Ortalama hayat vadesi eski Roma’da 22 yıl, 1980’lerde 76 yıl iken günümüzde 85 yıla çıkmıştır. Uzayan bu hayat müddeti bireylerin toplulukta verimli olarak geçirdiği devranı artırmaktadır.
Deri yaşlanması nedir? Yaşlanmada tesirli olan faktörler nelerdir?
Yaşlanma, genler yani ırsi özellikler, muhit ve ömür biçimleri ile her beşerde farklı gelişen bir süreçtir. Derimiz de tüm organlar üzere yaşlanır. Tek fark herkesin bu süreci görmesidir. Deri vücudumuzun en büyük organı ve dışa açılan penceresi, tıpkı vakitte vücut sıhhatimizin en büyük göstergesidir.
Deri yaşlanması ile cildin hücre sayısı, hacim ve fonksiyonlarının azalır. , Bu durum herkeste farklı süratte ortaya çıkar. Deri yaşlanması karmaşık, geri dönüşü olmayan biyolojik ve kimyasal bir durumdur. Birçok faktör rol oynar.. Deri yaşlanması ikiye ayrılabilir. Bir tanesi vakte bağımlı olarak artan iç yaşlanma başkası de dış etkenlere bağlı yaşlanma (fotoyaşlanma) dır. Bu süreçle hücre yenilenmesi, esirgeyici fonksiyonları, yağ üretimi, d-vitamini üretimi, saç ve tırnak büyümesi yavaşlar. Yaşlanmanın en erken belirtileri deride kendini gösterir ve yaş öngörmede birinci başvurduğumuz gözlem alanıdır.
Kronolojik yani iç yaşlanmada deri incelir, esneklik azalır, ince kırışıklıklar oluşur ve tabir derinleşir. Bu cins deri yaşlanması tüm yaşlanmanın %20’sini oluşturur ve kaçınılmazdır.
Dış etkenlere bağlı yani fotoyaşlanma ise deri yaşlanmasının %80’ini oluşturur. Bu cins yaşlanmayı tedbire ve değiştirme talihi vardır. Çevresel faktörlerin en kıymetlisi güneştir. Güneşe maruziyetin %50-75’i hayatın birinci 20 yılında özgür radikal ismi verilen unsurların oluşumuyla ortaya çıkar.
Cilt yaşlanmasını önleyici ya düzeltici cerrahi dışı yaklaşımlarda kullanılan yollar nelerdir?
Kremler
Botox
Dolgu hususları
Kimyasal peeling (cilt soyulması)
Lazer pratikleri
Kremler:
Güneş, deride renk değişiklikleri, kalınlaşma ve incelmeler, pürüzler, damar genişlemeleri, sarkma ve kabalaşma, kırışıklıklar ve deri kanseri oluşumuna neden olur.
Östrojen derinin gençliğinin korunmasında anahtar rol oynar. Östrojenin azalmasıyla deri incelir, esnekliği azalır, sarkma ve kırışıklıklar artar. Tüm bu değişiklikler deride kollajen denen protein yapıda bir hususun azalmasına bağlıdır. Derideki en sarih kayıp menopozun birinci 2 yılında ortaya çıkar ve menopozun beşinci yılında kollajenin %30’unun azalmasıyla devam eder. Güneş, sigara, gerilim, uyku nizamı bozukluğu, alkol tasarrufu, ehliyetsiz beslenme, kilo değişiklikleri, yerçekimi, mimikler kalıtımla birlikte deri yaşlanmasını etkileyen en kıymetli faktörlerdir. Bu durumda güneşten korunma deri yaşlanmasının önlenmesinde en değerli ve en ucuz “anti-aging” formülüdür.
Güneş Koruyucuların çeşitleri ve tesirleri nedir?
Güneşin deri üzerindeki olumsuz tesirleri güneşe maruz kalma müddeti ile cilt rengi ve tipine bağlıdır.
Güneş koruyucular “kimyasal filtreler” ve “fiziksel örtücüler” olmak üzere iki tiptir. Fizikî örtücüler cilt üzerine uygulandığında ekseriyetle görülür bir tabaka oluştururlar. Bunlar güneş ışınlarını yansıtarak tesir gösterirler. Bebeklerde ve erişkinlerde yüz kesiminin korunması için tutarlıdırlar. Kimyasal filtreler ise güneş ışınlarını absorbe ederek (emerek) alta ulaşmasını engellerler. Bu tıp koruyucular vücut cildinin korunması için tutarlıdırlar. Koruyucuların üzerinde SPF (Sun Protecting Factor) yahut GKF (Güneşten Korunma Faktörü) olarak belirtilen sayılar güneşte kalma vadesini ne kadar artırdığını belirtir.
SPF 15 güneşten %92, SPF 30 %94, SPF 50 %97 korur. Yani güneşten korunmak için çok yüksek korunma faktörleri gerekmemektedir. Fakat bu muhafaza için kremlerin münâsib koşullarda kullanılması gerekmektedir.
Bu kremler yahut losyonlar güneşe çıkmadan en az 20 dakika evvel sürülmeli ve kâfi ölçüde kullanılmalıdır. Gerçek manada tesirli olmaları için 2 mg/cm2 uygulanmalı (tüm vücut için 30 ml), 2 saat arayla tekrarlanmalıdır.
Antioksidan nedir? Deri yaşlanması tedavisindeki kıymeti nedir?
Antioksidanlar vücuda zararlı olan muaf radikallerin zararlı tesirlerini yok eden hususlardır. Bağımsız radikaller, vücudumuzda olağan yaşamsal faaliyetlerinin devamını sağlayan biyolojik vakalar esnasında, ya da sigara, hava kirliliği ve güneş üzere çevresel faktörlerin tesiriyle oluşan ve vücut hücrelerine zarar veren unsurların umum ismidir. Hücrelerin yapısını bozar birçok vücut sistemi üzerinde ve bu arada cilt yapısı üzerinde olumsuz tesir yaparlar. Antioksidanlar hür radikallerin zararlı tesirlerini yok ederler. Vücut tarafından üretilebilir ya da dışarıdan alınabilirler. Yaş ilerledikçe antioksidan üretimi azalır ve vücudun hür radikalleri yok etme yeteneği de etkilenir.
Özgür radikaller derinin yaşlanmasında değerli rol oynarken antioksidanlar özgür radikallerin saldırısını önlerler.
Cilt üzerinde tesirli antioksidanları şöyle sıralayabiliriz:
Retinoidler: A-vitamini türevleridir. Deri yüzeyini düzeltir, ince kırışıklıkları açar, kahverengi lekeleri açar ve cildi dolgunlaştırır. Tesirli olabilmeleri için en az 10-15 ay kullanılmalıdırlar. Hem iç hem de dış faktörlere bağlı deri yaşlanmasında tesirlidir.
E-vitamini (alfa tokoferol)’nin tesiri tartışmalıdır.
C-vitamini kollajen hasarını onarır ve cildin rengini açar.
Alfa lipoik asit ve koenzim Q10’in tesirleri ispatlanmamıştır.
Yeşil çay büyüme faktörleri içerir ve hücre yenilenmesini artırır.
Gingkobiloba, ginseng, aloevera, deniz yosunu, üzüm çekirdeği, buğday proteini, soya proteini, çinko ve selenyumun deri yaşlanması üzerine ispatlanmış olumlu tesirleri bulunmamaktadır.
Botox Nedir?
Botox Clostridium botulinum isimli bakterinin salgıladığı bir toksin yani bir çeşit zehirdir. Botulinum toxin-A (BTX-A) birinci sefer 1928’de Herman Sommer tarafından ayrıştırılmıştır. 1944’de Dr. Edward Schantz ve arkadaşları tarafından saflaştırma çalışmalarına başlanmış, 1946’da kristal formu elde edilmiştir.
1949’da Dr. Vermon Brook tarafından toksinin hareketle ilgili had uçlarını bloke ettiğinin keşfedilmesi tıpta tasarrufunun temelini oluşturur.
Birinci sefer 1978’de şaşılık tedavisinde kullanılmaya başlanan BTX-A’nın kırışıklıklarda tasarrufu tesadüfen keşfedilmiştir. 1987’de oftalmolog (göz doktoru) Jean Carruthers tedavi uyguladığı hastasında kaş çatma çizgilerinin düzeldiğini gözlemlemiş ve bu gözlemini dermatolog olan eşi Alastair Carruthers ile paylaşmıştır.
1990 yılından beri BTX-A, şaşılık, kekemelik, migren, yutma güçlükleri üzere kasların gevşeyememesine bağlı yaklaşık 200 illetin tedavisi yanında kas kasılmasıyla olan kırışıklıkların ve haddinden fazla terlemenin tedavisinde de muvaffakiyetle kullanılmaktadır.
Kırışıklıkların giderilmesinde Botox’un rolü nedir?
Günümüzde giderek artan ömür beklentisi ve uzayan hayat müddeti bireylerin toplulukta verimli olarak geçirdiği vadeyi artırmaktadır. Profesyonel ve toplumsal yaşantıdaki canlı geçen vadenin uzaması kişilerin daha zinde, sağlıklı ve genç görünmek ve hissetmek istekleri üzerinde tesirli olmaktadır. Bu beklenti, yazılı ve görsel medyanın tesiri ile önemli olarak artış göstermektedir.
Doğumla birlikte başlayan yaşlanma ve yıpranma sürecini en çok yansıtan yer ise yüzümüzdür. Yüz yeri gençleştirme süreçlerinin odağını oluşturur. Yüz gençleştirme emeliyle tanımlanan ameliyatlar giderek artan sayıda pratik bulmakla birlikte düzgünleşme süreci gerektirmeleri, artta bıraktıkları izler ve taşıdıkları istenmeyen riskler nedeniyle çekinilen teşebbüslerdir.
Bu nedenle gerek yüz gençleştirme gerekse yüze ilişkin özelliklerin değiştirilmesi gayesiyle uygulanan olağan teşebbüslerin popülaritesi süratle artmaktadır. Birinci kullanılmaya başlandığı yıllardan bu yana tüm yerkürede en çokça uygulanan prosedür BTX-A enjeksiyonlarıdır.
Kemik, kas, yağ ve deri dokusunda meydana gelen değişiklikler yaşlanma süreci olarak önümüze çıkmakta ve bulgu olarak da kırışıklıklar meydana getirmektedir. Yüzde meydana gelen kırışıklıklar ikiye ayrılır: Dinamik ve Statik Kırışıklıklar.
Dinamik Kırışıklıklar: Bu tip kırışıklıklar yüzdeki mimik kaslarının kasılması sonucu ortaya çıkarlar ve 20’li yaşlardan itibaren giderek artış gösterirler. Bunların oluşumu kişinin mimik yapma özelliklerine bağlı olarak artış gösterir ve devir içinde yarattıkları kalıcı değişiklikler ile statik kırışıklıklara döner.
Dinamik kırışıklıkların en sarih olanları alındaki yatay çizgiler, kaş arasındaki çatma çizgileri ve göz kenarlarında oluşan kaz ayaklarıdır.
Dinamik kırışıklıklardan kas aktivitesi sorumlu olduğu için BTX üzere kas hareketlerini değiştiren yahut durduran teknikler bu tip kırışıklıkların tedavisinde başarılıdır.
Statik Kırışıklıklar: Bunlar yüz istirahat halinde iken de görülen kırışıklıklardır. Yerleşim alanına nazaran mimikler ile daha da besbelli hale gelebilirler. Ağız etrafındaki gülme çizgileri ve alt göz kapağındaki gözyaşı oluğu olarak bilinen kırışıklıklar statik kırışıklıkların başında gelir. Statik kırışıklıkların düzeltilmesinde BTX tek başına yerinde olmaz. Yumuşak doku dolguları yahut cerrahi yollar tercih edilir.
Botox tesirini nasıl gösterir ve ne kadar sürer?
Botox had uçlarından bir unsurun salınımını durdurarak o haddin etkilediği kasın hareketini durdurur. Bu tesir tatbikten 2 gün sonra yavaş yavaş başlar, 2. haftada tam gelişir ve 3 ay devam eder. 3. aydan sonra salınımı durdurulan unsur tekrar salınmaya başlar ve 6. ayda külliyen başa döner.
Yekun tatbik sayısı arttıkça klinik tesir vadesi uzar. Göz muhitindeki tesir çoklukla gayrı ortamlara nazaran daha kısadır.
BTX enjeksiyonuna birinci başlandığında ardarda 3 ayda bir 3 defa pratik yapıldıktan sonra, ekseriyetle daha sonra 6 ayda bir tatbik ile istenen kozmetik tesir devam ettirilebilmektedir.
Botoxu kimler uygulamalıdır?
Mütenasip enjeksiyon tekniği ve muvaffakiyet, tatbik yerlerindeki kas yapılarının anatomik durumlarının ve özelliklerinin âlâ bilinmesine bağlıdır. Tatbik yeri anatomisi kesinlikle uygulayıcı tabip tarafından detaylı olarak bilinmelidir, aksi takdirde dilek edilmeyen komplikasyonlar ile karşılaşılabilir.
Enjeksiyon noktalarının belirlenmesinde ana hatlar makul olmakla birlikte kişisel değişiklikler her hastanın detaylı olarak tahlil edilecek şahsî kas ölçüsü, aktivitesi ve konumuna nazaran karar verilmesini gerektirir. Uygulayan kişinin bu mevzudaki deneyim müddeti de becerisini artıracaktır.
Enjeksiyon öncesinde uygulanacak meydanın temizlenmesi, soğuk uygulanması enfeksiyon, morarma ve ağrı üzere yan tesirlerin azalmasını sağlar.
Botox kimlere uygulanmaz?
Botox preparatının rastgele bir bileşenine allerjisi olanlar
Kas marazı olanlar
Gebelik ve emzirme periyodunda
Kanama bozuklukları olanlar
Enjeksiyon alanında enfeksiyon-iltihabi durum bulunanlar
Birtakım ilaçları kullananlarda: Aminoglikozid, siklosporin, D-penisilamin, kas gevşetici, kinin ve kalsiyum kanal blokerleri, magnezyum sülfat ve linkosamid kullananlarda katiyetle kullanılmamalıdır.
Başkaca iş hayatında yüz mimikleri kullanmaya muhtaçlığı olanlar (örn. aktör ve aktrisler, politikacılar) botox pratiklerinden kaçınmalıdırlar.
Botox tatbikinden sonra nelere dikkat edilmelidir?
Uygulamayı takiben 2 saat boyunca nahiyeye su, makyaj, krem uygulanmamalıdır. Uygulamayı takiben 4 saat vade ile yatay durum, 24 saat içinde uçak yolculuğu önerilmemektedir.
Pratikten sonra, uygulanan kasların 2 saat vade ile çalıştırılması tesirin erken başlamasını sağlamaktadır.
Botox pratiğine bağlı gelişebilecek istenmeyen tesirler nelerdir?
Botox pratiği işini bilen bilirkişi bir doktor tarafından yapıldığında epeyce inançlı bir profil sergilemektedir.
Kozmetik pratiklerde medikal yani tıbbi tedavi pratiklerine nazaran çok daha düşük dozlar kullanıldığı için yan tesirler de daha azdır: Baş ağrısı, grip gibisi bulgular, alerjik reaksiyon, kaş asimetrisi, çift görme, göz kapağında düşme, asimetrik gülüş, kuru göz, ağrı, morarma nispeten seyrek görülen ve tatbik günahlarına bağlı komplikasyonlardır.
Dolgu Unsurları nedir? Tatbikleri nasıl yapılır?
Dolgu hususları deri altında yaşlanma yahut marazlarla ortaya çıkan hacim kayıpları, derin ve yüzeyel kırışıklıkların tedavisi için kullanılan ve deri altına enjekte edilerek kaybolan hacmin yine kazanılmasını sağlayan hususlardır.
Uzun yıllardan beri araştırmacılar ve klinisyenler ülkü yumuşak doku dolgu hususunu geliştirmek için çalışmalar yapmaktadır. Birinci dolgu unsuru pratiği 100 yıldan daha eskilere dayanmaktadır. Birinci kere dolgu hususu olarak parafin enjeksiyonları yapılmış lakin oluşan istenmeyen yan tesirler yani komplikasyonlar nedeniyle sonuç başarısız olmuştur. 1893 yılında birinci sefer kişinin kendisinden alınan yağ dolgu emeliyle (otolog yağ transferi) kullanılmıştır. İlerleyen yıllarda likit silikon üzere sentetik dolgu hususları denenmiş lakin tekrar oluşan istenmeyen yan tesirler nedeniyle terk edilmiştir.
1970’lerin başında enjektabl kollajen ile ilgili birinci çalışmalar başlamış, 1984’te kollajen bir dolgu hususu olarak onay almıştır.
Uzun yıllardan beri geliştirilmiş olan bilhassa kalıcı dolgu hususlarında görülen doku reaksiyonları ve yan tesirler nedeniyle bu hususların uygulanması çabucak derhal tamamıyla terk edilmiştir.
Dolgu hususlarına artan büyük ilgi ve teknolojideki gelişmelere koşut olarak daha uzun kalıcılığı olan daha az reaksiyon oluşturan ve daha ziyade hacim oluşturan dolgu unsurlarının geliştirilmesinde son yıllarda büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.
Dolgu hususları kaç tiptedir?
Naturel dolgu unsurları (kollajen ve hyaluronik asit)
Otolog yağ
Likit dolgu unsurları (akrilamidler ve likit silikon)
Abzorbe olmayan mikrosferler (polimetilmetakrilat)
Partiküllü materyaller (kalsiyum hidroksilapatit)
Kalıcı implantlar (politetrafloroetilen)
Dolgu hususları içerisinde en yaygın olarak kullanılan ve en az komplikasyonu olanlardan birisi “Hyaluronik Asit” tir.
Hyaluronik Asit (HA)
Memleketimiz pazarında değişik isimlerle bulunan ve en yaygın olarak uygulanan dolgu hususudur. Hyaluronik asit genç ve elastik cilt altı matriksin (dokusunun) olağan yapısında bulunan bir husustur. Vücutta ortalama 200 mg/kg nispetinde bulunur. 70 kg’lık bir yetişkinin vücudunda ortalama 14 g HA bulunur. Vücutta bağ dokusu ve deride bulunur. Su tutma kapasitesi yüksek bir husustur ve hacim oluşturma, nemlendirme ve hücre çoğalması üzere değerli tesirleri vardır. Yaşlanma ile deri ve eklemlerde HA kaybı olmaktadır. Uzun yıllardır eklem içi enjeksiyonlarla eklem hastalıklarında kullanılmaktadır.
HA birinci olarak 1989 yılında hayvansal kaynaklı olarak üretilmiştir lakin yarılanma ömrünün 24 saatten az olduğu görülmüştür. Daha sonra bakteriyel kaynaklı üretimi yapılan HA’in çapraz bağlanma ile stabilize edilmesigerekmiştir. HA’in dolgu unsuru olarak değişik molekül büyüklüğünde preparatları üretilmiştir. Küçük molekül yüklü preparatlar, ince kırışıklıkların düzeltilmesi emeliyle yüzeyel olarak uygulanırken, orta ve büyük molekül yüklü olanlar daha derinlere uygulanarak derin kırışıklıkların doldurulmasında kullanılırlar.
Rekombinant DNA teknolojisiyle ( yani şahsi genetik prosedürler kullanılarak) üretilen HA içeren dolgular yumuşak dokuların her yüzeyine uygulanabilirler. İstenmeyen yan tesir nispeti çok düşüktür ve hiçbir toksik yani zararlı tesiri yoktur. Burun ve yanak kenarında oluşan oluklarda, ağız kenarı çöküntülerinde, kaş arası kırışıklıklarda, dudakların dolgunlaştırılmasında, akne skarları ve kesi izlerinin düzeltilmesinde muvaffakiyetle kullanılmaktadırlar. HA enjeksiyonları 6-9 ay müddet ile kalıcılığını devam ettirmektedir.
HA pratiği öncesi kremler ile anestezi kolaylıkla sağlanabilmektedir. Son yıllarda HA preparatlarının içerisine lokal anestezik eklenmesiyle enjeksiyon sırasındaki ağrı önlenebilmektedir.
Kimyasal Soyma (peeling) Süreci nedir?
Genler etraf koşulları ve hayat biçimlerinin kesişmesiyle deride ortaya çıkan leke ve ince çizgileri yok etmek ve daha genç göstermek için yapılan deriyi soyma süreci (peeling)’nin geçmişi eski Mısırda Kleopatra’ya kadar uzanmaktadır. Günümüzde ise kimyasal yollarla istenilen derinliğe kadar inilebilmektedir. Peelingler hanede hastanın kendi kendine uygulayabileceği kolay tiplerden önemli bir operasyon titizliğinde yapılan derin peelinglere kadar geniş bir yelpaze içinde bölge almaktadırlar.
Peeling yaptırmadan evvel bu mevzudaki temel kavramlar, peeling tipleri ve seçimi, olmasını hiç istek etmediğimiz yan tesirlerinin çok yeterli bilinmesi gerekmektedir.
Kimyasal soyma süreci (peeling) deri üzerine bir ya da birden çok kimyasal (asidik ve bazik) ajanın uygulanması sonucu derinin bir kısmı üzerinde denetimli bir hasar oluşturularak cildin daha genç ve daha sağlıklı bir görünüm kazanması sağlanır. Hedef, deri katmanlarında istenilen derinliğe kadar hasar oluşturmak ve onarım sırasında yara güzelleşmesinin avantajlarından yararlanılarak deri üzerindeki istenmeyen lekeler, oluşumlar ve ince kırışıklıkların tedavisini sağlamaktır. Yara güzelleşirken epidermal onarım ve yeni dermal bağ dokusunun oluşması ile deride daha genç bir görünüm oluşmaktadır.
Kimyasal peeling, peeling çözeltisinin hasar derinliğine nazaran; çok yüzeysel, yüzeysel, orta ve derin olarak sınıflandırılır.
Sürecin sonucu; farklı çözeltilerde farklı olmak üzere, kullanılan çözeltinin derişimine yani konsantrasyonuna, asitlik pahasına, ciltte kalma vadesine, tatbik tekniğine, uygulanan nahiyeye, kullanılan asidin uygulanan kat sayısına, cildin evvelce hazırlanmasına, cilt tipi üzere kimi faktörlere nazaran değişir.
Bir kimyasal çözelti, birebir konsantrasyonda farklı kimselerde, farklı koşullarda farklı derinliklerde peelinge neden olabilir. Süreç sırasında ve sonrasında hastanın armonisi, düzgünleşme süreci, komplikasyon gelişme nispeti ve sonuçları kimyasal peelingin derinliğine nazaran değişir.
Başarılı bir kimyasal peeling sürecinde; tutarlı hasta seçimi, peeling çözeltisinin özellikleri, tatbik tekniği, uygulayan doktorun deneyimi üzere pek çok faktörün tesiri vardır.
Ülkü sonuçlar için münâsib hasta seçimi değerlidir. Sürecin öncesi, hastaların umum sıhhat durumu, kullandığı ilaçlar, sigara tasarrufu, geçirilmiş kozmetik süreçler, herpes denen virüs infeksiyonları, keloid yani haddinden fazla kalınlaşmış yara izi oluşumu sorgulanmalıdır. Deri tipi (kronolojik (zamana bağlı) ve fotoyaşlanma açısından) değerlendirilmeli ve derecelendirilmelidir. Hastanın ömür üslubu ve beklentileri düzgün değerlendirilmeli; uygulanacak süreç, pratik sırasında oluşabilecek tüm olasılıklar, süreç sonrasında uyması gerekenler konusunda ayrıntılı olarak bilgilendirilmelidir.
Dermatolojide Lazer ve Işık Sistemleri
“Laser” sözü Light Amplification by the Stimulated Emission of Radiation (uyarılmış radyasyon ağırlaşması ile güçlendirilmiş ışık) tabirinin baş harflerinden oluşmaktadır. Uyarılmış ışığın emilimi teorisini birinci defa 1917 yılında Albert Einstein kuantum teorisinin bir modülü olarak ortaya koymuştur. Bu teoriden yaklaşık 40 yıl sonra bilim adamları bu görüş doğrultusunda lazeri geliştirmişlerdir.
Theodore Maiman, 1959 yılında birinci al renkli lazer olan ruby lazeri geliştirmiştir. Daha sonra 1961’de Johnson tarafından Nedymium : Yytrium-Aluminum-Garnet (Nd-YAG) lazer, 1962’de Bennet tarafından Argon lazer ve 1964’te Patel tarafından CO2 lazer geliştirilmiştir.
Lazer sisteminde ışık kaynağından çıkan ışın zahir bir kavitede-oyukta biriktirilip güçlendirilerek ayan bir noktaya yönlendirilir. Lazer ışığı tek istikametli tek fazlı, tek renkli dağılmaksızın birbirine koşut yol alan bir ışıktır.
Lazer ışığı dokuda seçici olarak emildiğinde ışının gücü ısıya dönüşür ve tesir sağlar.
Lazerin Dermatolojide Tasarruf Yerleri nelerdir?
Vasküler (damar kaynaklı) yapıların tedavisinde lazer: Bu tip lazerlerde maksat doku damar duvarıdır. Damar genişlemesi ve çoğalması sonucu ortaya çıkan, bazen doğumsal olan pembe-kırmızı-mor renkli lekelerin tedavisinde kullanılır. Argon lazer, argon kaynaklı ayarlanabilir lazer, bakır buharlı / bromid lazer, Nd:YAG lazer, KTP lazer, kripton lazer ve pulsed dye lazerler bu çeşit yapıların tedavisinde tesirlidir.
Pigmente (koyu kahve renkli) lekelerin tedavisinde lazer: Bu tip lazerlerde gaye doku deriye renk veren melanin unsurudur. KTP lazer, Q-anahtarlı alexandrite ve diod lazerler bu cins yapıların tedavisinde tesirlidir.
Dövme tedavisinde lazer: Mavi ve siyah renkli dövmelerde Q-anahtarlı ruby ve Q-anahtarlı Nd-YAG lazer; yeşil renkli dövmelerde Q-anahtarlı ruby ve Q-anahtarlı alexandrite lazer, al renkli dövmelerde KTP, pulsed dye lazer ve Nd:YAG lazer kullanılmaktadır.
Epilasyonda lazer: Bu süreçte gaye kıla renk veren melanin unsurudur. Kıl büyüme döngüsünün bir fazında muhite nazaran daha ziyade melanin içerir. Bu periyotta uygulanan lazer kılın yanmasını sağlar. Alexandrite, diod ve Nd:YAG lazerler ve IPL bu maksatla kullanılan esas lazerlerdir. Deri rengi, tipi ve kıl yapısına nazaran lazer seçilmelidir. Her birinin tesirli olduğu kıl tipi farklıdır.
Deri yenilemede lazer: Yaşlı cildin tedavisi temel olarak cildin dış 200 mm’lik kısmının tedavisini içerir. Bu gayeyle cildi soymak için ablatif CO2 ve Asker:YAG lazerler kullanılır. Cildin üst tabakaları uzaklaştırılarak derinin yine oluşmasını sağlamak yoluyla etkilidirler. Cilt soyulmadan kollajenaz ve fibroplazinin uyarıldığı pratiklerde Mid-IR Nd:YAG lazer, Mir-IR diod lazer, Asker:Glass lazer, Q-anahtarlı Nd:YAG lazer, IPL ve radyo-frekans kullanılır. Bunlar kimi enzimleri uyararak cildi canlandırır.
Lazere kim karar verir ve kim uygulamalıdır?
Lazerler tasarrufu bilirkişilik gerektiren cihazlardır. Dermatoloji ve Plastik Cerrahi eksperleri bu yapıları en âlâ tanıyan uzmanlardır. Münasebetli lazeri seçmek ve uygulamak yalın bir süreç değildir. Pratiğin tabip dışında bir kişi tarafından yapılması ise kabul edilemez.
Lazerlerin yanlış seçimi ve tasarrufuyla tedavisi mümkün olmayan yan tesirler (yanıklar, izler ve lekeler) gelişebilmektedir.
KAYNAKLAR
İlter N, Adışen E. Kimyasal Peelingde Hasta Seçimi ve Haberlendirme. Türkiye Klinikleri J Cosm Dermatol – Special Topics 2009; 2(3): 5-11.
Eken A. Kimyasal peeling için temel kavramlar ve yasal durumlar. Türkiye Klinikleri J Cosm Dermatol – Special Topics 2009; 2(3): 1-4.
Çerkeş N. Dolgu Unsurları ve Tatbikleri. Türkiye Klinikleri J Cosm Dermatol – Special Topics 2008; 1(4): 29-35.
Yavuzer R.Yüz şekillendirilmesinde botulinum toksin A’nın rolü.Türkiye Klinikleri J İnt Med Sci 2007,3(39) :7-18.
Scott A,Rosenbaum A,Collins C.Pharmacologic weakening of extraocular muscles.Invest Ophtalmol 1973,12:924-7.
Klein AW.Complications with the use of botulinum toxin.Dermatol Clin 2004;22:197-205.
Huang W, Foster JA,Rogachefsky AS.Phamacology of botulinum toxin.J Am Acad Dermatol 2000;43:249-59.
Matarasso SL, Carruthers JD, Jewell ML. Consensus recommendations for soft-tissue augmentation with nonanimal stabilized hyaluronic acid (Restylane). Supplement to Plast Reconstr Surg 2006;117:3.
Rohrich RJ, Rios JL, Fagien S. Role of new fillers in facial rejuvenation: a cautious outlook. Plast Reconstr Surg 2003;112(7):1899-902.
Rohrich RJ. Introduction to the Restylane Consensus Statement. Plast Reconstr Surg 2006;117:1.
Biesman B. Soft Tissue Augmentation Using Restylane. Facial Plast Surg 2004; 20: 171.
Sclafani AP. Soft Tissue Fillers for Management of the Aging Perioral Complex. Facial Plast Surg 2005; 21: 74.
Born T. Hyaluronic Acids. Clin Plast Surg 2006; 33: 525.
Jacovella PF. Calcium Hydroxylapatite Facial Filler (Radiesse): Indications, Technique, and Results. Clin Plast Surg 2006; 33: 511.
Sherman RN. Sculptra: The New Three Dimentional Filler. Clin Plast Surg 2006; 33: 539.
Lemperle G, Romano JJ, Busso M.Soft Tissue Augmentation with Artecoll: 10 year history, indications, techniques, and complications. Dermatolog Surg 2003; 29(6): 573-587.
Lemperle G, De Fazio S, Nicolau P. ArteFill: A Third-Generation Permanent Dermal Filler and Tissue Stimulator. Clin Plast Surg 2006; 33(4): 551-565.
Baumann L. Collagen-containing fillers: alone and in combination. Clin Plast Surg 2006; 33(4): 587-596.
Jansen DA, Gravier MH. Soft Tissue Substitutes in Perioral Augmentation. Semin Plast Surg 2003; 17: 181.
Okano Y, Abe Y, Masaki H, et al. Biological effects of glycolic acid on dermal matrix metabolism by dermal fibroblasts and epidermal keratinocytes. Exp Dermatol 2003; 12(Suppl 2): 57-63.
Glogau RM. Chemical peeling and aging skin. J Geriatr Dermatol 1991; 2: 30-35.
Briden ME. Alpha-hydroxyacid chemical peeling agents: case studies and rationale for safe and effective use. Cutis 2004; 73 (2 Suppl): 18-24.
Khunger N, Sarkar R, Jain RK. Tretinoin peels versus glycolic acid peels in the treatment of Melasma in dark-skinned patients. Dermatol Surg 2004; 30(5): 756-760.
Sharquie KE, Al-Tikreety MM, Al-Mashhadani SA. Lactic acid as a new therapeutic peeling agent in melasma. Dermatol Surg 2005; 31(2): 149-154.
Ditre CM. Glycolic acid peels. Dermatol Therapy 2000; 13: 165-172.
Hevia O, Nemeth AJ, Taylor RJ. Tretinoin accelerates healing after trichloroacetic acid peel. Arch Dermatol 1991; 127(5): 678-682.
Oram Y. Dermatoloji’de Cerrahi. Tüzün Y, Gürer MA, Serdaroğlu S, Oğuz O, Aksungur V, editörler. Dermatoloji, Cilt 2, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2008, p.2259-2322.
Öztürk S. Laser Treatments in Plastic Surgery. Türkiye Klinikleri J Cosm Dermatol-Special Topics 2008; 1: 15-24.
Maiman T. Stimulated optical radiation in ruby. Nature 1960; 187: 493-494.
Johnson LF. Optical laser characteristics of rare-earth ions in crystals. J Appl Physiol 1961; 34: 897-909.
Ergenekon G, Aybey B. Son gelişmeler ışığı altında dermatolojide lazer. Türkderm 2001; 35: 152-164.
Rossi A, Jurassich S, Bozzi M, Villano PA, Vozza A. Argon laser in dermatology: indications suggested by a 4-year experience. G Ital Dermatol Venereol 1990; 125: 439-443.
Özcanlı Ç, Başak PY. Laser and use in dermatology. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2002; 22: 620-629.
Deri yaşlanması nedir? Yaşlanmada tesirli olan faktörler nelerdir?
Yaşlanma, genler yani ırsi özellikler, muhit ve ömür biçimleri ile her beşerde farklı gelişen bir süreçtir. Derimiz de tüm organlar üzere yaşlanır. Tek fark herkesin bu süreci görmesidir. Deri vücudumuzun en büyük organı ve dışa açılan penceresi, tıpkı vakitte vücut sıhhatimizin en büyük göstergesidir.
Deri yaşlanması ile cildin hücre sayısı, hacim ve fonksiyonlarının azalır. , Bu durum herkeste farklı süratte ortaya çıkar. Deri yaşlanması karmaşık, geri dönüşü olmayan biyolojik ve kimyasal bir durumdur. Birçok faktör rol oynar.. Deri yaşlanması ikiye ayrılabilir. Bir tanesi vakte bağımlı olarak artan iç yaşlanma başkası de dış etkenlere bağlı yaşlanma (fotoyaşlanma) dır. Bu süreçle hücre yenilenmesi, esirgeyici fonksiyonları, yağ üretimi, d-vitamini üretimi, saç ve tırnak büyümesi yavaşlar. Yaşlanmanın en erken belirtileri deride kendini gösterir ve yaş öngörmede birinci başvurduğumuz gözlem alanıdır.
Kronolojik yani iç yaşlanmada deri incelir, esneklik azalır, ince kırışıklıklar oluşur ve tabir derinleşir. Bu cins deri yaşlanması tüm yaşlanmanın %20’sini oluşturur ve kaçınılmazdır.
Dış etkenlere bağlı yani fotoyaşlanma ise deri yaşlanmasının %80’ini oluşturur. Bu cins yaşlanmayı tedbire ve değiştirme talihi vardır. Çevresel faktörlerin en kıymetlisi güneştir. Güneşe maruziyetin %50-75’i hayatın birinci 20 yılında özgür radikal ismi verilen unsurların oluşumuyla ortaya çıkar.
Cilt yaşlanmasını önleyici ya düzeltici cerrahi dışı yaklaşımlarda kullanılan yollar nelerdir?
Kremler
Botox
Dolgu hususları
Kimyasal peeling (cilt soyulması)
Lazer pratikleri
Kremler:
Güneş, deride renk değişiklikleri, kalınlaşma ve incelmeler, pürüzler, damar genişlemeleri, sarkma ve kabalaşma, kırışıklıklar ve deri kanseri oluşumuna neden olur.
Östrojen derinin gençliğinin korunmasında anahtar rol oynar. Östrojenin azalmasıyla deri incelir, esnekliği azalır, sarkma ve kırışıklıklar artar. Tüm bu değişiklikler deride kollajen denen protein yapıda bir hususun azalmasına bağlıdır. Derideki en sarih kayıp menopozun birinci 2 yılında ortaya çıkar ve menopozun beşinci yılında kollajenin %30’unun azalmasıyla devam eder. Güneş, sigara, gerilim, uyku nizamı bozukluğu, alkol tasarrufu, ehliyetsiz beslenme, kilo değişiklikleri, yerçekimi, mimikler kalıtımla birlikte deri yaşlanmasını etkileyen en kıymetli faktörlerdir. Bu durumda güneşten korunma deri yaşlanmasının önlenmesinde en değerli ve en ucuz “anti-aging” formülüdür.
Güneş Koruyucuların çeşitleri ve tesirleri nedir?
Güneşin deri üzerindeki olumsuz tesirleri güneşe maruz kalma müddeti ile cilt rengi ve tipine bağlıdır.
Güneş koruyucular “kimyasal filtreler” ve “fiziksel örtücüler” olmak üzere iki tiptir. Fizikî örtücüler cilt üzerine uygulandığında ekseriyetle görülür bir tabaka oluştururlar. Bunlar güneş ışınlarını yansıtarak tesir gösterirler. Bebeklerde ve erişkinlerde yüz kesiminin korunması için tutarlıdırlar. Kimyasal filtreler ise güneş ışınlarını absorbe ederek (emerek) alta ulaşmasını engellerler. Bu tıp koruyucular vücut cildinin korunması için tutarlıdırlar. Koruyucuların üzerinde SPF (Sun Protecting Factor) yahut GKF (Güneşten Korunma Faktörü) olarak belirtilen sayılar güneşte kalma vadesini ne kadar artırdığını belirtir.
SPF 15 güneşten %92, SPF 30 %94, SPF 50 %97 korur. Yani güneşten korunmak için çok yüksek korunma faktörleri gerekmemektedir. Fakat bu muhafaza için kremlerin münâsib koşullarda kullanılması gerekmektedir.
Bu kremler yahut losyonlar güneşe çıkmadan en az 20 dakika evvel sürülmeli ve kâfi ölçüde kullanılmalıdır. Gerçek manada tesirli olmaları için 2 mg/cm2 uygulanmalı (tüm vücut için 30 ml), 2 saat arayla tekrarlanmalıdır.
Antioksidan nedir? Deri yaşlanması tedavisindeki kıymeti nedir?
Antioksidanlar vücuda zararlı olan muaf radikallerin zararlı tesirlerini yok eden hususlardır. Bağımsız radikaller, vücudumuzda olağan yaşamsal faaliyetlerinin devamını sağlayan biyolojik vakalar esnasında, ya da sigara, hava kirliliği ve güneş üzere çevresel faktörlerin tesiriyle oluşan ve vücut hücrelerine zarar veren unsurların umum ismidir. Hücrelerin yapısını bozar birçok vücut sistemi üzerinde ve bu arada cilt yapısı üzerinde olumsuz tesir yaparlar. Antioksidanlar hür radikallerin zararlı tesirlerini yok ederler. Vücut tarafından üretilebilir ya da dışarıdan alınabilirler. Yaş ilerledikçe antioksidan üretimi azalır ve vücudun hür radikalleri yok etme yeteneği de etkilenir.
Özgür radikaller derinin yaşlanmasında değerli rol oynarken antioksidanlar özgür radikallerin saldırısını önlerler.
Cilt üzerinde tesirli antioksidanları şöyle sıralayabiliriz:
Retinoidler: A-vitamini türevleridir. Deri yüzeyini düzeltir, ince kırışıklıkları açar, kahverengi lekeleri açar ve cildi dolgunlaştırır. Tesirli olabilmeleri için en az 10-15 ay kullanılmalıdırlar. Hem iç hem de dış faktörlere bağlı deri yaşlanmasında tesirlidir.
E-vitamini (alfa tokoferol)’nin tesiri tartışmalıdır.
C-vitamini kollajen hasarını onarır ve cildin rengini açar.
Alfa lipoik asit ve koenzim Q10’in tesirleri ispatlanmamıştır.
Yeşil çay büyüme faktörleri içerir ve hücre yenilenmesini artırır.
Gingkobiloba, ginseng, aloevera, deniz yosunu, üzüm çekirdeği, buğday proteini, soya proteini, çinko ve selenyumun deri yaşlanması üzerine ispatlanmış olumlu tesirleri bulunmamaktadır.
Botox Nedir?
Botox Clostridium botulinum isimli bakterinin salgıladığı bir toksin yani bir çeşit zehirdir. Botulinum toxin-A (BTX-A) birinci sefer 1928’de Herman Sommer tarafından ayrıştırılmıştır. 1944’de Dr. Edward Schantz ve arkadaşları tarafından saflaştırma çalışmalarına başlanmış, 1946’da kristal formu elde edilmiştir.
1949’da Dr. Vermon Brook tarafından toksinin hareketle ilgili had uçlarını bloke ettiğinin keşfedilmesi tıpta tasarrufunun temelini oluşturur.
Birinci sefer 1978’de şaşılık tedavisinde kullanılmaya başlanan BTX-A’nın kırışıklıklarda tasarrufu tesadüfen keşfedilmiştir. 1987’de oftalmolog (göz doktoru) Jean Carruthers tedavi uyguladığı hastasında kaş çatma çizgilerinin düzeldiğini gözlemlemiş ve bu gözlemini dermatolog olan eşi Alastair Carruthers ile paylaşmıştır.
1990 yılından beri BTX-A, şaşılık, kekemelik, migren, yutma güçlükleri üzere kasların gevşeyememesine bağlı yaklaşık 200 illetin tedavisi yanında kas kasılmasıyla olan kırışıklıkların ve haddinden fazla terlemenin tedavisinde de muvaffakiyetle kullanılmaktadır.
Kırışıklıkların giderilmesinde Botox’un rolü nedir?
Günümüzde giderek artan ömür beklentisi ve uzayan hayat müddeti bireylerin toplulukta verimli olarak geçirdiği vadeyi artırmaktadır. Profesyonel ve toplumsal yaşantıdaki canlı geçen vadenin uzaması kişilerin daha zinde, sağlıklı ve genç görünmek ve hissetmek istekleri üzerinde tesirli olmaktadır. Bu beklenti, yazılı ve görsel medyanın tesiri ile önemli olarak artış göstermektedir.
Doğumla birlikte başlayan yaşlanma ve yıpranma sürecini en çok yansıtan yer ise yüzümüzdür. Yüz yeri gençleştirme süreçlerinin odağını oluşturur. Yüz gençleştirme emeliyle tanımlanan ameliyatlar giderek artan sayıda pratik bulmakla birlikte düzgünleşme süreci gerektirmeleri, artta bıraktıkları izler ve taşıdıkları istenmeyen riskler nedeniyle çekinilen teşebbüslerdir.
Bu nedenle gerek yüz gençleştirme gerekse yüze ilişkin özelliklerin değiştirilmesi gayesiyle uygulanan olağan teşebbüslerin popülaritesi süratle artmaktadır. Birinci kullanılmaya başlandığı yıllardan bu yana tüm yerkürede en çokça uygulanan prosedür BTX-A enjeksiyonlarıdır.
Kemik, kas, yağ ve deri dokusunda meydana gelen değişiklikler yaşlanma süreci olarak önümüze çıkmakta ve bulgu olarak da kırışıklıklar meydana getirmektedir. Yüzde meydana gelen kırışıklıklar ikiye ayrılır: Dinamik ve Statik Kırışıklıklar.
Dinamik Kırışıklıklar: Bu tip kırışıklıklar yüzdeki mimik kaslarının kasılması sonucu ortaya çıkarlar ve 20’li yaşlardan itibaren giderek artış gösterirler. Bunların oluşumu kişinin mimik yapma özelliklerine bağlı olarak artış gösterir ve devir içinde yarattıkları kalıcı değişiklikler ile statik kırışıklıklara döner.
Dinamik kırışıklıkların en sarih olanları alındaki yatay çizgiler, kaş arasındaki çatma çizgileri ve göz kenarlarında oluşan kaz ayaklarıdır.
Dinamik kırışıklıklardan kas aktivitesi sorumlu olduğu için BTX üzere kas hareketlerini değiştiren yahut durduran teknikler bu tip kırışıklıkların tedavisinde başarılıdır.
Statik Kırışıklıklar: Bunlar yüz istirahat halinde iken de görülen kırışıklıklardır. Yerleşim alanına nazaran mimikler ile daha da besbelli hale gelebilirler. Ağız etrafındaki gülme çizgileri ve alt göz kapağındaki gözyaşı oluğu olarak bilinen kırışıklıklar statik kırışıklıkların başında gelir. Statik kırışıklıkların düzeltilmesinde BTX tek başına yerinde olmaz. Yumuşak doku dolguları yahut cerrahi yollar tercih edilir.
Botox tesirini nasıl gösterir ve ne kadar sürer?
Botox had uçlarından bir unsurun salınımını durdurarak o haddin etkilediği kasın hareketini durdurur. Bu tesir tatbikten 2 gün sonra yavaş yavaş başlar, 2. haftada tam gelişir ve 3 ay devam eder. 3. aydan sonra salınımı durdurulan unsur tekrar salınmaya başlar ve 6. ayda külliyen başa döner.
Yekun tatbik sayısı arttıkça klinik tesir vadesi uzar. Göz muhitindeki tesir çoklukla gayrı ortamlara nazaran daha kısadır.
BTX enjeksiyonuna birinci başlandığında ardarda 3 ayda bir 3 defa pratik yapıldıktan sonra, ekseriyetle daha sonra 6 ayda bir tatbik ile istenen kozmetik tesir devam ettirilebilmektedir.
Botoxu kimler uygulamalıdır?
Mütenasip enjeksiyon tekniği ve muvaffakiyet, tatbik yerlerindeki kas yapılarının anatomik durumlarının ve özelliklerinin âlâ bilinmesine bağlıdır. Tatbik yeri anatomisi kesinlikle uygulayıcı tabip tarafından detaylı olarak bilinmelidir, aksi takdirde dilek edilmeyen komplikasyonlar ile karşılaşılabilir.
Enjeksiyon noktalarının belirlenmesinde ana hatlar makul olmakla birlikte kişisel değişiklikler her hastanın detaylı olarak tahlil edilecek şahsî kas ölçüsü, aktivitesi ve konumuna nazaran karar verilmesini gerektirir. Uygulayan kişinin bu mevzudaki deneyim müddeti de becerisini artıracaktır.
Enjeksiyon öncesinde uygulanacak meydanın temizlenmesi, soğuk uygulanması enfeksiyon, morarma ve ağrı üzere yan tesirlerin azalmasını sağlar.
Botox kimlere uygulanmaz?
Botox preparatının rastgele bir bileşenine allerjisi olanlar
Kas marazı olanlar
Gebelik ve emzirme periyodunda
Kanama bozuklukları olanlar
Enjeksiyon alanında enfeksiyon-iltihabi durum bulunanlar
Birtakım ilaçları kullananlarda: Aminoglikozid, siklosporin, D-penisilamin, kas gevşetici, kinin ve kalsiyum kanal blokerleri, magnezyum sülfat ve linkosamid kullananlarda katiyetle kullanılmamalıdır.
Başkaca iş hayatında yüz mimikleri kullanmaya muhtaçlığı olanlar (örn. aktör ve aktrisler, politikacılar) botox pratiklerinden kaçınmalıdırlar.
Botox tatbikinden sonra nelere dikkat edilmelidir?
Uygulamayı takiben 2 saat boyunca nahiyeye su, makyaj, krem uygulanmamalıdır. Uygulamayı takiben 4 saat vade ile yatay durum, 24 saat içinde uçak yolculuğu önerilmemektedir.
Pratikten sonra, uygulanan kasların 2 saat vade ile çalıştırılması tesirin erken başlamasını sağlamaktadır.
Botox pratiğine bağlı gelişebilecek istenmeyen tesirler nelerdir?
Botox pratiği işini bilen bilirkişi bir doktor tarafından yapıldığında epeyce inançlı bir profil sergilemektedir.
Kozmetik pratiklerde medikal yani tıbbi tedavi pratiklerine nazaran çok daha düşük dozlar kullanıldığı için yan tesirler de daha azdır: Baş ağrısı, grip gibisi bulgular, alerjik reaksiyon, kaş asimetrisi, çift görme, göz kapağında düşme, asimetrik gülüş, kuru göz, ağrı, morarma nispeten seyrek görülen ve tatbik günahlarına bağlı komplikasyonlardır.
Dolgu Unsurları nedir? Tatbikleri nasıl yapılır?
Dolgu hususları deri altında yaşlanma yahut marazlarla ortaya çıkan hacim kayıpları, derin ve yüzeyel kırışıklıkların tedavisi için kullanılan ve deri altına enjekte edilerek kaybolan hacmin yine kazanılmasını sağlayan hususlardır.
Uzun yıllardan beri araştırmacılar ve klinisyenler ülkü yumuşak doku dolgu hususunu geliştirmek için çalışmalar yapmaktadır. Birinci dolgu unsuru pratiği 100 yıldan daha eskilere dayanmaktadır. Birinci kere dolgu hususu olarak parafin enjeksiyonları yapılmış lakin oluşan istenmeyen yan tesirler yani komplikasyonlar nedeniyle sonuç başarısız olmuştur. 1893 yılında birinci sefer kişinin kendisinden alınan yağ dolgu emeliyle (otolog yağ transferi) kullanılmıştır. İlerleyen yıllarda likit silikon üzere sentetik dolgu hususları denenmiş lakin tekrar oluşan istenmeyen yan tesirler nedeniyle terk edilmiştir.
1970’lerin başında enjektabl kollajen ile ilgili birinci çalışmalar başlamış, 1984’te kollajen bir dolgu hususu olarak onay almıştır.
Uzun yıllardan beri geliştirilmiş olan bilhassa kalıcı dolgu hususlarında görülen doku reaksiyonları ve yan tesirler nedeniyle bu hususların uygulanması çabucak derhal tamamıyla terk edilmiştir.
Dolgu hususlarına artan büyük ilgi ve teknolojideki gelişmelere koşut olarak daha uzun kalıcılığı olan daha az reaksiyon oluşturan ve daha ziyade hacim oluşturan dolgu unsurlarının geliştirilmesinde son yıllarda büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.
Dolgu hususları kaç tiptedir?
Naturel dolgu unsurları (kollajen ve hyaluronik asit)
Otolog yağ
Likit dolgu unsurları (akrilamidler ve likit silikon)
Abzorbe olmayan mikrosferler (polimetilmetakrilat)
Partiküllü materyaller (kalsiyum hidroksilapatit)
Kalıcı implantlar (politetrafloroetilen)
Dolgu hususları içerisinde en yaygın olarak kullanılan ve en az komplikasyonu olanlardan birisi “Hyaluronik Asit” tir.
Hyaluronik Asit (HA)
Memleketimiz pazarında değişik isimlerle bulunan ve en yaygın olarak uygulanan dolgu hususudur. Hyaluronik asit genç ve elastik cilt altı matriksin (dokusunun) olağan yapısında bulunan bir husustur. Vücutta ortalama 200 mg/kg nispetinde bulunur. 70 kg’lık bir yetişkinin vücudunda ortalama 14 g HA bulunur. Vücutta bağ dokusu ve deride bulunur. Su tutma kapasitesi yüksek bir husustur ve hacim oluşturma, nemlendirme ve hücre çoğalması üzere değerli tesirleri vardır. Yaşlanma ile deri ve eklemlerde HA kaybı olmaktadır. Uzun yıllardır eklem içi enjeksiyonlarla eklem hastalıklarında kullanılmaktadır.
HA birinci olarak 1989 yılında hayvansal kaynaklı olarak üretilmiştir lakin yarılanma ömrünün 24 saatten az olduğu görülmüştür. Daha sonra bakteriyel kaynaklı üretimi yapılan HA’in çapraz bağlanma ile stabilize edilmesigerekmiştir. HA’in dolgu unsuru olarak değişik molekül büyüklüğünde preparatları üretilmiştir. Küçük molekül yüklü preparatlar, ince kırışıklıkların düzeltilmesi emeliyle yüzeyel olarak uygulanırken, orta ve büyük molekül yüklü olanlar daha derinlere uygulanarak derin kırışıklıkların doldurulmasında kullanılırlar.
Rekombinant DNA teknolojisiyle ( yani şahsi genetik prosedürler kullanılarak) üretilen HA içeren dolgular yumuşak dokuların her yüzeyine uygulanabilirler. İstenmeyen yan tesir nispeti çok düşüktür ve hiçbir toksik yani zararlı tesiri yoktur. Burun ve yanak kenarında oluşan oluklarda, ağız kenarı çöküntülerinde, kaş arası kırışıklıklarda, dudakların dolgunlaştırılmasında, akne skarları ve kesi izlerinin düzeltilmesinde muvaffakiyetle kullanılmaktadırlar. HA enjeksiyonları 6-9 ay müddet ile kalıcılığını devam ettirmektedir.
HA pratiği öncesi kremler ile anestezi kolaylıkla sağlanabilmektedir. Son yıllarda HA preparatlarının içerisine lokal anestezik eklenmesiyle enjeksiyon sırasındaki ağrı önlenebilmektedir.
Kimyasal Soyma (peeling) Süreci nedir?
Genler etraf koşulları ve hayat biçimlerinin kesişmesiyle deride ortaya çıkan leke ve ince çizgileri yok etmek ve daha genç göstermek için yapılan deriyi soyma süreci (peeling)’nin geçmişi eski Mısırda Kleopatra’ya kadar uzanmaktadır. Günümüzde ise kimyasal yollarla istenilen derinliğe kadar inilebilmektedir. Peelingler hanede hastanın kendi kendine uygulayabileceği kolay tiplerden önemli bir operasyon titizliğinde yapılan derin peelinglere kadar geniş bir yelpaze içinde bölge almaktadırlar.
Peeling yaptırmadan evvel bu mevzudaki temel kavramlar, peeling tipleri ve seçimi, olmasını hiç istek etmediğimiz yan tesirlerinin çok yeterli bilinmesi gerekmektedir.
Kimyasal soyma süreci (peeling) deri üzerine bir ya da birden çok kimyasal (asidik ve bazik) ajanın uygulanması sonucu derinin bir kısmı üzerinde denetimli bir hasar oluşturularak cildin daha genç ve daha sağlıklı bir görünüm kazanması sağlanır. Hedef, deri katmanlarında istenilen derinliğe kadar hasar oluşturmak ve onarım sırasında yara güzelleşmesinin avantajlarından yararlanılarak deri üzerindeki istenmeyen lekeler, oluşumlar ve ince kırışıklıkların tedavisini sağlamaktır. Yara güzelleşirken epidermal onarım ve yeni dermal bağ dokusunun oluşması ile deride daha genç bir görünüm oluşmaktadır.
Kimyasal peeling, peeling çözeltisinin hasar derinliğine nazaran; çok yüzeysel, yüzeysel, orta ve derin olarak sınıflandırılır.
Sürecin sonucu; farklı çözeltilerde farklı olmak üzere, kullanılan çözeltinin derişimine yani konsantrasyonuna, asitlik pahasına, ciltte kalma vadesine, tatbik tekniğine, uygulanan nahiyeye, kullanılan asidin uygulanan kat sayısına, cildin evvelce hazırlanmasına, cilt tipi üzere kimi faktörlere nazaran değişir.
Bir kimyasal çözelti, birebir konsantrasyonda farklı kimselerde, farklı koşullarda farklı derinliklerde peelinge neden olabilir. Süreç sırasında ve sonrasında hastanın armonisi, düzgünleşme süreci, komplikasyon gelişme nispeti ve sonuçları kimyasal peelingin derinliğine nazaran değişir.
Başarılı bir kimyasal peeling sürecinde; tutarlı hasta seçimi, peeling çözeltisinin özellikleri, tatbik tekniği, uygulayan doktorun deneyimi üzere pek çok faktörün tesiri vardır.
Ülkü sonuçlar için münâsib hasta seçimi değerlidir. Sürecin öncesi, hastaların umum sıhhat durumu, kullandığı ilaçlar, sigara tasarrufu, geçirilmiş kozmetik süreçler, herpes denen virüs infeksiyonları, keloid yani haddinden fazla kalınlaşmış yara izi oluşumu sorgulanmalıdır. Deri tipi (kronolojik (zamana bağlı) ve fotoyaşlanma açısından) değerlendirilmeli ve derecelendirilmelidir. Hastanın ömür üslubu ve beklentileri düzgün değerlendirilmeli; uygulanacak süreç, pratik sırasında oluşabilecek tüm olasılıklar, süreç sonrasında uyması gerekenler konusunda ayrıntılı olarak bilgilendirilmelidir.
Dermatolojide Lazer ve Işık Sistemleri
“Laser” sözü Light Amplification by the Stimulated Emission of Radiation (uyarılmış radyasyon ağırlaşması ile güçlendirilmiş ışık) tabirinin baş harflerinden oluşmaktadır. Uyarılmış ışığın emilimi teorisini birinci defa 1917 yılında Albert Einstein kuantum teorisinin bir modülü olarak ortaya koymuştur. Bu teoriden yaklaşık 40 yıl sonra bilim adamları bu görüş doğrultusunda lazeri geliştirmişlerdir.
Theodore Maiman, 1959 yılında birinci al renkli lazer olan ruby lazeri geliştirmiştir. Daha sonra 1961’de Johnson tarafından Nedymium : Yytrium-Aluminum-Garnet (Nd-YAG) lazer, 1962’de Bennet tarafından Argon lazer ve 1964’te Patel tarafından CO2 lazer geliştirilmiştir.
Lazer sisteminde ışık kaynağından çıkan ışın zahir bir kavitede-oyukta biriktirilip güçlendirilerek ayan bir noktaya yönlendirilir. Lazer ışığı tek istikametli tek fazlı, tek renkli dağılmaksızın birbirine koşut yol alan bir ışıktır.
Lazer ışığı dokuda seçici olarak emildiğinde ışının gücü ısıya dönüşür ve tesir sağlar.
Lazerin Dermatolojide Tasarruf Yerleri nelerdir?
Vasküler (damar kaynaklı) yapıların tedavisinde lazer: Bu tip lazerlerde maksat doku damar duvarıdır. Damar genişlemesi ve çoğalması sonucu ortaya çıkan, bazen doğumsal olan pembe-kırmızı-mor renkli lekelerin tedavisinde kullanılır. Argon lazer, argon kaynaklı ayarlanabilir lazer, bakır buharlı / bromid lazer, Nd:YAG lazer, KTP lazer, kripton lazer ve pulsed dye lazerler bu çeşit yapıların tedavisinde tesirlidir.
Pigmente (koyu kahve renkli) lekelerin tedavisinde lazer: Bu tip lazerlerde gaye doku deriye renk veren melanin unsurudur. KTP lazer, Q-anahtarlı alexandrite ve diod lazerler bu cins yapıların tedavisinde tesirlidir.
Dövme tedavisinde lazer: Mavi ve siyah renkli dövmelerde Q-anahtarlı ruby ve Q-anahtarlı Nd-YAG lazer; yeşil renkli dövmelerde Q-anahtarlı ruby ve Q-anahtarlı alexandrite lazer, al renkli dövmelerde KTP, pulsed dye lazer ve Nd:YAG lazer kullanılmaktadır.
Epilasyonda lazer: Bu süreçte gaye kıla renk veren melanin unsurudur. Kıl büyüme döngüsünün bir fazında muhite nazaran daha ziyade melanin içerir. Bu periyotta uygulanan lazer kılın yanmasını sağlar. Alexandrite, diod ve Nd:YAG lazerler ve IPL bu maksatla kullanılan esas lazerlerdir. Deri rengi, tipi ve kıl yapısına nazaran lazer seçilmelidir. Her birinin tesirli olduğu kıl tipi farklıdır.
Deri yenilemede lazer: Yaşlı cildin tedavisi temel olarak cildin dış 200 mm’lik kısmının tedavisini içerir. Bu gayeyle cildi soymak için ablatif CO2 ve Asker:YAG lazerler kullanılır. Cildin üst tabakaları uzaklaştırılarak derinin yine oluşmasını sağlamak yoluyla etkilidirler. Cilt soyulmadan kollajenaz ve fibroplazinin uyarıldığı pratiklerde Mid-IR Nd:YAG lazer, Mir-IR diod lazer, Asker:Glass lazer, Q-anahtarlı Nd:YAG lazer, IPL ve radyo-frekans kullanılır. Bunlar kimi enzimleri uyararak cildi canlandırır.
Lazere kim karar verir ve kim uygulamalıdır?
Lazerler tasarrufu bilirkişilik gerektiren cihazlardır. Dermatoloji ve Plastik Cerrahi eksperleri bu yapıları en âlâ tanıyan uzmanlardır. Münasebetli lazeri seçmek ve uygulamak yalın bir süreç değildir. Pratiğin tabip dışında bir kişi tarafından yapılması ise kabul edilemez.
Lazerlerin yanlış seçimi ve tasarrufuyla tedavisi mümkün olmayan yan tesirler (yanıklar, izler ve lekeler) gelişebilmektedir.
KAYNAKLAR
İlter N, Adışen E. Kimyasal Peelingde Hasta Seçimi ve Haberlendirme. Türkiye Klinikleri J Cosm Dermatol – Special Topics 2009; 2(3): 5-11.
Eken A. Kimyasal peeling için temel kavramlar ve yasal durumlar. Türkiye Klinikleri J Cosm Dermatol – Special Topics 2009; 2(3): 1-4.
Çerkeş N. Dolgu Unsurları ve Tatbikleri. Türkiye Klinikleri J Cosm Dermatol – Special Topics 2008; 1(4): 29-35.
Yavuzer R.Yüz şekillendirilmesinde botulinum toksin A’nın rolü.Türkiye Klinikleri J İnt Med Sci 2007,3(39) :7-18.
Scott A,Rosenbaum A,Collins C.Pharmacologic weakening of extraocular muscles.Invest Ophtalmol 1973,12:924-7.
Klein AW.Complications with the use of botulinum toxin.Dermatol Clin 2004;22:197-205.
Huang W, Foster JA,Rogachefsky AS.Phamacology of botulinum toxin.J Am Acad Dermatol 2000;43:249-59.
Matarasso SL, Carruthers JD, Jewell ML. Consensus recommendations for soft-tissue augmentation with nonanimal stabilized hyaluronic acid (Restylane). Supplement to Plast Reconstr Surg 2006;117:3.
Rohrich RJ, Rios JL, Fagien S. Role of new fillers in facial rejuvenation: a cautious outlook. Plast Reconstr Surg 2003;112(7):1899-902.
Rohrich RJ. Introduction to the Restylane Consensus Statement. Plast Reconstr Surg 2006;117:1.
Biesman B. Soft Tissue Augmentation Using Restylane. Facial Plast Surg 2004; 20: 171.
Sclafani AP. Soft Tissue Fillers for Management of the Aging Perioral Complex. Facial Plast Surg 2005; 21: 74.
Born T. Hyaluronic Acids. Clin Plast Surg 2006; 33: 525.
Jacovella PF. Calcium Hydroxylapatite Facial Filler (Radiesse): Indications, Technique, and Results. Clin Plast Surg 2006; 33: 511.
Sherman RN. Sculptra: The New Three Dimentional Filler. Clin Plast Surg 2006; 33: 539.
Lemperle G, Romano JJ, Busso M.Soft Tissue Augmentation with Artecoll: 10 year history, indications, techniques, and complications. Dermatolog Surg 2003; 29(6): 573-587.
Lemperle G, De Fazio S, Nicolau P. ArteFill: A Third-Generation Permanent Dermal Filler and Tissue Stimulator. Clin Plast Surg 2006; 33(4): 551-565.
Baumann L. Collagen-containing fillers: alone and in combination. Clin Plast Surg 2006; 33(4): 587-596.
Jansen DA, Gravier MH. Soft Tissue Substitutes in Perioral Augmentation. Semin Plast Surg 2003; 17: 181.
Okano Y, Abe Y, Masaki H, et al. Biological effects of glycolic acid on dermal matrix metabolism by dermal fibroblasts and epidermal keratinocytes. Exp Dermatol 2003; 12(Suppl 2): 57-63.
Glogau RM. Chemical peeling and aging skin. J Geriatr Dermatol 1991; 2: 30-35.
Briden ME. Alpha-hydroxyacid chemical peeling agents: case studies and rationale for safe and effective use. Cutis 2004; 73 (2 Suppl): 18-24.
Khunger N, Sarkar R, Jain RK. Tretinoin peels versus glycolic acid peels in the treatment of Melasma in dark-skinned patients. Dermatol Surg 2004; 30(5): 756-760.
Sharquie KE, Al-Tikreety MM, Al-Mashhadani SA. Lactic acid as a new therapeutic peeling agent in melasma. Dermatol Surg 2005; 31(2): 149-154.
Ditre CM. Glycolic acid peels. Dermatol Therapy 2000; 13: 165-172.
Hevia O, Nemeth AJ, Taylor RJ. Tretinoin accelerates healing after trichloroacetic acid peel. Arch Dermatol 1991; 127(5): 678-682.
Oram Y. Dermatoloji’de Cerrahi. Tüzün Y, Gürer MA, Serdaroğlu S, Oğuz O, Aksungur V, editörler. Dermatoloji, Cilt 2, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2008, p.2259-2322.
Öztürk S. Laser Treatments in Plastic Surgery. Türkiye Klinikleri J Cosm Dermatol-Special Topics 2008; 1: 15-24.
Maiman T. Stimulated optical radiation in ruby. Nature 1960; 187: 493-494.
Johnson LF. Optical laser characteristics of rare-earth ions in crystals. J Appl Physiol 1961; 34: 897-909.
Ergenekon G, Aybey B. Son gelişmeler ışığı altında dermatolojide lazer. Türkderm 2001; 35: 152-164.
Rossi A, Jurassich S, Bozzi M, Villano PA, Vozza A. Argon laser in dermatology: indications suggested by a 4-year experience. G Ital Dermatol Venereol 1990; 125: 439-443.
Özcanlı Ç, Başak PY. Laser and use in dermatology. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2002; 22: 620-629.