Böbreklerin Yapısı ve İşlevi
Böbrekler bel omurunun her iki yanında yer alırlar Erkeklerdeki ağırlığı 125170 gr, kadınlarda 115155 gr arasında değişir Boyu 1112 cm, kalınlığı 2,53 cm, eni 57,5cm'dir
Böbreklerin başlıca iki işlevi vardır:
1 Vücutta metabolizma soncu oluşan zararlı ürünlerin atılmasını sağlar
2 Vücut sıvılarının içerdiği maddelerin pek çoğunun yoğunluğunu kontral ederler Bu sayede vücudun su, tuz, asit, ürela kan yapımı, kemik gelişmesi ve kan basıncının düzenlenmesini sağlarlar Vücudun tüm organ sistemleri arasında düzenli çalışmasını ayarlarlar
Her iki böbrek birlikte yaklaşık olarak 2400000 nefron ihtiva ederler Nefron kanın süzüldüğü glomerül ve devamı olan tüplerden oluşur Nefronun asıl görevi kanın böbrekerden geçişi esnasında içindeki istenmeyen maddeleri temizlemektir
Temizlenmesi gereken maddeler özellikle üre, kreatinin, ürik asit gibi metabolizmanın son ürünleridir Ayrıca Sodyum, Potasyum, Klor gibi iyonların gerektiğinden fazlası uzaklaştırılır
Kan gromerül içinden geçerken önemli bir kısmı nefron tüpleri içine süzülür Bu süzüntü içinde vücut için gerekli olanlar emilirler (suyun büyük bir kısmı, aminoasitler, glukoz, vitaminler) istenmeyen maddelerin bir kısmıda tüp içine salgılanır Bu sızıntı, kırmızı kan hücresi ve protein ihtiva etmez Süzülme, geri emilim ve salgılınım işlemleri sonunda nefronda oluşan idrar toplayıcı kanallara, böbrek papillalarına ve üreterlere boşalır
Sağlıklı tek böbrek vücudun tüm gereksinimini karşılayabilir Kreatinin klerinsi böbrek çalışmasının iyi bir göstergesidir Günlük idrar miktarı, kreatinin kan ve idrardaki yoğunluğu ölçülerek hesaplanır
Hipertansiyon ve Böbrek Hastalığı
Yüksek kan basıncı toplumda önemli bir sağlık sorunudur Vücutta oluşturduğu tahribat nedeniyle kişi ve toplum için önemli sorunlar oluşturmaktadır Günümüzde kalp hastalıklarının en önemli risk faktörlerinden birisidir Ayrıca kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği ve beyin kanamalarının nedenlerinin başında gelir Bu duruma rağmen hastalar yüksek tansiyona pek önem vermezler Hipertansiyon sinsi bir hastalıktır ve çoğu zaman vücuttaki tahribatını belirti vermeden gerçekleştirir Tedavisi tüm hayat boyunca devam eder ve yakın takibi gerektirir
Kan basıncı, damar içinde dolaşan kanın dağılıp toplanmasını sağlayan bir mekanizmadır ve oluşmasında birçok faktör rol oynar Kan basıncını, esas itibariyle kanı iten güç (kalp) ve bu gücün karşılaştı~ı direnç oluşturur Kalbin oluşturduğu atım hacmi sistolik (büyük) tansiyon, direnç ise diyastolik (küçük) tansiyonu meydana getirir
Hipertansiyonun tanımlanmasında ve tahribatını derecelendirilmesinde bazı testler yapmak gerekir Bu testler hemen her laboratuar ve klinikte yapılabilir Kısaca belirtilirse her hipertarısiyonlu hastaya, kan sayımı sedimarıtasyon, idrar, EKG, akciğer grafisi, açlık kan şekeri, üre, kreatinin, kollesterol, trigliserit, HDL, LDL, ürik asit, potasyum, kalsiyum, ultrasonografi gibi testleri uygulayıp, takibini bu duruma göre planlamak gereklidir
BÖBREK VE KAN BASINCI
Yüksek tansiyonun nedenlerinin en başında böbrek hastalıkları gelir Bu hastalıklar, ya böbreği ilgilendiren nefrit, kist, tümör, taş vb olabildiği gibi, damarlardaki bir daralma veya böbrek üstü bezinin hastalıkları ile ilgili olabilir Her yüksek tansiyonlu hastada yapılabilecek bir idrar tahlili, üre ve kreatinin tayini veya böbrek ultrasonografisi ile bu hastalıkların önemli bir kısmına teşhis konulabilir
Hipertansiyonun en önemli hedef organlarından birisi böbreklerdir Esansiyel olarak adlandırdığımız nedeni belli olmayan yüksek tansiyonlu hastaların, eğer tedavi edilmezlerse, %15'i böbrek yetmezliğinden vefat eder Ayrıca henüz dializ uygulanmayan kronik böbrek hastalarının tansiyonu kontrol altına alınmazsa; hastalıkları daha hızlı ilerler
Bilindiği gibi, böbrek hastalarında koroner kalp hastalığı ihtimali normale göre yüksektir Kontrolsüz hipertansiyon bu ihtimali daha da arttırır Yapılan çalışmalar, yüksek kan basıncının kontrolü ile böbrek hastalarında kalp komplikasyonlarının azaldığını göstermiştir
TEDAVİ
Böbrek hastalarında kan basıncındaki hedef 14090 mmHg'nın altına düşürmektir Böbrek hastalığı ile birlikte hipertansiyon varsa bunun en önemli nedeni sıvı fazlalığıdır ve hastaların önemli bir kısmında tuz kısıtlaması ve idrar çoğaltıcı ilaçlar verilerek tedavi sağlanabilir Bazı hastalarda ise kanlarında renin olarak adlandırılan bir hormon hipertansiyonun rıeden olabilir Bu hastalar tedaviye dirençlidir ve renin seviyesini azaltacak ilaçlar kullanılabilir
Tüm tıbbi tedavi ve tuz kısıtlamasına karşın eğer yüksek tansiyon kontrol edilemezse ve böbrek bozukluğu hızla ilerlerse, tedaviye yardımcı olmak amacıyla seyrek olarak hemodialize alınarak hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir
Kronik böbrek hastalığında hipertansiyon ve kan yağ oranlarındaki anormallikler damar sertliğine bağlı kalp hastalıklarının en önemli nedenlerindendir Eğer sigara içiliyorsa bu risk daha da artar Bu hastalar sigarayı bırakmalı ve kan yağ oranları da normale getirilmelidir
Dializ uygulanan böbrek hastalarında su alımındaki fazlalık yüksek tansiyonun en önemli nedenidir Bu hastalar sıvı alımına çok dikkat etmelidirler Eğer düzgün dializ uygulanıyor ve hastada su kısıtlamasına dikkat ediyorsa, hipertansiyon önemli bir problem oluşturmaz
Böbrekler bel omurunun her iki yanında yer alırlar Erkeklerdeki ağırlığı 125170 gr, kadınlarda 115155 gr arasında değişir Boyu 1112 cm, kalınlığı 2,53 cm, eni 57,5cm'dir
Böbreklerin başlıca iki işlevi vardır:
1 Vücutta metabolizma soncu oluşan zararlı ürünlerin atılmasını sağlar
2 Vücut sıvılarının içerdiği maddelerin pek çoğunun yoğunluğunu kontral ederler Bu sayede vücudun su, tuz, asit, ürela kan yapımı, kemik gelişmesi ve kan basıncının düzenlenmesini sağlarlar Vücudun tüm organ sistemleri arasında düzenli çalışmasını ayarlarlar
Her iki böbrek birlikte yaklaşık olarak 2400000 nefron ihtiva ederler Nefron kanın süzüldüğü glomerül ve devamı olan tüplerden oluşur Nefronun asıl görevi kanın böbrekerden geçişi esnasında içindeki istenmeyen maddeleri temizlemektir
Temizlenmesi gereken maddeler özellikle üre, kreatinin, ürik asit gibi metabolizmanın son ürünleridir Ayrıca Sodyum, Potasyum, Klor gibi iyonların gerektiğinden fazlası uzaklaştırılır
Kan gromerül içinden geçerken önemli bir kısmı nefron tüpleri içine süzülür Bu süzüntü içinde vücut için gerekli olanlar emilirler (suyun büyük bir kısmı, aminoasitler, glukoz, vitaminler) istenmeyen maddelerin bir kısmıda tüp içine salgılanır Bu sızıntı, kırmızı kan hücresi ve protein ihtiva etmez Süzülme, geri emilim ve salgılınım işlemleri sonunda nefronda oluşan idrar toplayıcı kanallara, böbrek papillalarına ve üreterlere boşalır
Sağlıklı tek böbrek vücudun tüm gereksinimini karşılayabilir Kreatinin klerinsi böbrek çalışmasının iyi bir göstergesidir Günlük idrar miktarı, kreatinin kan ve idrardaki yoğunluğu ölçülerek hesaplanır
Hipertansiyon ve Böbrek Hastalığı
Yüksek kan basıncı toplumda önemli bir sağlık sorunudur Vücutta oluşturduğu tahribat nedeniyle kişi ve toplum için önemli sorunlar oluşturmaktadır Günümüzde kalp hastalıklarının en önemli risk faktörlerinden birisidir Ayrıca kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği ve beyin kanamalarının nedenlerinin başında gelir Bu duruma rağmen hastalar yüksek tansiyona pek önem vermezler Hipertansiyon sinsi bir hastalıktır ve çoğu zaman vücuttaki tahribatını belirti vermeden gerçekleştirir Tedavisi tüm hayat boyunca devam eder ve yakın takibi gerektirir
Kan basıncı, damar içinde dolaşan kanın dağılıp toplanmasını sağlayan bir mekanizmadır ve oluşmasında birçok faktör rol oynar Kan basıncını, esas itibariyle kanı iten güç (kalp) ve bu gücün karşılaştı~ı direnç oluşturur Kalbin oluşturduğu atım hacmi sistolik (büyük) tansiyon, direnç ise diyastolik (küçük) tansiyonu meydana getirir
Hipertansiyonun tanımlanmasında ve tahribatını derecelendirilmesinde bazı testler yapmak gerekir Bu testler hemen her laboratuar ve klinikte yapılabilir Kısaca belirtilirse her hipertarısiyonlu hastaya, kan sayımı sedimarıtasyon, idrar, EKG, akciğer grafisi, açlık kan şekeri, üre, kreatinin, kollesterol, trigliserit, HDL, LDL, ürik asit, potasyum, kalsiyum, ultrasonografi gibi testleri uygulayıp, takibini bu duruma göre planlamak gereklidir
BÖBREK VE KAN BASINCI
Yüksek tansiyonun nedenlerinin en başında böbrek hastalıkları gelir Bu hastalıklar, ya böbreği ilgilendiren nefrit, kist, tümör, taş vb olabildiği gibi, damarlardaki bir daralma veya böbrek üstü bezinin hastalıkları ile ilgili olabilir Her yüksek tansiyonlu hastada yapılabilecek bir idrar tahlili, üre ve kreatinin tayini veya böbrek ultrasonografisi ile bu hastalıkların önemli bir kısmına teşhis konulabilir
Hipertansiyonun en önemli hedef organlarından birisi böbreklerdir Esansiyel olarak adlandırdığımız nedeni belli olmayan yüksek tansiyonlu hastaların, eğer tedavi edilmezlerse, %15'i böbrek yetmezliğinden vefat eder Ayrıca henüz dializ uygulanmayan kronik böbrek hastalarının tansiyonu kontrol altına alınmazsa; hastalıkları daha hızlı ilerler
Bilindiği gibi, böbrek hastalarında koroner kalp hastalığı ihtimali normale göre yüksektir Kontrolsüz hipertansiyon bu ihtimali daha da arttırır Yapılan çalışmalar, yüksek kan basıncının kontrolü ile böbrek hastalarında kalp komplikasyonlarının azaldığını göstermiştir
TEDAVİ
Böbrek hastalarında kan basıncındaki hedef 14090 mmHg'nın altına düşürmektir Böbrek hastalığı ile birlikte hipertansiyon varsa bunun en önemli nedeni sıvı fazlalığıdır ve hastaların önemli bir kısmında tuz kısıtlaması ve idrar çoğaltıcı ilaçlar verilerek tedavi sağlanabilir Bazı hastalarda ise kanlarında renin olarak adlandırılan bir hormon hipertansiyonun rıeden olabilir Bu hastalar tedaviye dirençlidir ve renin seviyesini azaltacak ilaçlar kullanılabilir
Tüm tıbbi tedavi ve tuz kısıtlamasına karşın eğer yüksek tansiyon kontrol edilemezse ve böbrek bozukluğu hızla ilerlerse, tedaviye yardımcı olmak amacıyla seyrek olarak hemodialize alınarak hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir
Kronik böbrek hastalığında hipertansiyon ve kan yağ oranlarındaki anormallikler damar sertliğine bağlı kalp hastalıklarının en önemli nedenlerindendir Eğer sigara içiliyorsa bu risk daha da artar Bu hastalar sigarayı bırakmalı ve kan yağ oranları da normale getirilmelidir
Dializ uygulanan böbrek hastalarında su alımındaki fazlalık yüksek tansiyonun en önemli nedenidir Bu hastalar sıvı alımına çok dikkat etmelidirler Eğer düzgün dializ uygulanıyor ve hastada su kısıtlamasına dikkat ediyorsa, hipertansiyon önemli bir problem oluşturmaz