Besin alerjisi dünyada ve ülkemizde giderek artan bir hastalık grubudur. Sıklığı % 5-8 oranındadır.
Ülkemizde besin alerjisine en sık yol açan besinler yumurta, inek sütü, fındık, fıstık, ceviz,
mercimek, buğday olarak sıralanmaktadır. Yumurta, inek sütü ve buğday alerjileri genellikle erken
bebeklik ve çocukluk döneminde belirti vermeye başlarken kuruyemişlere bağlı alerjiler daha geç
çocukluk döneminde başlayabilmektedir.
Kimlere besin alerjisi testleri yapılmalı?
Erken bebeklik döneminde ortaya çıkan orta-ağır şiddetteki atopik dermatitde (egzema) besin
alerjisinin araştırılması gerekir. Bebek sadece anne sütü alıyor olsa da anne sütünden geçen besin
proteinlerine alerji geliştirmiş olabilir.
Ek gıdaya başlama döneminde yeni verilen gıda ile ilgili cilt (ciltte kabarıklık, kızarıklık, yüzde,
gözde şişlik, egzemada artış vb), solunum yolu (öksürük, hırıltı), kusma, bulantı gibi bulguların
ortaya çıkması yine besin alerjisinin araştırılmasını gerektirir. Böyle durumlarda sorumlu alerjenin
doğru tesbit edilmesi ve alerji seviyesinin değerlendirilmesi için mutlaka alerji testleri
yapılmalıdır.
Alerji testlerinin yapılmadığı durumlarda anne genel yönlendirmeler ile kendisinin ve bebeğinin
diyetini kısıtlayacak, sonuçta kalitesiz bir anne sütü ve gerekli besinlerden belki de gereksiz yere
kısıtlanmış bir çocuk beslenmesi ortaya çıkacaktır.
Alerji tesbit edilen hastada, alerji seviyesinin periyodik ölçümleri ile hastanın alerjisinin azaldığı
dönem saptanır ve yapılacak provokasyon (besin yükleme) testi ile ilgili besinin güvenle tüketip
tüketemeyeceği bilgisi verilir. Bu izlem, hastanın alerji seviyesi düşmesine rağmen diyetine devam
ettiği ve ilgili besinden mahrum kaldığı süreyi en aza indirir. İnek sütü alerjisi geçtiği halde
testlerinde düşük de olsa pozitiflik devam ediyor diye 4-5 yaşına kadar dondurmanın tadına
bakamamış çocuk sayısı hiç de az değildir.
Besin alerjisi tipleri nelerdir?
Besin alerjileri erken tip ve geç tip olmak üzere iki ana grupta incelenir:
Erken tip besin alerjilerinde besin alımından sonraki dakika veya saatler içinde ortaya çıkan
deride kaşıntı, kızarıklık, egzema, göz, dudak, dil ve damakta şişlikler, burunda kaşıntı, akıntı,
tıkanıklık, hapşırık, gözlerde kaşıntı, sulanma, kızarıklık, kaşıntı, öksürük, nefes darlığı, hırıltı,
bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, tansiyon düşüklüğü, halsizlik, bayılma gibi belirtiler görülebilir.
Deri belirtilerinin yanında solunum yolu veya sindirim sistemi ile ilgili belirtilerin birlikte olması
“anafilaksi” olarak adlandırılan hayatı tehdit eden ağır alerjik reaksiyonu tanımlar.
Bu tip durumlarda alerji testleri pozitif saptanır.
Besin proteini ilişkili enterokolit, besin proteini ilişkili proktokolit ve eozinofilik mide-barsak
hastalıkları(eozinofilik gastrit / duodenit / gastroenterit / kolit) gibi geç tip besin alerjilerinde
genellikle besin alımından sonraki birkaç saat veya günler içinde ortaya çıkan inatçı kusma, karın
ağrısı, ishal, kanlı dışkılama belirtileri ve bazen büyüme geriliği görülür. Bu tip besin alerjilerinde
genellikle deri testleri ve kan tetkiklerinde pozitif sonuç saptanamaz. Şüpheli besinin diyetten
çıkarıldıktan sonra belirtilerin kaybolması ve alerji uzmanı tarafından denetimli olarak verildiğinde
bulguların tekrarlaması ile tanı konulur. Uygun bir diyet günlüğü ve yakın takip bu hastalar için
oldukça önemlidir.
Sağlıklı günler dileklerimle
Doç.Dr.Zeynep Arıkan Ayyıldız
Çocuk Alerji ve İmmunoloji Uzmanı
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Ülkemizde besin alerjisine en sık yol açan besinler yumurta, inek sütü, fındık, fıstık, ceviz,
mercimek, buğday olarak sıralanmaktadır. Yumurta, inek sütü ve buğday alerjileri genellikle erken
bebeklik ve çocukluk döneminde belirti vermeye başlarken kuruyemişlere bağlı alerjiler daha geç
çocukluk döneminde başlayabilmektedir.
Kimlere besin alerjisi testleri yapılmalı?
Erken bebeklik döneminde ortaya çıkan orta-ağır şiddetteki atopik dermatitde (egzema) besin
alerjisinin araştırılması gerekir. Bebek sadece anne sütü alıyor olsa da anne sütünden geçen besin
proteinlerine alerji geliştirmiş olabilir.
Ek gıdaya başlama döneminde yeni verilen gıda ile ilgili cilt (ciltte kabarıklık, kızarıklık, yüzde,
gözde şişlik, egzemada artış vb), solunum yolu (öksürük, hırıltı), kusma, bulantı gibi bulguların
ortaya çıkması yine besin alerjisinin araştırılmasını gerektirir. Böyle durumlarda sorumlu alerjenin
doğru tesbit edilmesi ve alerji seviyesinin değerlendirilmesi için mutlaka alerji testleri
yapılmalıdır.
Alerji testlerinin yapılmadığı durumlarda anne genel yönlendirmeler ile kendisinin ve bebeğinin
diyetini kısıtlayacak, sonuçta kalitesiz bir anne sütü ve gerekli besinlerden belki de gereksiz yere
kısıtlanmış bir çocuk beslenmesi ortaya çıkacaktır.
Alerji tesbit edilen hastada, alerji seviyesinin periyodik ölçümleri ile hastanın alerjisinin azaldığı
dönem saptanır ve yapılacak provokasyon (besin yükleme) testi ile ilgili besinin güvenle tüketip
tüketemeyeceği bilgisi verilir. Bu izlem, hastanın alerji seviyesi düşmesine rağmen diyetine devam
ettiği ve ilgili besinden mahrum kaldığı süreyi en aza indirir. İnek sütü alerjisi geçtiği halde
testlerinde düşük de olsa pozitiflik devam ediyor diye 4-5 yaşına kadar dondurmanın tadına
bakamamış çocuk sayısı hiç de az değildir.
Besin alerjisi tipleri nelerdir?
Besin alerjileri erken tip ve geç tip olmak üzere iki ana grupta incelenir:
Erken tip besin alerjilerinde besin alımından sonraki dakika veya saatler içinde ortaya çıkan
deride kaşıntı, kızarıklık, egzema, göz, dudak, dil ve damakta şişlikler, burunda kaşıntı, akıntı,
tıkanıklık, hapşırık, gözlerde kaşıntı, sulanma, kızarıklık, kaşıntı, öksürük, nefes darlığı, hırıltı,
bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, tansiyon düşüklüğü, halsizlik, bayılma gibi belirtiler görülebilir.
Deri belirtilerinin yanında solunum yolu veya sindirim sistemi ile ilgili belirtilerin birlikte olması
“anafilaksi” olarak adlandırılan hayatı tehdit eden ağır alerjik reaksiyonu tanımlar.
Bu tip durumlarda alerji testleri pozitif saptanır.
Besin proteini ilişkili enterokolit, besin proteini ilişkili proktokolit ve eozinofilik mide-barsak
hastalıkları(eozinofilik gastrit / duodenit / gastroenterit / kolit) gibi geç tip besin alerjilerinde
genellikle besin alımından sonraki birkaç saat veya günler içinde ortaya çıkan inatçı kusma, karın
ağrısı, ishal, kanlı dışkılama belirtileri ve bazen büyüme geriliği görülür. Bu tip besin alerjilerinde
genellikle deri testleri ve kan tetkiklerinde pozitif sonuç saptanamaz. Şüpheli besinin diyetten
çıkarıldıktan sonra belirtilerin kaybolması ve alerji uzmanı tarafından denetimli olarak verildiğinde
bulguların tekrarlaması ile tanı konulur. Uygun bir diyet günlüğü ve yakın takip bu hastalar için
oldukça önemlidir.
Sağlıklı günler dileklerimle
Doç.Dr.Zeynep Arıkan Ayyıldız
Çocuk Alerji ve İmmunoloji Uzmanı
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı