Son devirlerde dünyada olduğu üzere ülkemizde de boşanma oranlarında artış görülmektedir. Sosyolojik bir olgu olan boşanmanın ekonomik, ruhsal, kültürel ve toplumsal birçok nedeni olabilir. Boşanma sürecine çocuk açısından bakıldığında bağ kurduğu iki beşere bundan sonraki hayatında eşit olarak ulaşamamak çocuğun dünyasını ikiye bölebilir. Ebeveynler açısından ise boşanma; kendilerine tekrar bir hayat kurma, çocuklarıyla ve eski eşiyle yeni münasebet biçimleri oluşturma, maddi zorluklar ve toplumsal bağlardaki değişiklik manasına gelmektedir. Bu yeni tertibe alışmak aile üyeleri açısından elbette kolay olmayacaktır zira boşanma her ne kadar planlayarak verilen bir karar olsa da bireyleri duygusal ve ruhsal olarak tesirler.
Çocuğun bakış açısından gerçekleşebilecek en muhtemel yeterli durum, tarafların birbirine karşı düşmanlık göstermeden ayrıldığı, ortak bağları olan çocukları için birbirleri ile bağlantı kurabildikleri ve çocukları ile olan bağlantının olumlu formda devam etmesine uğraş ettikleri bir ortamdır. Zira boşanan anne ve baba değil eşlerdir. Bu sebeple anne-baba rolleri kaldığı yerden devam etmektedir.
Boşanma Kararı Çocuğa Nasıl Açıklanmalı?
Şayet mümkünse boşanma kararını anne baba ortak karar verdikleri vakit da birlikte vermelidirler değilse ortak kullanılacak bir lisanla çocuğa süreç anlatılmalıdır. Anlatım sırasında fazla ayrıntı vermemek ve çocuğun yaş seviyesine uygun açıklamalar yapmak değerlidir.
Kararı açıklarken dikkat edilmesi gereken en kıymetli noktalardan bir tanesi tarafların bir birine karşı suçlayıcı cümleler kurmaktan kaçınmasıdır. ‘Baban beni çok üzdüğü için’ ya da ‘annen beni aldattığı için’ boşanıyoruz demek yerine; olayla ilgili detay vermeden ‘biz artık eskisi üzere yeterli anlaşamıyoruz ve ayrılmaya karar verdik lakin bu durum senin annen ya da baban olmaya devam etmemize mani değil, her vakit senin yanında olmaya devam edeceğiz’ diyebilirsiniz.
Süreçte çocukların en büyük merakı bundan sonra ki hayatında ne üzere değişiklikler olacağıdır. Kiminle kalacak, öteki ebeveynini ne sıklıkla görecek, okulu değişecek mi..vb hususlarda net bir yanıta muhtaçlığı vardır.
Çocuklar boşanmanın anne ya da babasından birinin büsbütün onun hayatından çıkmak manasına gelmediğini, her vakit anne-baba olarak onu sevmeye ve müdafaaya devam edeceğinizi söylemenize gereksinim duyarlar. Bilhassa okul öncesi devir ve ilkokul devrindeki çocuklar net açıklamalar ve bilgilendirmeler yapılmadığında boşanma durumu için kendilerini suçlama eğiliminde olabilir. Bu durumun yaşanmaması için anne ve baba süreci anlattıktan sonra kesinlikle çocuğun his ve fikirlerini dinlemeli ve korkularını anlamaya çalışmalıdır.
Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Ruhsal Tesirleri
Bu mevzuda sayısız araştırma vardır. Hepsinin birleştiği değerli noktalardan bir tanesi boşanmanın formu ve nedeninin çocuğun bu durumdan ne kadar etkileneceğini belirlemesidir. Boşanmış ailelerde anne baba ortasında devam eden çekişmelerin olması çocukta oluşacak korku ve depresyonu tetikler. Süreç esnasında ve devamında öfke, çökkünlük, okul muvaffakiyetinde düşüş, kaygı vb ruhsal uyumsuzluklar görülebilir. Fakat boşanma çocukların ruhsal ahengini olumsuz etkileyen tek faktör değildir, çatışmaların olduğu bir ailede büyüyen çocuklarda da emsal tesirler gözlenebilir.
Öteki değerli nokta boşanma sonrasında çocuğun genel olarak anne ile yaşaması sebebiyle anne-çocuk alakasının daha fazla korunmaya devam etmesiyle, evli ailelerdeki anne-çocuk ilgisine biraz daha fazla benzeyebilir. Bunun tersine evvelce olduğu üzere babasıyla sık sık paylaşım içinde olamayan çocuk ve baba ortasındaki ilgi olumsuz tarafta etkilenebilir. Süreçteki olumsuz tesirleri minimuma indirebilmek için anne ve babanın iş birliği değerlidir. Tarafların irtibat kurmakta zorlandığı çatışmalı durumlarda bir uzmandan yardım almak sürecin hem çocuk hem ebeveynler açısından daha sağlıklı atlatılmasına imkan sağlayacaktır.
Çocuğun bakış açısından gerçekleşebilecek en muhtemel yeterli durum, tarafların birbirine karşı düşmanlık göstermeden ayrıldığı, ortak bağları olan çocukları için birbirleri ile bağlantı kurabildikleri ve çocukları ile olan bağlantının olumlu formda devam etmesine uğraş ettikleri bir ortamdır. Zira boşanan anne ve baba değil eşlerdir. Bu sebeple anne-baba rolleri kaldığı yerden devam etmektedir.
Boşanma Kararı Çocuğa Nasıl Açıklanmalı?
Şayet mümkünse boşanma kararını anne baba ortak karar verdikleri vakit da birlikte vermelidirler değilse ortak kullanılacak bir lisanla çocuğa süreç anlatılmalıdır. Anlatım sırasında fazla ayrıntı vermemek ve çocuğun yaş seviyesine uygun açıklamalar yapmak değerlidir.
Kararı açıklarken dikkat edilmesi gereken en kıymetli noktalardan bir tanesi tarafların bir birine karşı suçlayıcı cümleler kurmaktan kaçınmasıdır. ‘Baban beni çok üzdüğü için’ ya da ‘annen beni aldattığı için’ boşanıyoruz demek yerine; olayla ilgili detay vermeden ‘biz artık eskisi üzere yeterli anlaşamıyoruz ve ayrılmaya karar verdik lakin bu durum senin annen ya da baban olmaya devam etmemize mani değil, her vakit senin yanında olmaya devam edeceğiz’ diyebilirsiniz.
Süreçte çocukların en büyük merakı bundan sonra ki hayatında ne üzere değişiklikler olacağıdır. Kiminle kalacak, öteki ebeveynini ne sıklıkla görecek, okulu değişecek mi..vb hususlarda net bir yanıta muhtaçlığı vardır.
Çocuklar boşanmanın anne ya da babasından birinin büsbütün onun hayatından çıkmak manasına gelmediğini, her vakit anne-baba olarak onu sevmeye ve müdafaaya devam edeceğinizi söylemenize gereksinim duyarlar. Bilhassa okul öncesi devir ve ilkokul devrindeki çocuklar net açıklamalar ve bilgilendirmeler yapılmadığında boşanma durumu için kendilerini suçlama eğiliminde olabilir. Bu durumun yaşanmaması için anne ve baba süreci anlattıktan sonra kesinlikle çocuğun his ve fikirlerini dinlemeli ve korkularını anlamaya çalışmalıdır.
Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Ruhsal Tesirleri
Bu mevzuda sayısız araştırma vardır. Hepsinin birleştiği değerli noktalardan bir tanesi boşanmanın formu ve nedeninin çocuğun bu durumdan ne kadar etkileneceğini belirlemesidir. Boşanmış ailelerde anne baba ortasında devam eden çekişmelerin olması çocukta oluşacak korku ve depresyonu tetikler. Süreç esnasında ve devamında öfke, çökkünlük, okul muvaffakiyetinde düşüş, kaygı vb ruhsal uyumsuzluklar görülebilir. Fakat boşanma çocukların ruhsal ahengini olumsuz etkileyen tek faktör değildir, çatışmaların olduğu bir ailede büyüyen çocuklarda da emsal tesirler gözlenebilir.
Öteki değerli nokta boşanma sonrasında çocuğun genel olarak anne ile yaşaması sebebiyle anne-çocuk alakasının daha fazla korunmaya devam etmesiyle, evli ailelerdeki anne-çocuk ilgisine biraz daha fazla benzeyebilir. Bunun tersine evvelce olduğu üzere babasıyla sık sık paylaşım içinde olamayan çocuk ve baba ortasındaki ilgi olumsuz tarafta etkilenebilir. Süreçteki olumsuz tesirleri minimuma indirebilmek için anne ve babanın iş birliği değerlidir. Tarafların irtibat kurmakta zorlandığı çatışmalı durumlarda bir uzmandan yardım almak sürecin hem çocuk hem ebeveynler açısından daha sağlıklı atlatılmasına imkan sağlayacaktır.