaldığımızda çok genelleme eğiliminde oluyoruz. Şu ana kadar olan tüm tecrübeleri düşünün. Sahiden başarısız mısınız? Hayatınızda başarılarınız oldu mu? Negatife takılıp kalmak, tabakta çürümüş bir çileğe denk gelip bütün çilekler çürük deyip tümünü çöpe atmaya benzeri.
Ve kendinize en güzel arkadaşınıza davrandığınız üzere davranın. En âlâ arkadaşınız başarısızlıklarından ötürü size içini dökmeye gelse, o kişinin büyük resmi görmesine yardım eder miydiniz? Arkadaşınızın değerlendirmesine katılıyor musunuz yoksa daha farklı ve gerçekçi bir alternatif mi sunuyorsunuz? Şayet öyleyse, neden kendimize arkadaşlarımıza davrandığımızdan daha makûs davranıyoruz? Siz de kendinize arkadaşınıza davrandığınız üzere gerçekçi, olumlu, şefkatli, objektif ve yanlışlara açık davranmaya çalışırsanız farkı göreceksiniz.
Hedefi sizi aşağı çekmek olan eleştirel iç sesiniz, sizin potansiyelinizi sınırlamaya yönelik eski, tanıdık bir öğrenmeye geri götürmeye çalışıyor. Eleştirel iç sesinizin hayatınıza yaptığı negatif rehberliğin farkına vardığınızda, ziyanlı tavsiyelerine nazaran hareket etmemek için şuurlu bir uğraş ile eleştirel iç sesinizi denetim altına aldığınızda hayat kalitenizin yükseldiğini görebileceksiniz.
Hayatta her şeyin fazlası ziyanlı olduğu üzere eleştirel iç sesimize fazla kulak asmak bizim potansiyelimizi sınırlayabiliyor. Bu yüzden, eleştirel iç sesimizle diyaloğumuzu denetim altında tutmamız gerekiyor. Eleştirel iç sesimizi denetim altında tutabildiğimizde bizi güçlendirmeye yönelik bir yararını görebiliriz.
Gerçek benliğimizin eleştirel iç sesimize galip gelebilmesi için iç sesimizin nasıl çalıştığını çok âlâ anlamamız gerekiyor. Doğduğumuz andan itibaren etrafımızda maruz kaldığımız tavırlar, inançlar ve davranışlar bugün kendimizi ve diğerlerini nasıl gördüğümüzü etkiledi. Bize gösterilen sevgi, kabul yahut şefkat gerçek benliğimizi ve dünyada kim olduğumuz hakkında sahip olduğumuz olumlu hisleri besledi ancak katlandığımız eleştirel tavırlar ve olumsuz tecrübeler eleştirel iç sesimizi oluşturdu.
Ebeveynlerimizden öğrendiğimiz ve onlarla birlikte deneyim ettiğimiz hiçbir şeyi olduğu üzere kabul etmek zorunda değiliz. Bizler ebeveynlerimizden farklı bireyleriz. Münasebetiyle, inançlarımızda ve fikirlerimizde farklılaşabiliriz. Bu noktada, eleştirel iç sesimizin algılarımızı, hislerimizi ve aksiyonlarımızı epeyce ziyanlı bir biçimde şekillendirdiğinin fark etmek düzgün bir birinci adım olabilir. Zira farkında olmadan birden fazla vakit eleştirel iç sesimizi dinliyoruz.
“Çok şişman/çirkin/aptal görünüyorsun.”
“Sen bu talihle zati başaramazsın.”
“Sen bu işi beceremezsin.”
Bu cümleler size tanıdık geldi mi? Eleştirel iç sesimiz bizlere tam da üsttekiler üzere cümleler kuruyor.
İkinci olarak “en iyi” diyebileceğiniz tecrübelerinizi hatırlayın. İşler şu anda sizin istediğiniz üzere gitmiyor olabilir lakin bu her vakit bu türlü midir? Bu türlü durumlarla karşı karşıya kaldığımızda çok genelleme eğiliminde oluyoruz. Şu ana kadar olan tüm tecrübeleri düşünün. Sahiden başarısız mısınız? Hayatınızda başarılarınız oldu mu? Negatife takılıp kalmak, tabakta çürümüş bir çileğe denk gelip bütün çilekler çürük deyip tümünü çöpe atmaya benzeri.
Ve kendinize en güzel arkadaşınıza davrandığınız üzere davranın. En âlâ arkadaşınız başarısızlıklarından ötürü size içini dökmeye gelse, o kişinin büyük resmi görmesine yardım eder miydiniz? Arkadaşınızın değerlendirmesine katılıyor musunuz yoksa daha farklı ve gerçekçi bir alternatif mi sunuyorsunuz? Şayet öyleyse, neden kendimize arkadaşlarımıza davrandığımızdan daha makûs davranıyoruz? Siz de kendinize arkadaşınıza davrandığınız üzere gerçekçi, olumlu, şefkatli, objektif ve yanlışlara açık davranmaya çalışırsanız farkı göreceksiniz.
Hedefi sizi aşağı çekmek olan eleştirel iç sesiniz, sizin potansiyelinizi sınırlamaya yönelik eski, tanıdık bir öğrenmeye geri götürmeye çalışıyor. Eleştirel iç sesinizin hayatınıza yaptığı negatif rehberliğin farkına vardığınızda, ziyanlı tavsiyelerine nazaran hareket etmemek için şuurlu bir uğraş ile eleştirel iç sesinizi denetim altına aldığınızda hayat kalitenizin yükseldiğini görebileceksiniz.