Aşırı verici, koruyucu ve aşırı disiplinsiz tutum : Bu tutumda sevgi ve
disiplinsizlik iki aşırı uçtadır. Çocuktan az şey beklenir ve disiplin
uygulanmaz, çocuk ne kadar büyürse büyüsün aile ona ilk yıllarda
olduğu gibi daima vermeye ve korumaya eğilimlidir. Bu tarz yetişen
çocuk sorumluluk almakta güçlük yaşar. Sınırlarını bilmekte zorlanabilir
ve özgüven sorunu yaşayabilir. Aşırı koruyuculuğun bir sonucu da aşırı
hoşgörü ve şımartma olabilir ve bu kez çocuk, anne babasını
yönetmeye başlar. Bu çocuklar şımarık, bencil, başkalarına hak tanımaz
olur ve sonu gelmez isteklerle çevrelerini bıktırırlar.
İlgisiz ve aşırı disiplinsiz tutum : Bu tutum içerisinde çocuk yeterli sevgi
ve bakım görmez ve hazır olmadığı çağlarda bağımsızlığa zorlanır. Bu
tutuma reddedici tutum da denebilir. Çocuk kendisini değerli görme
duygusundan yoksun kalır. Bu tutum içindeki çocuklar duygularını
açıklamakta zorlanırlar.
Aşırı verici, koruyucu ve aşırı disiplinli, denetimli tutum: Sevgi aşırı verici
ve koruyucu bir davranışla sunulur. Ancak çocuğa bir bebek gibi
bakıldığı halde kendisinden beklenenler çoktur. Bu beklentiler sevgi ile
beraber sunulduğunda çocuklar tarafından kolay benimsenir ve benliğe
sindirilir. Bu tarz tutum içindeki çocuk kendisine aşırı kontrol koyar ve
başkalarını anlamakta zorlanabilir. Çocuk kurallara uyan, dikkatli
olabilir. Ama çekingen, kendi kararlarını veremeyen bir kişiliğe girebilir.
Dengesiz ve kararsız tutum: Çocuğa davranışları karşısında bazen
“Evet” bazen de “Hayır” denmesi çocuğun doğru ile yanlışı
ayıramamasına neden olur. Çocuk kararsız ve tutarsız davranışlar
karşısında nasıl davranacağını bilemez . Çünkü bu durumdaki davranış,
diğer bir durumda kabul edilemez bir davranış olmuştur. Çocuk bu
durumda iç çatışmalar ve huzursuzluklar yaşayacaktır. Bu tutum
karşısında tutarsız ve dengesiz davranışlar göstermeye başlayacaktır.
Anne – babanın tutumları arasında tutarsızlık : Bu tutumda, bir çocuğa
annenin ayrı, babanın ayrı bir tutum izlemesi söz konusudur. Çocuğa
konulan sınırların sürdürülebilmesi için anne-babanın davranışlarında
tutarlı olması gerekir.
Çocuğun benlik kavramı, kendi için önem taşıyan büyüklerin ona gösterdikleri
tutumların bir yansıması olduğundan ana babadan gelen olumsuz tutumlar,
çocuğun kendini değersiz bulmasıyla sonuçlanabilir. İstenen davranışları
yaptığında ödüllendirilmeyen ve desteklenmeye çocuk onaylanan ve
onaylanmayan davranışlarının ayrımını yapmada giderek güçlük çeker.
Bütün bu tutumların yanı sıra çocuğun sağlıklı kişilik gelişimini sağlayan bir
tutum daha vardır:
Güven Verici, Hoşgörülü – Demokratik Aile Tutumu:
Çocuğa karşılıksız sevgi verilmesi esastır. Demokratik anne-baba çocuğa
insan olarak saygı gösterir. Her çocuğun kendine haz özellikleri olduğunu
kabul eder, abla, abi, kardeş karşılaştırması yapmaz. Çocuğun yeteneklerini
en iyi düzeyde açığa çıkarmasına, kendini gerçekleştirmesine izin verir. Katı
kurallar yerine prensipler getirir, bu prensiplerin nedenini açıklar. Çocuğun
özdisiplin geliştirmesini hedefler. Girişimci, sorumluluk alan çocuk yetişmesini
sağlar.
Çocuğa sınırlar öğretilir ve bu sınırlar içinde özgür ve söz sahibi olması
hedeflenir. Çeşitli konularda karar alınırken çocuğun da fikri alınır.
Demokratik anne-baba tutumunda eşler arası uyum söz konusudur. Ortak tavır
sergilenir. Böyle bir ortamda yetişen çocuklar bağımsız, kendine güvenen,
benlik saygısı yüksek, sorumluluk sahibi bireyler olarak yetişirler.
Her anne babanın bilerek ya da bilmeyerek çocuklarına karşı tutumu değişik
olabilmektedir. Bazı çocuklar daha çok sevilmekte, bazılarına baskı
yapılmakta, bazıları ise sevilmeyen istenmeyen çocuklar olarak görülmektedir.
Bütün bu tutumlar çocuğun hem kişiliğinin hem de sosyal gelişiminin değişik
biçimler kazanmasına neden olmaktadır.
Sizler ebeveyn olarak ; işbirliğine yatkın, çalışmaktan zevk alan, kendini ve
diğer insanları seven, yaratıcı, vicdan sahibi bireylerin yetişmesi için, sevecen
ve dengeli bir ortamda, sorumlulukların paylaşıldığı, hoşgörünün hakim
olduğu, demokratik bir tutumla, duyarlı, dengeli ve sağlıklı çocuklar
yetiştirebilirsiniz.
disiplinsizlik iki aşırı uçtadır. Çocuktan az şey beklenir ve disiplin
uygulanmaz, çocuk ne kadar büyürse büyüsün aile ona ilk yıllarda
olduğu gibi daima vermeye ve korumaya eğilimlidir. Bu tarz yetişen
çocuk sorumluluk almakta güçlük yaşar. Sınırlarını bilmekte zorlanabilir
ve özgüven sorunu yaşayabilir. Aşırı koruyuculuğun bir sonucu da aşırı
hoşgörü ve şımartma olabilir ve bu kez çocuk, anne babasını
yönetmeye başlar. Bu çocuklar şımarık, bencil, başkalarına hak tanımaz
olur ve sonu gelmez isteklerle çevrelerini bıktırırlar.
İlgisiz ve aşırı disiplinsiz tutum : Bu tutum içerisinde çocuk yeterli sevgi
ve bakım görmez ve hazır olmadığı çağlarda bağımsızlığa zorlanır. Bu
tutuma reddedici tutum da denebilir. Çocuk kendisini değerli görme
duygusundan yoksun kalır. Bu tutum içindeki çocuklar duygularını
açıklamakta zorlanırlar.
Aşırı verici, koruyucu ve aşırı disiplinli, denetimli tutum: Sevgi aşırı verici
ve koruyucu bir davranışla sunulur. Ancak çocuğa bir bebek gibi
bakıldığı halde kendisinden beklenenler çoktur. Bu beklentiler sevgi ile
beraber sunulduğunda çocuklar tarafından kolay benimsenir ve benliğe
sindirilir. Bu tarz tutum içindeki çocuk kendisine aşırı kontrol koyar ve
başkalarını anlamakta zorlanabilir. Çocuk kurallara uyan, dikkatli
olabilir. Ama çekingen, kendi kararlarını veremeyen bir kişiliğe girebilir.
Dengesiz ve kararsız tutum: Çocuğa davranışları karşısında bazen
“Evet” bazen de “Hayır” denmesi çocuğun doğru ile yanlışı
ayıramamasına neden olur. Çocuk kararsız ve tutarsız davranışlar
karşısında nasıl davranacağını bilemez . Çünkü bu durumdaki davranış,
diğer bir durumda kabul edilemez bir davranış olmuştur. Çocuk bu
durumda iç çatışmalar ve huzursuzluklar yaşayacaktır. Bu tutum
karşısında tutarsız ve dengesiz davranışlar göstermeye başlayacaktır.
Anne – babanın tutumları arasında tutarsızlık : Bu tutumda, bir çocuğa
annenin ayrı, babanın ayrı bir tutum izlemesi söz konusudur. Çocuğa
konulan sınırların sürdürülebilmesi için anne-babanın davranışlarında
tutarlı olması gerekir.
Çocuğun benlik kavramı, kendi için önem taşıyan büyüklerin ona gösterdikleri
tutumların bir yansıması olduğundan ana babadan gelen olumsuz tutumlar,
çocuğun kendini değersiz bulmasıyla sonuçlanabilir. İstenen davranışları
yaptığında ödüllendirilmeyen ve desteklenmeye çocuk onaylanan ve
onaylanmayan davranışlarının ayrımını yapmada giderek güçlük çeker.
Bütün bu tutumların yanı sıra çocuğun sağlıklı kişilik gelişimini sağlayan bir
tutum daha vardır:
Güven Verici, Hoşgörülü – Demokratik Aile Tutumu:
Çocuğa karşılıksız sevgi verilmesi esastır. Demokratik anne-baba çocuğa
insan olarak saygı gösterir. Her çocuğun kendine haz özellikleri olduğunu
kabul eder, abla, abi, kardeş karşılaştırması yapmaz. Çocuğun yeteneklerini
en iyi düzeyde açığa çıkarmasına, kendini gerçekleştirmesine izin verir. Katı
kurallar yerine prensipler getirir, bu prensiplerin nedenini açıklar. Çocuğun
özdisiplin geliştirmesini hedefler. Girişimci, sorumluluk alan çocuk yetişmesini
sağlar.
Çocuğa sınırlar öğretilir ve bu sınırlar içinde özgür ve söz sahibi olması
hedeflenir. Çeşitli konularda karar alınırken çocuğun da fikri alınır.
Demokratik anne-baba tutumunda eşler arası uyum söz konusudur. Ortak tavır
sergilenir. Böyle bir ortamda yetişen çocuklar bağımsız, kendine güvenen,
benlik saygısı yüksek, sorumluluk sahibi bireyler olarak yetişirler.
Her anne babanın bilerek ya da bilmeyerek çocuklarına karşı tutumu değişik
olabilmektedir. Bazı çocuklar daha çok sevilmekte, bazılarına baskı
yapılmakta, bazıları ise sevilmeyen istenmeyen çocuklar olarak görülmektedir.
Bütün bu tutumlar çocuğun hem kişiliğinin hem de sosyal gelişiminin değişik
biçimler kazanmasına neden olmaktadır.
Sizler ebeveyn olarak ; işbirliğine yatkın, çalışmaktan zevk alan, kendini ve
diğer insanları seven, yaratıcı, vicdan sahibi bireylerin yetişmesi için, sevecen
ve dengeli bir ortamda, sorumlulukların paylaşıldığı, hoşgörünün hakim
olduğu, demokratik bir tutumla, duyarlı, dengeli ve sağlıklı çocuklar
yetiştirebilirsiniz.